Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Karol Bay (zm. 1740)

Karol Bay (ur. II połowa XVII wieku, zm. 1740) – barokowy architekt, budowniczy i rzeźbiarz włoskiego pochodzenia.

Kościół pw. śś. Piotra i Pawła w Lublinie. Posąg św. Piotra.
Kościół pw. śś. Piotra i Pawła w Lublinie. Posąg św. Piotra. (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Spis treści

[RozwińZwiń]

ŻyciorysBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

O życiu Karola Antonia Baya wiemy niewiele. Urodził się w II połowie XVII wieku we Włoszech. W latach 1722–1737 wymieniany był w Polsce jako magnificius Sacrae Regiae Maiestatis Architectus. Zmarł w 1740 roku.

Charakterystyka twórczościBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Karol Bay to architekt, rzeźbiarz i budowniczy z epoki baroku. W swoich projektach architektonicznych zrywa z potylmanowską płaską i linearną formą, a wprowadza kolumnowe, falujące fasady z subtelną grą światłocieni. Wywarł on znaczny wpływ na kształtowanie się architektury XVIII wieku w Polsce, a jego dzieła, szczególnie fasada kościoła wizytek w Warszawie, stały się inspiracją dla innych lokalnych architektów. Widoczne jest to m.in. w fasadzie kościoła paulinów w Leśnej na Podlasiu czy św. Marcina w Piwnej.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1716–1720 – projekt przebudowy wnętrz pałacu Mniszchów w Warszawie;
1722 – zachowane listy architekta do Elżbiety Sieniawskiej, dla której prowadził prace przebudowy pałacu w Wilanowie;
1723 – projekt klasztoru, szkoły parafialnej, przytułku i szpitala przy kościele Najświętszej Maryi Panny w Siemiatyczach;
1726–1733 – projekt kościoła i klasztoru kapucynów przy Krakowskim Przedmieściu w Lublinie;
1728–1761 – projekt kościoła wizytek w Warszawie;
1729–1734 – projekt przebudowy kamienic przy ulicy Jezuickiej 1–3 w Warszawie;
1733 – projekt kamienicy własnej przy ulicy Miodowej 12 w Warszawie.

Najważniejsze projekty i realizacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwsze informacje o działalności architekta w Polsce pochodzą z lat 1716–1720, gdy nadzorował przebudowę wnętrz pałacu Mniszchów w Warszawie. Z 1722 roku pochodzą zachowane listy architekta do Elżbiety Sieniawskiej, dla której prowadził prace przebudowy pałacu w Wilanowie. Z jego projektu pochodzi sześcioboczna studnia na dziedzińcu koło bramy. W 1723 roku zaprojektował klasztor, szkołę parafialną, przytułek i szpital przy kościele Najświętszej Maryi Panny w Siemiatyczach. W latach 1728–1761 wybudowano według jego projektu kościół wizytek w Warszawie, z fundacji Lubomirskich. Jest to jednonawowy kościół z rzędem kaplic i prosto zamkniętym prezbiterium o bardzo charakterystycznej dwukondygnacyjnej fasadzie (górna część przebudowana prawdopodobnie przez Jakuba Fontanę), podzielonej łamanymi gzymsami i półkolumnami. Inne warszawskie projekty Karola Baya to przebudowa kamienic przy ulicy Jezuickiej 1–3 (1729–1734), projekt kamienicy własnej przy ulicy Miodowej 12 (1733) oraz przebudowa fasady kościoła pw. św. Marcina (1744).

Projekty i realizacje w LublinieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W Lublinie według projektu Karola Baya wybudowano w latach 1726–1733 kościół i klasztor kapucynów przy Krakowskim Przedmieściu z fundacji Pawła Karola Sanguszki. Bay jest też autorem wnętrz klasztoru oraz masywnie i grubo udrapowanych rzeźb z fasady kościoła (przy współpracy Jana Baya).

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Berdecka A., Pałac Mniszchów przy ul. Senatorskiej w Warszawie, praca magisterska w maszynopisie, 1951.
  • Budziarek M., Kapucyni w Lublinie: dzieje klasztoru w latach 1721–1864, Lublin 1996.
  • Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Lublin 1976.
  • Gawarecki H., Lublin i okolice: przewodnik, Warszawa 1980.
  • Guttmejer K., Bay czy Chiaveri? Kto zaprojektował kościół wizytek w Warszawie, „Rocznik Warszawski” 2005, nr 33.
  • Hermanowicz W., Monografia architektury kościoła oo. kapucynów pw. śś Piotra i Pawła w Lublinie, „Roczniki Humanistyczne” 1970, t. XVIII, z. 5.
  • Kraszewski J.C.R., Materiały do historii budowy kościoła wizytek, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury”, t. V.
  • Karpowicz M., Sztuka polska XVIII w., Warszawa 1985.
  • Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
  • Wypisy E. Łopacińskiego w Sigillat, Teka 67/III w GUK.

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Inne materiały

Słowa kluczowe