Zespół Szkół Plastycznych im. Cypriana Kamila Norwida w Lublinie
Historia tej lubelskiej szkoły plastycznej sięga 1927 roku. W czasie swojego istnienia szkoła wielokrotnie zmieniała nazwę. Obecnie jest to Zespół Szkół Plastycznych, w skład którego wchodzi Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Pięknych i Liceum Plastyczne.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Zespół Szkół Plastycznych znajduje się przy ulicy Muzycznej 10a. W czasie swojego istnienia szkoła kilka razy zmieniała siedzibę. Obecny budynek użytkuje od 1979 roku.
Kalendarium
1927 – powstanie Wolnej Szkoły Malarstwa i Rysunku w Lublinie pod dyrekcją Ludwiki Mehofferowej;
1930 – przejęcie szkoły przez Janinę Miłosiową;
1939 – przerwanie działalności szkoły;
1942 – szkoła zawodowa Mal-und Zeichenschule;
1944–1945 – Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego;
1945–1947 – Wolna Szkoła Sztuk Plastycznych;
1947 – przejęcie szkoły przez Organizację Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, nowa nazwa: Liceum Sztuk Plastycznych OMTUR;
1954 – przeniesienie szkoły do zabytkowego kompleksu kamienic przy ulicy Grodzkiej 32/34 na Starym Mieście;
1955 – likwidacja Liceum Technik Plastycznych i utworzenie w jego miejsce Państwowego Liceum Kulturalno-Oświatowego;
1957 – przemianowanie nazwy szkoły na Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych;
1966 – uzawodowienie szkół artystycznych, nowy program nauczania, zapewniający kwalifikacje nauczania w zakresie dekoratorstwa;
1967 – oddanie szkole do użytku bursy przy ul. Plażowej;
25 marca 1972 – nadanie szkole imienia Cypriana Kamila Norwida;
1974–1979 – budowa nowego gmachu szkoły przy ul. Plażowej;
1979 – przyznanie liceum honorowej odznaki „Zasłużonemu dla Lublina” przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej;
1979 – otrzymanie przez liceum nowego budynku, przy ul. Plażowej (dziś ul. Muzyczna 10a);
1982 – otwarcie galerii „Norwid”;
1999 – utworzenie 6-letniej Ogólnokształcącej Szkoły Sztuk Pięknych;
2002 – utworzenie Liceum Plastycznego, nadanie nowej nazwy – Zespół Szkół Plastycznych w Lublinie (Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Pięknych i Liceum Plastyczne);
Historia szkoły do 1954 roku
10 października 1927 roku powstała Wolna Szkoła Malarstwa i Rysunku w Lublinie jako filia szkoły krakowskiej. Została założona przez Ludwikę Mehofferową, która była też pierwszym dyrektorem szkoły. Szkoła mieściła się w salach Klubu Społecznego przy ulicy Powiatowej 1. W 1930 roku szkołę przejęła Janina Miłosiowa. Do 1939 roku szkoła miała swoją siedzibę przy ulicy Chopina 11/4. Szkoła miała charakter prywatny, posiadała status szkoły średniej zawodowej, a nauczanie trwało 4 lata. W skład kadry nauczycielskiej wchodzili artyści przyjeżdżający z placówki macierzystej w Krakowie oraz artyści i historycy związani z Lublinem.
Pierwsza wystawa prac uczniów W.S.M.i R. odbyła się 20 czerwca 1929 roku w salach Klubu Obywatelskiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 43. Następnie wystawy organizowano corocznie na zakończenie każdego roku szkolnego. Szkoła w tym okresie miała problemy finansowe, obowiązywało wysokie czesne, stąd też malała liczba uczniów uczęszczających do W.S.M.i R. Pod koniec lat trzydziestych szkoła korzystała ze stałej subwencji przyznawanej przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Placówka przerwała swoją działalność wraz z wybuchem II wojny światowej. W 1942 roku władze okupacyjne wydały pozwolenie na działalność szkoły zawodowej pod nazwą Mal-und Zeichenschule. Działalność szkoły wznowiono po wyzwoleniu Lublina. We wrześniu 1944 roku przyjęła nazwę Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego. Swoją siedzibę miała przy ul. Chopina 11. W myśl nowego programu miała za zadanie „wykształcenie specjalistów projektodawców i instruktorów dla wszelkiego typu warsztatów przemysłu artystycznego”.
Początkowo nauka trwała dwa lata, a od roku szkolnego 1947/48 – cztery. W roku 1945 szkoła przyjęła nazwę Wolna Szkoła Sztuk Plastycznych, otrzymała pierwszą subwencję z Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz stypendia dla uczniów. W 1947 roku została przekazana na rzecz Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Zmieniono nazwę szkoły na Liceum Sztuk Plastycznych OMTUR, a także jej strukturę organizacyjną. Liceum stało się szkołą średnią o czteroletnim cyklu nauczania. 1 stycznia 1949 roku została przekształcona w Państwowe Liceum Szkół Plastycznych w Lublinie, później zmieniono nazwę na Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Lublinie. W 1950 roku dyrektorem szkoły został Henryk Zwolakiewicz. We wrześniu 1951 roku placówka mieściła się w trzech małych salach przy ulicach Złotej 2, Grodzkiej 30 oraz Chopina 11/2, następnie znajdowała się w sześciu odległych od siebie punktach Lublina. W 1954 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Lublinie wyraziło zgodę na oddanie szkole do dyspozycji części budynku przy ulicy Dąbrowskiego 9 składającego się z 22 sal, w zamian za to liceum oddało dziesięć pokoi przy ulicy Chopina 11, Złotej 1 i Złotej 2.
Siedziba szkoły w Bramie Grodzkiej
W 1954 roku liceum zmieniło swoją siedzibę na zabytkowy kompleks kamienic przy ulicy Grodzkiej 32/34 na Starym Mieście, przy którego odgruzowywaniu i odbudowie pomagali zarówno uczniowie, jak i nauczyciele. Składał się on z 21 sal, o łącznej powierzchni 697 m kw. Budynek był zniszczony, a młodzież Liceum Plastycznego jako pierwsza użytkowała go po wojnie. W szkole znajdowały się niewielkie sale, pracownie, warsztaty, liczne korytarze, a także aula, którą uczniowie sami remontowali, co spowodowało, że nabrała ona nowego charakteru i wyglądu.
Struktura budynku była kameralna i wielopoziomowa. Na ostatniej kondygnacji znajdowała się pracownia historii sztuki, gdzie pod sufitem były trzy małe okienka, które uczniowie musieli zasłaniać, aby promienie słoneczne nie przeszkadzały w nauce i pracy.
Zajęcia te prowadziła nauczycielka historii sztuki Wanda Taczanowska. Przestrzenie szkolne w Bramie Grodzkiej tak wspominał Brunon Nagrodzki: „Były dwie sale gimnastyczne, chyba na parterze. Na piętrze były dwie sale i do jednej trzeba było przechodzić przez [inną] klasę. Mieszkanie dyrektora było na samej górze. [Po schodach] schodziło się [do] pracowni rzeźbiarskich. Pokój nauczycielski był tu, gdzie ta makieta teraz. Dalej był gabinet pielęgniarki. Niżej po schodkach była biblioteka. Znowu po schodkach wchodziło się na wielką salę, gdzie była scena i chyba tam jest jeszcze. Tam odbywały się apele. Było zejście w dół pod sceną. Tam schodki były. Tam była taka salka, takie studio do nagrywania. I tu się już kończyła szkoła”1.
Na samym dole budynku znajdowała się pracownia rzeźby, gdzie uczył Eugeniusz Baranowski. Tadeusz Mysłowski tak wspominał swojego profesora: „Byłem szczęściarzem, bo trafiłem na fantastycznego profesora, którym był profesor Baranowski i on prawdopodobnie zobaczył jakiś, można powiedzieć, talent w mojej osobie i starał się mi pomagać. Nieraz zapraszał mnie do swojego mieszkania, bo właśnie tu, w tym budynku [Bramy Grodzkiej], na ostatnim piętrze mieszkał z żoną, z synem i córką. Był bardzo wrażliwy i inteligentny, otaczał się świetnymi reprodukcjami dzieł sztuki i ja zawsze sobie myślałem, kiedy ja zrozumiem na czym ta sztuka polega. Profesor Baranowski był zawsze niesamowicie chętny, aby czymś zainteresować, zainspirować tych młodych adeptów sztuki. To było piękne, bo młodzieży jest to bardzo potrzebne i ja osobiście jestem mu bardzo wdzięczny, bo zwrócił uwagę na artystów i na rzeczy, które tak samo dzisiaj, jak i przedtem, są dla mnie ważne. On miał swoją etykę, wiedział gdzie poprowadzić młodych adeptów, w jaką estetykę, w jaki problem artystyczny w różnych tradycjach i epokach. To było bardzo ważne”2.
Wychowankami szkoły w tym czasie byli tacy artyści, jak m.in. Stanisław Bałdyga i Waldemar Szysz. Liceum Plastyczne wykształciło również Radosława Grytę, artystę mieszkającego w Finlandii, gdzie został uznany „Młodym Artystą Roku 1987” oraz Tadeusza Mysłowskiego, jednego z nielicznych cenionych w USA artystów polskiego pochodzenia, mieszkającego na stałe w Nowym Jorku.
Historia szkoły w latach 1954–1979
Od 1954 roku szkoła i internat mieściły się już w dwóch punktach miasta (przy ul. Grodzkiej i Dąbrowskiego). Był to czas dynamicznego rozwoju szkoły, została wzbogacona o pomoce naukowe i środki audiowizualne. W tym czasie w szkole pracowali m.in.: Wanda Taczanowska, Eugeniusz Baranowski, Jan Maria Marek, Stanisław Jop, Florentyna Dziewulska, Małgorzata Załuska, Blanka Olszewska, Grażyna Orzechowska, Andrzej Krasowski, Maciej Bijas. Większość uczących została wyróżniona odznaczeniami resortowymi i nagrodami. Ważnym elementem kształcenia artystycznego uczniów były organizowane plenery, m.in. w Kazimierzu Dolnym. Szkoła w tym czasie współpracowała z zakładami pracy, młodzież organizowała wystawy, projektowała wystroje wnętrz, przekazywała obrazy, m.in. zakładom Metalurgicznym „Ursus”.
Od 1955 roku nastąpiła stopniowa likwidacja Liceum Technik Plastycznych. W jego miejsce zostało utworzone Państwowe Liceum Kulturalno-Oświatowe w Lublinie. Decyzją Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1 września 1957 roku szkoła została przemianowana na Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Lublinie. W 1957 roku funkcjonowały równolegle w ramach placówki trzy szkoły, które miały wspólną siedzibę, tę samą dyrekcję i kadrę nauczycielską. W 1962 roku dyrektorem został Eugeniusz Baranowski. Przez reformę oświaty polegającą na uzawodowieniu szkół artystycznych, w 1966 roku wprowadzono nowy program nauczania zapewniający absolwentom kwalifikacje zawodowe w zakresie dekoratorstwa, a liczba uczniów wzrosła do 250, natomiast w latach 70. wprowadzono specjalność wystawiennictwo. W 1967 roku przyznano liceum Bursę dla Młodzieży Szkół Artystycznych w Lublinie, przy ul. Plażowej. W 1970 roku dyrektorem została Halina Lipska.
25 marca 1972 roku nastąpiło uroczyste nadanie szkole imienia Cypriana Kamila Norwida. W 1974 roku rozpoczęto budowę nowego gmachu szkoły przy ul. Plażowej. W tym okresie nastąpiło ugruntowanie i wzrost pozycji szkoły, co wiązało się ze wzrostem liczby uczniów. Szkoła organizowała coroczne wystawy prac uczniów, brała udział w licznych wystawach i konkursach, m.in. w Brześciu, Debreczynie, Republice Federalnej Niemiec, Francji, w wystawach ogólnopolskich organizowanych przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. W 1979 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej przyznało liceum honorową odznakę „Zasłużonemu dla Lublina”.
Historia szkoły po 1979 roku
W 1979 roku liceum otrzymało nowy budek przy ul. Plażowej. Od lat 80. szkoła przeżywała okres unowocześniania, powstawały nowe pracownie, wzbogacała się o nowe sprzęty i urządzenia. W 1981 roku dyrektorem została Maria Przechodzka. W nowej placówce powstała świetlica i galeria szkolna „Norwid”, która dziś nazywa się „Loża Artystów” i pełni rolę galerii miejskiej. Na terenie placówki założono Stowarzyszenie Norwidium, którego prezesem przez wiele lat był Jan Maria Marek. W wyniku reformy programowej od roku 1999 w szkole zaczęło funkcjonować gimnazjum. W konsekwencji utworzono sześcioletnią Ogólnokształcącą Szkołę Sztuk Pięknych. W roku 2002 powstał Zespół Szkół Plastycznych. Ostatecznie od 2002 roku w skład Zespołu wchodzi: sześcioletnia Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Pięknych i czteroletnie Liceum Plastyczne, a pełna nazwa to Zespół Szkół Plastycznych w Lublinie. W 2010 roku podczas akademii upamiętniającej 80-letni okres istnienia szkoły, uroczyście przywrócono szkole imię Cypriana Kamila Norwida, utracone w 1999 roku.
Zespół Szkół Plastycznych organizuje liczne konkursy, wystawy i warsztaty, m.in. Międzynarodowy Konkurs Portret Rodzinny (biennale) i Ogólnopolskie Warsztaty Rzeźbiarskie.
Opracowała Paulina Artymiuk
Dziękujemy dyrekcji Zespołu Sztuk Plastycznych w Lublinie
za udostępnienie materiałów archiwalnych.
Przypisy
1 Rozmowa z Brunonem Nagrodzkim zarejestrowana 8.05.2013 r. w ramach programu „Historia Mówiona” w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN”.
2 Rozmowa z Tadeuszem Mysłowskim zarejestrowana 20.11.2009 r. w ramach programu „Historia Mówiona” w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN”.
Literatura
[online:] http://www.liceumplastyczne.lublin.pl/index.php?go=historia_szkoly, [dostęp: 14.11.2013].
[online:] http://www.liceumplastyczne.lublin.pl/biblioteka/jubileusz/galeria.html, [dostęp: 14.11.2013].
