Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Krakowskie Przedmieście 68 w Lublinie

W 1898 roku na działce przy ulicy Krakowskie Przedmieście 68 Roman Zaremba wystawił dwupiętrową, podpiwniczoną kamienicę z suterenami. Wcześniej na działce znajdował się dworek, budynki gospodarcze i ogród.

 

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica jest usytuowana w śródmieściu Lublina w kwartale zabudowy ograniczonym ulicami Krakowskie Przedmieście, Chopina i Kołłątaja. Budynek jest narożny i pozostaje w zabudowie półzwartej.

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwotne przeznaczenie kamienicy było mieszkalne. Dziś pełni ona funkcje mieszkalno-handlowo-biurowe.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Początek XIX wieku – własność Jana i Agnieszki Robaczyńskich, a następnie Jana i Marianny Hubertów;

1816 – własność Jana Krauze;

1846 – własność Franciszka Ferneze;

1887 – własność Romana Zaremby;

1898 – budowa dwupiętrowej kamienicy i budynku gospodarczego;

1910–1911 – wydzielenie z posesji terenu pod ulicę Chopina;

1929 – przekształcenie bramy na sklep;

1934 – zajęcie parteru kamienicy przez Lubelski Syndykat Rolniczy;

1936 – montaż instalacji wodnej;

1937 – odnowienie fasady kamienicy oraz przemalowanie szyldów;

1950 – siedziba Domu Książki;

lata 60. XX wieku – montaż instalacji gazowej w kamienicy oraz odnowa elewacji.

Historia budynkuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Teren, gdzie obecnie stoi kamienica przy ulicy Krakowskie Przedmieście 68 należał pierwotnie do zakonu brygidek. Na początku XIX wieku jego właścicielami byli Jan i Agnieszka Robaczyńscy, a następnie Jan i Marianna Hubertowie, którzy sprzedali posesję w 1816 roku Janowi Krauze. W tym czasie były już zabudowania działki składające się z dworku, budynków gospodarczych oraz ogrodu. Prawdopodobnie od 1846 roku była już to własność Franciszka Ferneze. Następnie syn Franciszka, Zygmunt Ferneze, sprzedał całą nieruchomość Romanowi Zarembie. W 1887 roku nowy właściciel rozebrał dawny dom mieszkalny i wybudował murowaną, parterową oranżerię z pomieszczeniem mieszkalnym i z przybudówką murowaną nakrytą przeszklonym dachem. W 1898 roku Zaremba wystawił dwupiętrową, podpiwniczoną kamienicę z suterenami. W elewacji frontowej znajdowały się dwa balkony usytuowane w skrajnych częściach, jeden balkon mieścił się w elewacji bocznej. Wraz z kamienicą zbudowano murowany budynek gospodarczy mieszczący drewutnie i kloaki. W 1910 i 1911 roku nastąpiło wydzielenie terenu potrzebnego pod budowę ulicy Chopina. Poza tym trwał nadal proces podziału posesji na mniejsze działki. Prawdopodobnie wtedy nadano obecny kształt parceli przy Krakowskim Przedmieściu 68. W 1929 roku Roman Zaremba, syn budowniczego kamienicy, wyraził zgodę na przekształcenie bramy na sklep. W 1934 roku właściciel zezwolił na zajęcie pozostałej części parteru w kamienicy przez Lubelski Syndykat Rolniczy, który dokonał przebudowy. We wnętrzu lokalu frontowego umiejscowiono sklep syndykatu, zaś pomieszczenia wzdłuż ulicy Chopina zostały przekształcone na biura. W 1936 roku doprowadzono do kamienicy instalację wodną. W związku z prowadzonymi pracami adaptacyjnymi we wnętrzach, nastąpiły przekształcenia w elewacji frontowej i bocznej od ulicy Chopina. W elewacji frontowej zamiast dwóch okien usytuowanych pomiędzy ryzalitem środkowym a zachodnim narożnym wprowadzono dużą witrynę, zaś w zryzalitowaniu zachodnim drzwi dwuskrzydłowe. Z kolei od ulicy Chopina wmontowano dużą witrynę od strony południowej oraz drzwi w nieistniejącym ryzalicie środkowym. Wówczas w elewacjach dodano też trzy nowe balkony. W 1937 roku odnowiono fasadę, a także przemalowano istniejące szyldy. W czasie okupacji zostało wybite przejście łączące korytarz drugiego piętra z tylną klatką schodową, które pełniło funkcje gospodarcze. W 1940 roku zatwierdzono plany przeróbek w piwnicach należących do Lubelskiego Syndykatu. W 1950 roku część pomieszczeń zajmowanych przez Syndykat oddano na użytek Domu Książki. Podczas prowadzenia prac adaptacyjnych wnętrze zostało pozbawione podziałów oraz przebudowano schody prowadzące do piwnic. Piwnice po Syndykacie zostały przeznaczone na magazyn książek. Ponadto zrobiono nowe wejście do piwnic od strony północnej. Na początku lat 60. XX wieku doprowadzono do kamienicy instalację gazową oraz odnowiono elewacje.

Opis budynkuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica została zbudowana na planie litery L. Pierwotnie miała ryzalit na planie półkolistym, przekształcony następnie na plan czworoboczny. Jest to budynek dwupiętrowy i podpiwniczony.
Fasada kamienicy jest siedmioosiowa, zwieńczona belkowaniem, z płaskim ryzalitem środkowym i bocznymi. W parterze narożniki są rustykowane, zaś wyżej boniowane. Okna znajdują się w płaskich obramieniach. Na pierwszym piętrze balkony posiadają żeliwne balustrady. Portal jest zwieńczony trójkątnym tympanonem.

Elewacja od strony ulicy Chopina jest ośmioosiowa i opracowana podobnie do fasady. Tylna elewacja nie posiada żadnego detalu architektonicznego, ale wieńczy ją profilowany gzyms.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Układ wnętrz w kamienicy jest pięciodzielny, dwutraktowy z korytarzem w środkowym trakcie otwartym arkadowo do sieni. W sieni znajduje się reprezentacyjna drewniana klatka schodowa.

OtoczenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica narożna od strony wschodniej przylega do budynku przy ulicy Krakowskie Przedmieście 66. Na jej tyle znajduje się przelotowe podwórze dostępne z ulicy Chopina.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Karta ewidencyjna zabytków, maszynopis w archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 181.

Mikoński M., Kamienica – Krakowskie Przedmieście 68. Dokumentacja naukowo-historyczna, maszynopis w posiadaniu WUOZ w Lublinie, sygn. 1196, Lublin 1989.

Studium historyczno-urbanistyczne do planu szczegółowego śródmieścia Lublina, pod red. A. Kurzątkowskiej, Lublin 1969.