Tomasz Pietrasiewicz (ur. 1955)
Twórca i dyrektor Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, aktor teatru Grupa Chwilowa i reżyser Teatru NN, autor aranżacji wnętrz Bramy Grodzkiej i działań w przestrzeniach miasta, animator kultury, działacz opozycji w okresie PRL, autor książek. Laureat wielu nagród i wyróżnień.
Absolwent Wydziału Fizyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1980). Założyciel, a następnie dyrektor Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”. Reżyser przedstawień Teatru NN, a także Misteriów Pamięci m.in.: „Jedna Ziemia – Dwie Świątynie” (2000), „Dzień Pięciu Modlitw” (2000), mających miejsce w przestrzeniach Lublina. Twórca wystaw w przestrzeni Bramy Grodzkiej oraz wystawy „Elementarz” (2003) mieszczącej się w jednym z baraków byłego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Autor trzytomowej monografii książkowej Czechowicz. W poszukiwaniu ukrytego miasta (2006-2008) oraz publikacji: Kręgi Pamięci
(2008), Artystyczne i animatorskie działania w przestrzeni miasta związane z Pamięcią
(2010), Przewodnik po historii słowa drukowanego w Lublinie
(2014), Teatr Pamięci Teatru NN. Lublin 1997-2017
(2017). Laureat licznych nagród i wyróżnień: Nagroda Wielka Honorowa Fundacji Kultury (2001), Nagroda im. Łukasza Hirszowicza (2004), Nagroda im. ks. Stanisława Musiała (2011), Nagroda im. Jerzego Giedroycia (2011), Europejska Nagroda Obywatelska (2013), Nagroda im. Ireny Sendlerowej (2014), Nagroda POLIN (2015), Nagroda HAC Award for Concord (2019).
Spis treści
[Zwiń]Życiorys
Tomasz Pietrasiewicz urodził się 21 sierpnia 1955 roku w Siedlcach. Ukończył fizykę na UMCS (1975–1980). Od 1976 roku kolporter wydawnictw opozycyjnych. Związany z teatrem Grupa Chwilowa w latach 1977–1989, przy którym m.in. współorganizował niezależne spotkania i dyskusje oraz założył bibliotekę wydawnictw niezależnych. Współzałożyciel, redaktor i drukarz podziemnego Wydawnictwa Fundusz Inicjatyw Społecznych w latach 1984–1989.
Instruktor teatralny w Lubelskim Domu Kultury (1984–1985), Lubelskim Studio Teatralnym (1987–1991) i Centrum Kultury w Lublinie (1991–1994). Zastępca dyrektora Centrum Kultury ds. Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie (1994–1997). Od 1998 roku dyrektor Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”.
Twórca i reżyser Teatru NN (od 1990 roku): spektakle: Wędrówki niebieskie
, Ziemskie pokarmy
, Inwokacja
, Zbyt głośna samotność
, Moby dick
, Tryptyk chasydzki
(Był sobie raz...
, Jak Fajwł szukał samego siebie
, Tajbełe i jej demon
), Sztukmistrz z Lublina
, Opowieści z nocy
.
Autor książek, m.in.: Czechowicz. W poszukiwaniu ukrytego miasta
, t. 1–3 (Lublin 2007–2008), Kręgi Pamięci
(2008), Bombardowanie Lublina 09.09.39. Śmierć Józefa Czechowicza
(2009), Czytanie Czechowicza (2001–2010)
(2010), Teatr NN 1990–2010
(2010), Artystyczne i animatorskie działania w przestrzeni miasta związane z Pamięcią
(2010), Teatr Pamięci Teatru NN. W kręgu Bramy Grodzkiej. Przewodnik
(2020).
Autor realizowanych od roku 2000 w otwartych przestrzeniach Lublina Misteriów Pamięci.
Autor aranżacji przestrzeni Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” oraz wystaw: „Wielka księga miasta”, „Portret Miejsca”, „Pamięć Miejsca”, a także „Elementarz” na terenie dawnego obozu koncentracyjnego na Majdanku.
Laureat wielu nagród, m.in. Nagroda Specjalna Fundacji Kultury za projekt „Pamięć – Miejsce – Obecność” (1993), Nagroda Artystyczna Miasta Lublina za 1993 rok (1994), Nagroda Wielka Honorowa Fundacji Kultury (2001), Nagroda im. Łukasza Hirszowicza (2004), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2008), Nagroda im. ks. Stanisława Musiała (2011), Nagroda im. Jerzego Giedroycia (2011), Europejska Nagroda Obywatelska (2013), Nagroda im. Ireny Sendlerowej (2014), Nagroda POLIN (2015), Nagroda HAC Award for Concord (2019).
Działalność artystyczna
Przedstawienia teatralne
1990 – Wędrówki Niebieskie
1991 – Ziemskie Pokarmy
1992 – Inwokacja
1993 – Zbyt głośna samotność
1995 – Moby Dick
2001 – Był sobie raz...
2002 – Jak Fajwł szukał samego siebie
2002 – Tajbełe i jej demon
2007 – Opowieści z Bramy
2010 – Sztukmistrz z Lublina
2015 - Opowieści z nocy
Działania w przestrzeniach miasta
2000 – Misterium Pamięci „Jedna Ziemia Dwie Świątynie”
2000 – Misterium Pamięci „Dzień Pięciu Modlitw”
2001 – „Misterium Ulicy Szerokiej”, „Misterium Druku i Papieru”
od 2002 – „Misterium Światła i Ciemności”
2004, 2006, 2011 – Misterium Pamięci „Poemat o Miejscu”
2008 – Misterium Pamięci „Pamięć Sprawiedliwych – Pamięć Światła”
Wystawy
1998 – „Wielka księga miasta”
1999 – „Portret Miejsca”
2003 – „Elementarz. Życie dzieci w obozie koncentracyjnym na Majdanku”
2008 – „Pamięć Sprawiedliwych – Pamięć Światła”
2011 – „Lublin. Pamięć Miejsca”
Nagrody i wyróżnienia
1993 – Nagroda Fundacji Pol-Cul
1993 – Nagroda za przedstawienie Inwokacja na Festiwalu Teatrów Jednego Aktora w Toruniu
1994 – Nagroda Specjalna Fundacji Kultury za projekt „Pamięć – Miejsce – Obecność”
1994 – Nagroda Artystyczna Miasta Lublina za 1993 rok
1995 – Nagroda Honorowa Fundacji Kultury (Akademia Małych Ojczyzn) – Ekspert Akademii Małych Ojczyzn
1999 – Nagroda Honorowa Ambasady Izraela w Polsce za zasługi dla Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Żydów Polskich
1999 – Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” za udział w podziemnym ruchu wydawniczym
2001 – Nagroda Wielka Honorowa Fundacji Kultury
2003 – Medal Powstania w Getcie Warszawskim (za „szczególne zasługi w dziele pojednania, wzajemnego zrozumienia i harmonijnego współżycia Polaków i Żydów”)
2004 – Honorowy Tytuł Ambasadora Województwa Lubelskiego
2008 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
2010 – Złota Odznaka Za Opiekę nad Zabytkami
2011 – Nagroda im. ks. Stanisława Musiała
2011 – Nagroda im. Jerzego Giedroycia
2011 – Wyróżnienie Bene Meritus Terrae Lublinensi 2011
2012 – Wyróżnienie „Pozytywista Roku 2011” w kategorii Kultura i sztuka
2013 – Medal "Amicus Civitatis" za wkład w budowę i rozwój Świdnika
Europejska Nagroda Obywatelska
2014 – Nagroda im. Ireny Sendlerowej
2015 – Nagroda POLIN
2019 – Nagroda HAC Award for Concord za kultywowanie pamięci polsko-żydowskiej
Najważniejsze publikacje
Książki i artykuły
NN Tomasz Pietrasiewicz, Opowieści zasłyszane, Lublin 2013.
Tomasz Pietrasiewicz, Animacja sieci w programie Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2010.
Tomasz Pietrasiewicz, Bombardowanie Lublina 09.09.39: śmierć Józefa Czechowicza, Lublin 2009.
Tomasz Pietrasiewicz, Brama, Lublin 1997.
Tomasz Pietrasiewicz, Czytanie Czechowicza (2001–2010), Lublin 2010.
Tomasz Pietrasiewicz, Kręgi Pamięci 2000–2008, Lublin 2008.
Tomasz Pietrasiewicz, Kultura pamięci, „Gazeta w Lublinie” 21.11.2008.
Tomasz Pietrasiewicz, Miasto żydowskie – lubelska Atlantyda, „Midrasz” styczeń 2002.
Tomasz Pietrasiewicz, Misterium „Poemat o Miejscu”, „Gazeta w Lublinie” 9.10.2002.
Tomasz Pietrasiewicz, Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN
dla aplikacji Lublin ESK 2016. Studium Przypadku, Lublin 2012.
Tomasz Pietrasiewicz, Poemat o mieście Lublinie Józefa Czechowicza. Przewodnik, Lublin 2018.
Tomasz Pietrasiewicz, Przewodnik po historii słowa drukowanego w Lublinie, Lublin 2014.
Tomasz Pietrasiewicz, Subiektywna historia Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2009.
Tomasz Pietrasiewicz, Subiektywna historia Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Gazeta w Lublinie
, 11 05 2010, s. 6-7.
Tomasz Pietrasiewicz., Teatr NN 1990–2010, Lublin 2010.
Tomasz Pietrasiewicz, Teatr Pamięci Teatru NN. Lublin 1997-2017, Lublin 2017.
Tomasz Pietrasiewicz, Theatre of Memory by the NN Theatre. Lublin 1997-2017, Lublin 2017.
Tomasz Pietrasiewicz, Teatr Pamięci Teatru NN. W kręgu Bramy Grodzkiej. Przewodnik, Lublin 2020.
Tomasz Pietrasiewicz, Within the Circle of the Grodzka Gate. Guidebook, Lublin 2019.
Tomasz Pietrasiewicz, Żmigród i okolice. Przewodnik, Lublin 2020.
Niepublikowane teksty dotyczące programów i projektów Ośrodka
Pietrasiewicz T., Dom Wolnego Słowa, Lublin 2007.
Pietrasiewicz T., Festiwal „Śladami Singera”, Lublin 2007.
Pietrasiewicz T., Małe Miasteczka Lubelszczyzny – Nasz Wielki Skarb, Lublin 2007.
Pietrasiewicz T., LUBLIN – w poszukiwaniu legendy, Lublin 2007.
Pietrasiewicz T., LUBLIN ZACZAROWANY – Festiwal Poezji (31 maja–24 czerwca), Lublin 2007.
Pietrasiewicz T., Ośrodek. Summa, Lublin 2010.
Pietrasiewicz T., Powrót Sztukmistrza – Noc Świętojańska, Lublin 2007.
Pietrasiewicz T., Program „Środki Świata”, Lublin 2007.
Pietrasiewicz T., Program Edukacyjny „Lublin – Moje Miasto”, Lublin 2007.
Wywiady
Dom kultury a nie centrum, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawiają Tomasz Kowalewicz i Kacper Sulowski, Gazeta w Lublinie
, 20. 06. 2014, s. 4.
Miejsce, które może oczarować, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawia Marta Kubiszyn, „Los” kwiecień 1999, nr 4 (39).
Moje miejsca, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawia Waldemar Sulisz, Dziennik Wschodni, 2. 01. 2019.
Naprawianie świata, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawia Paweł Krysiak, Gazeta w Lublinie. Magazyn lubelski
, 19. 02. 2016.
Niezłomnie wierzyli w kulturę. Dlatego są moimi bohaterami, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawia Paweł Krysiak, Gazeta Wyborcza
, 17-18. 03. 2018, s. 24-25.
Odkrywaliśmy historię krok po kroku, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawia Małgorzata Szlachetka, Kurier lubelski
, 11.05.2015 (dodatek)
Performance z pamięci, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawia Tomasz Cyz, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa. Antropologia kultury – etnografia – sztuka
, R. 2017, nr 3: Misterium Bramy, s. 52-55. (pierwodruk: Dwutygodnik.com / strona kultury)
Sztukmistrz bez imienia. O odkrywaniu niektórych tajemnic poety Józefa Czechowicza, z Tomaszem Pietrasiewiczem rozmawia Łukasz Marcińczak, [w:] Łukasz Marcińczak, Świat trzeba przekręcić. Rozmowy o imponderabiliach, Lublin 2013, s. 243-266.
Konteksty. Polska Sztuka Ludowa. Antropologia kultury – etnografia – sztuka, R. 2017, nr 3: Misterium Bramy, s. 56-63.
Artykuły i publikacje zbiorowe dotyczące działalności Tomasza Pietrasiewicza
Artykuły
Marcin Kołodziejczyk, Atlantyda spod chodnika, „Polityka” 15.12.2011, nr 51 [dostęp:23.04.2012].
Joanna Podgórska, Nawróceni na Bramę, „Polityka” 22.11.2003, nr 47.
Marcin Stasiński, Bramkarz z Lublina, Gazeta Wyborcza
, 10-11. 08. 2013.
Włodzimierz Szczepanski, Henio już tu nie mieszka, „Polityka”, 9.06.2007, nr 23 (2607).
Publikacje zbiorowe
Konteksty. Polska Sztuka Ludowa. Antropologia kultury – etnografia – sztuka
, 2017, nr 3: Misterium Bramy.
Teatr Pamięci Teatru NN. Flesze, red. Paweł Próchniak, Lublin 2018.