Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Czerwiec 1989 – Komitet Obywatelski „Solidarność” Województwa Lubelskiego

Komitet Obywatelski „Solidarność” Województwa Lubelskiego został powołany 2 kwietnia 1989 roku. Jego przewodniczącym został historyk prof. Jerzy Kłoczowski. Głównym zadaniem Komitetu Obywatelskiego było przeprowadzenie kampanii wyborczej poprzedzającej wybory 4 czerwca 1989 roku na terenie województwa lubelskiego.

Komitet Obywatelski "Solidarność" Województwa Lubelskiego
Komitet Obywatelski "Solidarność" Województwa Lubelskiego (Autor: [b.a.])

Spis treści

[RozwińZwiń]

Powstanie KomitetuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Komitet Obywatelski „Solidarność” Województwa Lubelskiego został powołany 2 kwietnia 1989 roku przez przewodniczącego Tymczasowego Zarządu Regionu „Solidarności” Pracowniczej Stanisława Węglarza oraz przewodniczącego Tymczasowej Wojewódzkiej Rady Rolników „Solidarność” Janusza Rożka. W spotkaniu zainicjowanym przez Stanisława Węglarza miały wziąć udział 33 osoby1.

Grupa powołująca Komitet zebrała się w bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie. Gospodarzem spotkania był ks. Mieczysław Brzozowski. Powstanie Komitetu poprzedziły nieformalne rozmowy, w czasie których ustalono skład prezydium Komitetu oraz listę członków; padły też pierwsze nazwiska kandydatów na posłów i senatorów.

Skład KomitetuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Przewodniczący: prof. Jerzy Kłoczowski (KUL),
Wiceprzewodniczący: prof. Tadeusz Baszyński (UMCS),
Wiceprzewodniczący: Zygmunt Sobstyl (WSK Świdnik),
Wiceprzewodniczący: Janusz Winiarski (dziennikarz),
Sekretarz: Tomasz Przeciechowski (adwokat).

Członkowie: doc. Jerzy Bartmiński (UMCS), Wacław Biały (dziennikarz), Eryk Chojnacki (NZS KUL), Ignacy Czeżyk (Puławy), Mirosław Ćwikła (MPK), Bogdan Denkiewicz (lekarz), Witold Fijałkowski (lekarz), Marian Jacek Firkowski (ZM „Ursus”), Janusz Gawryś (LZNS), Jerzy Gregorowicz (Lubartów), doc. Kazimierz Grelak (Politechnika Lubelska), Zbigniew Gruca (Łęczna), Tadeusz Grzanka (rolnik), Alojzy Leszek Gzella (dziennikarz), doc. Wacław Hennel (Puławy), dr Zbigniew Hołda (UMCS), prof. Jerzy Jakowicki (AM), Grzegorz Jaroszek (NZS UMSC), Zbigniew Jędruszewski, dr Andrzej Jóźwiakowski (AM), Ewa Kopacz (lekarz), Piotr Kryczka („Unia”), Stanisław Kułaczkowski (rolnik), Mieczysław Łazarz (Kraśnik), Zygmunt Łupina (nauczyciel), Robert Makenson (PKP), Tadeusz Mańka (FSC), Marek Matys (WSK Świdnik), dr Janusz Mazurek (UMCS), Krystyna Murat (Puławy), Andrzej Nowicki (SKMA „Unia Młodych”), Stanisław Osiniak (rolnik), dr Marek Poniatowski (UMCS), prof. Henryk Reniger (UMCS), Janusz Rożek (przewodniczący TWRR „Solidarność”), dr Ryszard Setnik (UMCS), Piotr Sobór (Łęczna), Lech Solis, dr Adam Stanowski (KUL), Andrzej Starzak (Puławy), Henryk Janusz Stępniak (rolnik), Wioletta Szafrańska (NZS AM), Teresa Wawrzynowicz, Stanisław Węglarz (przewodniczący TZR NSZZ „Solidarność”), prof. Tadeusz Wilgat (UMCS), inż. Stefan Włosek (ogrodnik), Norbert Wojciechowski (ZMP KUL), dr Jan Wojcieszczuk (UMCS), Grzegorz Wołczyk (TZR NSZZ „Solidarność”), Jacek Wójtowicz (FMR „Agromet”), prof. Czesław Zgorzelski (KUL), Andrzej Zieliński (Lubartów), dr Michał Zieliński (UMCS), Ryszard Zieliński (rolnik) i Henryk Zych (FSC)2.

Ksiądz doc. Mieczysław Brzozowski był formalnie obserwatorem z ramienia biskupa lubelskiego. Od 1980 roku był duszpasterzem NSZZ „Solidarność” Regionu Środkowo-Wschodniego. W późniejszym okresie skład KO był powiększany. Między innymi włączono Marię Braun-Gałkowską, odpowiedzialną za prowadzenie Wszechnicy Wyborczej.

Zadania KomitetuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Realizując główny cel Komitetu, jakim było przeprowadzenie kampanii przed wyborami 1989 roku na terenie ówczesnego województwa lubelskiego, podjęto następujące działania:

  • wyłoniono kandydatów do Sejmu i Senatu;
  • zebrano podpisy poparcia dla poszczególnych kandydatów;
  • obsadzono ponad pięćset obwodów wyborczych w województwie lubelskim;
  • zorganizowano szkolenia dla członków obwodowych komisji wyborczych i mężów zaufania;
  • przygotowano tak zwanych asystentów prowadzących spotkania wyborcze Komitetu Obywatelskiego (łącznie około 200 osób);
  • organizowano spotkania kandydatów do Sejmu i Senatu z wyborcami na terenie całego województwa;
  • tworzono telewizyjne i radiowe audycje wyborcze, wydawano Biuletyn Informacyjny. Komitety Obywatelskie „Solidarność” województw chełmskiego, lubelskiego i zamojskiego;
  • prowadzono akcję propagandową: kolportaż ulotek, gazetek, plakatów, organizowanie wieców wyborczych;
  • prowadzono kampanię na rzecz kandydatów z innych list wyborczych, ale popieranych przez „Solidarność”.

Przeprowadzenie powyższych działań w stosunkowo krótkim czasie możliwe było dzięki pracy, często bezimiennej, współpracowników oraz osób „etatowo” zatrudnionych przy Komitecie Obywatelskim „Solidarność” Województwa Lubelskiego.

Wykaz osób zatrudnionych na umowy-zlecenia od 15 kwietnia do 30 czerwca oraz od 1 maja do 30 czerwca 1989 roku zawiera następujące nazwiska:
Wacław Biały, Krystyna Bielecka, Andrzej Biełaniec, Marzena Bochenek, Eryk Chojnacki, Henryka Ciechomska, Romuald Czarnecki, Jacek Dyć, Andrzej Gorgol, Ireneusz Haczewski, Anna Kaczkowska, Jadwiga Koc, Robert Kowalczuk, Wojciech Kowalski, Maria Łaszkiewicz, Teresa Martinka, Bożena Michałowska, Jacek Mirnowski, Krzysztof Pachoł, Barbara Pastuszek, Tomasz Przeciechowski, Ryszard Setnik, Zenobia Skrobas, Kazimierz Stasz, Michał Stanowski, Henryk Szych, Anna Truskolaska, Janusz Winiarski, Lech Winiarski i Longina Żygoluk3.

Wyborczy charakter miały pierwsze numery reaktywowanego „Biuletynu «Solidarności» Regionu Środkowo-Wschodniego”. Pierwszy numer ukazał się 6 maja 1989 roku. Redaktorem naczelnym został Józef Krzyżanowski. Czasopismo prezentowało sylwetki kandydatów oraz obszernie informowało o przebiegu kampanii wyborczej.

Wyniki wyborówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dzień 4 czerwca 1989 roku był wielkim sukcesem „Solidarności” w całym kraju.

Lubelskimi senatorami zostali Adam Stanowski (71,48 proc.) i Henryk Janusz Stępniak (73,92 proc.). Podobnie wysokie poparcie uzyskali kandydaci KO do Sejmu PRL: Ignacy Czeżyk (79,55 proc.), Zygmunt Łupina, Tadeusz Mańka i Janusz Rożek. Frekwencja w województwie lubelskim wyniosła 64 proc.

Siódmym parlamentarzystą wybranym w województwie lubelskim była Teresa Liszcz, która startowała wprawdzie z listy ZSL-u, ale de facto była kandydatem „Solidarności”. W wyborach uzyskała 59 proc. poparcia. W drugiej turze wyborów dzięki poparciu „Solidarności”, do Sejmu został wybrany Kazimierz Czerwiński ze Stronnictwa Demokratycznego.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • M. Dąbrowski, Komitet Obywatelski „Solidarność” Województwa Lubelskiego / Komitet Obywatelski Lubelszczyzny (1989–1990), [w:] „Scriptores. Lublin – polska transformacja 1989–1991”, t. 43, Lublin 2014, s. 8–24.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  1. Wróć do odniesienia S. Węglarz, [Fenomen „Solidarności”], [w:] Historiae peritus. Księga jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego, cz. 2, Lublin 1998, s. 223.
  2. Wróć do odniesienia „Biuletyn Informacyjny. Komitety Obywatelskie «Solidarność» województw chełmskiego, lubelskiego i zamojskiego”, 27 IV 1989, nr 1, s. 2–3.
  3. Wróć do odniesienia Wykazy osób zatrudnionych w Komitecie Obywatelskim w oparciu o umowy-zlecenia oraz uprawnionych do korzystania z posiłków, b.d., k. 123–124, IPN Lublin, sygn. Lu 168/21.

Powiązane artykuły

Powiązane wydarzenia

Zdjęcia

Wideo

Audio

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe