Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Krzysztof Borowiec (1951–2014)

Współtwórca kabaretu Legion Amba. Współzałożyciel, wieloletni kierownik, reżyser i aktor teatru Grupa Chwilowa. Reżyser między innymi takich przedstawień, jak: Scenariusz, Martwa natura, Cudowna historiaPostój w pustyni, czy Album rodzinny.

Krzysztof Borowiec - fotografia świadka historii
Krzysztof Borowiec - fotografia świadka historii (Autor: Nawratowicz, Marek (1977- ))

Spis treści

[RozwińZwiń]

Dzieciństwo i edukacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Krzysztof Borowiec urodził się 2 stycznia 1951 roku w Dzierżoniowie. Był synem Heleny i Mariana Borowców.

My ze strony mamy rodziny jesteśmy z Kresów, z Nowogródczyzny, Szczuczyn Nowogródzki. Litwa, Wilno. Mama repatriantka, w [19]46 znalazła się w Dzierżoniowie, jakieś 70 km od Wrocławia. A ojciec jest ze Skarżyska, a że był w obozie niemieckim, po prostu wracał stamtąd i trafił do fabryki Diora w Dzierżoniowie. I tam się poznali, i ja się urodziłem w Dzierżoniowie. Ponieważ komuna próbowała powtórzyć genialny plan słynnego ministra przed wojną, Eugeniusza Kwiatkowskiego, który próbował zmontować COP [Centralny Okręg Przemysłowy – red.], chodziło, żeby uaktywnić tereny rolne, to i komuna próbowała rozruszać COP. W tej fabryce Diora werbowali do tej Poniatowej, oferując młodym małżeństwom pensje, zaoczne technika, wieczorowe licea. Ojciec chciał być bliżej rodziców. W Poniatowej urodziła się moja siostra1.

Mając sześć lat, Krzysztof Borowiec rozpoczął naukę w szkole podstawowej w Poniatowej na Lubelszczyźnie. Jest absolwentem tamtejszego liceum ogólnokształcącego, które ukończył w 1968 roku. Edukację kontynuował na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, na kierunku historia. Studia przerwał. Natomiast zdobył uprawnienia instruktorskie do prowadzenia grup teatralnych, poczynając od kategorii III, poprzez II i I, na kategorii S kończąc.

Działalność kabaretowaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Teatrem Krzysztof Borowiec zajął się już podczas studiów. Był współzałożycielem kabaretu Legion Amba. Legion Amba działał do połowy lat 70. Po rozpadzie grupy dwóch jego członków – Krzysztof Borowiec i Jan Bryłowski – założyli razem z Bolesławem Wesołowskim nową grupę artystyczną, która w pierwszym etapie swojej działalności funkcjonowała jako kabaret Nazwać (Grupa Chwilowa).

Krzysztof Borowiec:

Jasiek [Bryłowski] pisał teksty, Bolek [Wesołowski] śpiewał. Antka Mierzwińskiego zaprosiliśmy ze skrzypcami. Janusz Szaniawski grał na fagocie. Ktoś na pianinie. [Esbecy] kusili nas wódką i posyłali panienki. Mówię: «Słuchajcie, jest taka sytuacja. Zaczynają nas dręczyć, mogą nas rozpieprzyć, więc nazwijmy się Nazwać. A ponieważ mogą się do nas dopieprzyć, to w nawiasie dajmy Grupa Chwilowa»2.

Kabaret Nazwać (Grupa Chwilowa) pod pseudonimem Witalis Romeyko prezentował teksty, które powstawały w charakterze zbiorowej kreacji. Premiera Gdzie postawić przecinek. Obrazki miała miejsce w klubie Arcus w Lublinie.

Krzysztof Borowiec razem z Janem Bryłowskim i Bolesławem Wesołowskim zrealizował w 1976 roku poruszający problematykę społeczną program kabaretowy z przewagą tekstów śpiewanych zatytułowany Pieśni nagminne – wieczór Witalisa Romeyko. Podobnie jak przedstawienie Gdzie postawić przecinek (Obrazki), także Pieśni nagminne były sygnowane pseudonimem Witalis Romeyko.

Jan Bryłowski: „Znalazłem się jako tekściarz. Sygnowaliśmy to jako Witalis Romeyko, ale to ja pisałem. Oprócz może dwóch tekstów Bolka. Tej piosenki o samcu: «Ja samiec, choć bez męskiego charakteru»”3.

„Pieśni nagminne mówią o problemach naszego społeczeństwa, o sprawach nieobojętnych dla każdego Polaka. O młodym pokoleniu traktuje Pieśń nagminna dedykowana «młodym dobrze zapowiadającym się frustratom»”4.

Warto dodać, że Jan Bryłowski już pod pseudonimem Jan Al. Biński jest autorem tomiku poezji Pieśni nagminne wydanego przez Wolny Warsztat Wydawniczy w 1984 roku.

Po sukcesie tych dwóch pierwszych programów – Gdzie postawić przecinek. Obrazki oraz Pieśni nagminne – wieczór autorski Witalisa Romeyko – nagrodach na Festiwalu Teatrów Debiutujących „Start 75” w Opolu i FAMIE, Grupa Chwilowa rozszerzyła skład i rozpoczęła prace nad swoim pierwszym spektaklem teatralnym.

Magdalena Jankowska: „Widziałam Krzysztofa Borowca jako kabareciarza. Miał pseudonim Witalis Romeyko i dawał taki program kabaretowy w Arcusie, bo klub studencki to był Arcus, naprzeciw Teatru Osterwy, tam w tym zaułku, gdzie zakonnice dzisiaj są. Zobaczyłam go na scenie właśnie jako Witalisa Romeyko i nic wtedy nie zapowiadało, że to będzie teatr, że Borowiec się zajmuje teatrem”5.

„W naszej grupie bardzo szybko dojrzała świadomość, że z kabaretu – choć nie byliśmy łatwo strawnymi rozśmieszaczami – komuna korzysta jak z wentyla” – wspomina szef zespołu Krzysztof Borowiec. – „Lęk, że nasze rozśmieszanie, wbrew naszym intencjom, służy władzy, pokazując jej rzekomo ludzkie oblicze, sprawił, że nasz kabaret zmienił się prawie natychmiast w teatr. W teatr, który nie był miejscem dla artystycznych popisów, ale miejscem gorącej rozmowy, miejscem, w którym się żyje naprawdę”6. Krzysztof Borowiec sam nazywał Grupę Chwilową „teatrem życiem płaconym”.

Współzałożyciel i reżyser Grupy ChwilowejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Po krótkim czasie działalności kabaret Nazwać (Grupa Chwilowa) przekształcił się w teatr, który prezentował spektakle pod nazwą Grupa Chwilowa, a Krzysztof Borowiec został reżyserem i jednym z aktorów wszystkich spektakli tej grupy.

Jan Bryłowski: „Tutaj zdolności menadżerskie Borowca niewątpliwie w dobrym sensie się odezwały. Grupa Chwilowa jako teatr znacznie lepiej mogła funkcjonować w środowisku teatralnym. I to był wybór słuszny”7.

Grupa Chwilowa jest zaliczana do czołowych teatrów alternatywnych lat 70. i 80., wielokrotnie występowała na polskich i zagranicznych festiwalach.

Pierwsza premiera zespołu odbyła się w 1976 roku. Przedstawienie zatytułowane Scenariusz było prezentowane między innymi w niemieckim Scheersbergu. Po Scenariuszu Krzysztof Borowiec realizował następne spektakle, były to kolejno: Pokaz (1977), Lepsza przemiana materii (1978), Martwa natura (1980), Cudowna historia (1983), Postój w pustyni (1991). Postój w Pustyni zdobył w Edynburgu główną nagrodę Fringe First.

O kolejnym spektaklu Dom nad Morzem z 1995 roku napisała Magdalena Jankowska:

„Dzieło sceniczne Elżbiety Bojanowskiej (scenariusz) i Krzysztofa Borowca (reżyseria) powstałe na kanwie dwu poematów współczesnego poety greckiego Yannisa Ritsosa nie ma jeszcze ostatecznej formy teatralnej, chociaż już nie brak w nim zaskakujących pomysłów inscenizacyjnych, które układają się w atrakcyjnie skomponowane obrazy. Coraz bardziej przestaje też być monodramem, a staje się spektaklem rozpisanym na – nierówne wprawdzie – trzy role (w tym jedną pozbawioną kwestii). Chyba nie jest dziełem przypadku, że kolejny zespół tej formacji teatralnej zdecydował się wykorzystać tekst literacki w tak pełnym kształcie. Przywrócił słowu utraconą pozycję. […] A novum wynika, być może, z tego, że zespół ten nie tworzy dziś grupy pokoleniowej, gdzie światopogląd generacji stanowi klucz do rozpoznania rzeczywistości. Ponadto dziś w mniejszym stopniu niż dawniej podlega tyranii okoliczności zewnętrznych, obojętnieje zatem między innymi na społeczno-polityczny kontekst sztuki”8.

W 1998 roku Krzysztof Borowiec wspólnie z lubelskimi bardami – Markiem Andrzejewskim, Igorem Jaszczukiem, Janem Kondrakiem oraz litewskim gitarzystą Vidasem Svagzdysem – zrealizował spektakl Album rodzinny, a następnie przedstawienie Reprint Scenariusz (2003).

Krzysztof Borowiec wraz z Grupą Chwilową prezentował swoje spektakle na całym świecie, między innymi: w Wielkiej Brytanii, Danii, Izraelu, Portugalii, Hiszpanii, Norwegii, Czechosłowacji, Rosji, Niemczech, Francji.

W 2012 roku Krzysztof Borowiec powiedział: „Myślę, że Pan Bóg da mi jeszcze szansę skompromitowania się na własny rachunek. Cudowna historia znowu chodzi mi po głowie. Historia człowieka, który sprzedał diabłu cień. Nie mam pojęcia jak się to potoczy”9.

Krzysztof Borowiec po długiej przerwie w działalności wrócił na scenę. Wiosną 2014 roku wznowił jeden ze swoich głośnych spektakli Album rodzinny, który został zaprezentowany czterokrotnie. W planach były kolejne prezentacje przedstawienia.

Krzysztof Borowiec zmarł 4 maja 2014 roku.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  1. Wróć do odniesienia Rozmowa z Krzysztofem Borowcem przeprowadzona przez Agnieszkę Górę w 2011 roku.
  2. Wróć do odniesienia Rozmowa z Krzysztofem Borowcem przeprowadzona przez Agnieszkę Górę w 2011 roku.
  3. Wróć do odniesienia Rozmowa z Janem Bryłowskim zarejestrowana w ramach programu Historia Mówiona Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 20.01.2011.
  4. Wróć do odniesienia Ewa Małgorzata Iracka, Chwila trwa już 5 lat, „Sztandar Ludu”, 5.05.1980.
  5. Wróć do odniesienia Rozmowa z Magdaleną Jankowską zarejestrowana w ramach programu Historia Mówiona Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2.04.2013.
  6. Wróć do odniesienia Zwierzenia artysty w wieku przedemerytalnym. Mirosław Haponiuk rozmawia z założycielem i dyrektorem Teatru Grupa Chwilowa Krzysztofem Borowcem, „Na Przykład” 2000, nr 5 (76).
  7. Wróć do odniesienia Rozmowa z Janem Bryłowskim zarejestrowana w ramach programu Historia Mówiona Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 20.01.2011.
  8. Wróć do odniesienia Magdalena Jankowska, Wpuszczeni tylko na chwilę, „Kresy” 1996, nr 2.
  9. Wróć do odniesienia Rozmowa z Krzysztofem Borowcem przeprowadzona przez Agnieszkę Górę w 2012 roku.

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Wideo

Audio

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe