Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Zakłady fotograficzne w Lublinie do 1939 roku

Spis zakładów fotograficznych działających w Lublinie od lat 60. XIX wieku do 1939 roku. Spis został sporządzony na podstawie informacji prasowych, archiwalnych, literatury przedmiotu oraz zbiorów prywatnych.

Zakłady fotograficzne w Lublinie do 1939 roku
Pieczęć zakładu fotograficznego prowadzonego przez Ludwika Hartwiga.

Spis treści

[RozwińZwiń]

Lata pięćdziesiąte XIX wiekuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

„A. BENNY w Lublinie”(Adolf Benny) – Hotel Saski, Krakowskie Przedmieście 141 (dziś 23; informacja o adresie niepewna)

Atelier „J. Ernst & L. Filtz” (Juliusz Ernst, Ludwik Filtz lub Filitz) – Hotel Bawarski, Krakowskie Przedmieście 133 (dzisiaj 39)

Teofil Boretti – filia warszawskiej pracowni Karola Beyera; działała w tzw. domu Kobylińskiego (róg Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Poczętkowskiej), prawdopodobnie krótko, pomiędzy sierpniem a październikiem 1857 roku

Lata sześćdziesiąte XIX wiekuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zakład fotograficzny Tytusa Marenicza – działał w latach 1862–1965; ulica Rybna 68

Zakład Karola Grundhanda – działał w latach 1866–1867; Krakowskie Przedmieście167 (dziś 66), a także ulica Poczętkowska 146 (dziś ulica Staszica 6)

„Atelier J. Rizza” (Józef Rizza) – przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku, Krakowskie Przedmieście 194 (10) lub 196 (6), tymczasowo

Pracownia fotografii „Aleksander Nowaczyński” – początkowo jako „Nowaczyński [Józef] i Syn”; od 1866 roku w tzw. domu gubernatora przy Krakowskim Przedmieściu 147 (plac Litewski 3), następnie Krakowskie Przedmieście 152 (dziś 35); od 1869 roku przy ulicy Zielonej (Poczętkowskiej 146, róg z Krakowskim Przedmieściem, lub 145), obok cukierni Semadeniego, w domu W. Kobylińskiego (146) albo w domu, w którym mieściła się cukiernia (145); od 1870 roku w tzw. domu pokapucyńskim przy Krakowskim Przedmieściu 172 (róg ulicy Gubernatorskiej); od 1873 do 1876 roku – jako „M. Nowaczyńska”(od 1878 roku w Warszawie, Nowy Świat 27)

„Twardzicki i Grochowski” – Hotel Europejski, Krakowskie Przedmieście; powstał w 1868 roku, działał do 1869 roku. Do 1871 roku Ksawery Grochowski prowadził zakład wraz z żoną Bronisławą Grochowską, później Grochowska weszła w spółkę z Wandą Chicińską i atelier do 1873 roku funkcjonowało jako „Chicińska i Ska”, następnie zaś stało się własnością Wandy Chicińskiej jako „W. Chicińska”

„M. Rzymkowski” (Marceli Rzymkowski) – początkowo ulica Królewska 231 (dziś 8), następnie ulica Poczętkowska 146 (w domu Kobylińskiego, róg z Krakowskim Przedmieściem), przed 1866 do 1868 roku

Atelier „W. Grabowski” (Władysław lub Wincenty Grabowski) – ulica Rybna 67/8, około 1866 roku, tymczasowo

Franciszek Strzyżowski – prawdopodobnie ulica Grodzka 96/97 (dziś 32)

Jakub Kon – brak danych

Lata siedemdziesiąte XIX wiekuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

„W. Chicińska”, także jako „Chicińska i Ska” (Wanda Chicińska) – od 1871 roku jako „Chicińska i Ska” (wraz z Bronisławą Grochowską) w Hotelu Europejskim przy Krakowskim Przedmieściu, od 1873 samodzielnie jako „Zakład fotograficzny W. Chicińskiej w Lublinie”, od 1880 roku przy Krakowskim Przedmieściu 165 (potem 72), po wyjeździe Wandy Chicińskiej w 1884 roku zakład pod tym samym szyldem prowadziła do 1887 roku jej siostra, Władysława

„W. Sierocińska” (Wiktoria Sierocińska) – od 1877 do 1880 roku zakład mieścił się początkowo przy Krakowskim Przedmieściu 172 (dzisiaj 4) w tzw. domu pokapucyńskim, odsprzedany Aleksandrowi Stepanowowi; ponownie od 1900 roku przy Krakowskim Przedmieściu 153 (także informacja o numerze 39). Działał jeszcze w 1914 roku. Filie w Chełmie (ulica Lubelska, od 1891 roku), Nałęczowie i Hrubieszowie

„A. Płaczkowski” (Andrzej Płaczkowski) – od 1876 do 1879 roku przy ulicy Poczętkowskiej 146 w domu Kobylińskiego, róg z Krakowskim Przedmieściem (po Marcelim Rzymkowskim), początkowo jako filia zakładu „W. Chicińska”; potem atelier w Chełmie przy ulicy Lubelskiej w domu Lejba Kumpfersztoka, od 1879 do około 1883 roku

„M. Nowaczyńska” (Maria Nowaczyńska) – zakład istniał w latach 1873–1875, prowadzony przez Marię Nowaczyńską; dawniej „Aleksander Nowaczyński”

„Zakład Fot. Art. Leonarda Kowalskiego” – Krakowskie Przedmieście 165, potem 72 (w domu Terleckiego) w latach 1874–1879

Lata osiemdziesiąte XIX wiekuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zakład Artystyczno-Fotograficzny „A. Stepanoff” (Aleksander Stepanow) – powstał w roku 1881, gdy Aleksander Stepanow odkupił zakład od Wiktorii Sierocińskiej. Mieścił się przy Krakowskim Przedmieściu172 (dzisiaj 4) w tzw. domu pokapucyńskim. Po śmierci Stepanowa w 1899 roku pod tym samym szyldem prowadzili go byli współpracownicy: Zofia Grzybowska (także jako Grybowska) i Stanisław Zawadzki, a także Helena Wojciechowska. W 1905 roku Stanisław Zawadzki wykupił atelier i prowadził je już pod własnym szyldem „St. Zawadzki”. Filia w Nałęczowie (około 1894–1895), Chełmie (po 1899 roku)

„A.R. Kłossowski” (Antoni Robert Kłossowski) – Krakowskie Przedmieście 170 (potem 54); zakład istniał w latach 1882–1890, w 1891 roku, po śmierci fotografa, odsprzedany przez jego żonę, Helenę, Oktawianowi Skibińskiemu. Filia w Chełmie przy ulicy Lubelskiej w domu Lejba Kumpferdsztoka (po 1883 roku)

„Kazimiera” – od 1887 roku przy Krakowskim Przedmieściu 143/144 (potem 25); prowadzony przez małżeństwo Kazimierę Urbańską i Witolda Urbańskiego, malarza i nauczyciela rysunku w gimnazjum i liceum lubelskim

Lew Ganzwol – około 1886; Hotel Europejski w Lublinie, tymczasowo

Lata dziewięćdziesiąte XIX wiekuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

„O. Skibiński” (Oktawian Skibiński) – w miejscu dawnego zakładu „A.R. Kłossowski” przy Krakowskim Przedmieściu 170 w latach 1891–1898; zakład odsprzedany Czesławowi Dobrzelewskiemu

„P. Jaworowska” (Paulina Jaworowska) – od 1890 do 1894 roku przy ulicy Kapucyńskiej 172 (informacja, jakoby atelier zostało przejęte po Kazimierze i Witoldzie Urbańskich mogłaby sugerować, że funkcjonowało początkowo przy Krakowskim Przedmieściu 143/144); odsprzedane Herszkowi Cygielmanowi

„Borys Chatzkelewitz” (Borys Chadzkielewicz, Chackielewicz) – Krakowskie Przedmieście lub ulica Szpitalna 168 (w domu Kunca), od około 1900 roku przy ulicy Powiatowej; atelier działało od 1896 do 1907 roku. Po 1900 roku Borys Chadzkielewicz przebywał na stałe w Wilnie

„Fotografia Artystyczna Van Dyck” (właściciel Hersz Cygielman, Herszek Cygelman) – od 1894 do 1897 roku przy ulicy Kapucyńskiej 172 (później 5), zakład przejęty po Paulinie Jaworowskiej; odsprzedany Elizie Zinck (lub Cynk)

Początek XX wieku (do I wojny światowej)Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

„I. Wasilewski” (Ignacy Henryk Wasilewski, także jako Józef Wasilewski) – od 1901 roku zakład mieścił się przy Krakowskim Przedmieściu 170 (później 54, figuruje także pod numerem 52), na początku lat dwudziestych XX wieku przy Krakowskim Przedmieściu 52; działał do około 1925 roku

„St. Zawadzki” (Stanisław Zawadzki) – od 1905 do 1921 roku przy Krakowskim Przedmieściu 172 w tzw. domu pokapucyńskim; „dawniej Stepanoff”; potem także jako „St. Zawadzki i Ska” przy ulicy Gubernatorskiej 2 (dzisiaj Kościuszki)

„Zofia” – działał w latach 1903–1920; najpierw przy ulicy Kapucyńskiej 5 (po Ryszardzie Bienieckim), następnie, od 1906 roku, przy Krakowskim Przedmieściu 50; prowadzony przez Zofię Miłaszewską, której wspólnikiem był początkowo Kazimierz Korde, następnie zaś Ludwik Radzikowski. Od około 1916 roku co najmniej do końca lat dwudziestych pod adresem Krakowskie Przedmieście 48; na początku lat dwudziestych XX wieku zakład zarejestrowano na Zofię Jostową

„R. Bieniecki” (Ryszard Bieniecki) – od 1899 do 1903 roku przy ulicy Kapucyńskiej 5 (w zbiorach Biblioteki Narodowej fotografia z tego zakładu datowana jest na 1898 rok); po Elizie Zinck (lub Cynk), zakład odsprzedany Zofii Miłaszewskiej; od 1904 roku przy ulicy Powiatowej 331

Zakład Artystyczno-Fotograficzny „C. Dobrzelewski”, „Fotografja Artystyczna C. Dobrzelewskiego w Lublinie” (Czesław Dobrzelewski h. Poraj) – Krakowskie Przedmieście 170 od 1898 do 1901 roku; zakład przejęty po Oktawianie Skibińskim, odsprzedany Ignacemu Wasilewskiemu

„Foto Bernardi” – własność Eliasza Funka. Zakład mieścił się przy Krakowskim Przedmieściu 60; istniał od około 1915 roku do lat trzydziestych XX wieku

„Progress” – przed pierwszą wojną światową

„H. Warman” (Chill lub Chil, Chaim Michael Warman) – zakład otwarty w 1903 roku przy ulicy Zamojskiej 258 (później 19), filia przy ulicy Gubernatorskiej (dzisiaj Kościuszki) 172 (lub 3–7, w domu Brodta) pod szyldem „Fotografia Wiedeńska”. Filie w Nowej Aleksandrii (Puławach) i Iwanogrodzie (Dęblin). Zakład przy ulicy Zamojskiej funkcjonował do około 1916 roku. W okresie międzywojennym zarejestrowany na Ryfkę Warman, funkcjonował przy ulicy Zamojskiej 17

Zakład Jakuba (Moszka?) Wernera – od 1912 roku przy ulicy Zamojskiej 43, być może także Krakowskie Przedmieście 31

Atelier „Helios” (właścicielka Eliza Zinck lub Cynk) – przy ulicy Kapucyńskiej 5 w latach 1897–1899; przejęte po Herszu Cygielmanie, w 1899 roku odsprzedane Ryszardowi Bienieckiemu

„Uriasz Szeftel” (Uriasz Wolfowicz Szeftel) – Krakowskie Przedmieście 60, następnie Krakowskie Przedmieście 24 (informacja także o numerze 39); powstał w 1912 roku, działał do lat dwudziestych XX wieku

Dwudziestolecie międzywojenneBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

„Foto Bernardi” (właściciel Eliasz Funk, figuruje także Chana Funk) – zakład mieścił się przy Krakowskim Przedmieściu 60; istniał od około 1919 do 1939 roku

Cemoch Funk – ulica Lubartowska 10

„Ludwik Hartwig”, „Foto-Art” – zakład Ludwika Hartwiga, od 1919 roku mieścił się przy ulicy Namiestnikowskiej 12 (dzisiaj Narutowicza), od 1937 roku przy Krakowskim Przedmieściu 29 (Hotel Europejski), w czasie II wojny światowej przy ulicy Kapucyńskiej 2

„Edward Hartwig”, „Fotorys” – ulica Narutowicza 19; lata trzydzieste XX wieku

„ABC” (właścicielka Maria Spasowicz-Hartwig) – ulica Świętoduska 6, od 1937 roku

„St. Zawadzki, L. Radzikowski” (Stanisław Zawadzki, Ludwik Radzikowski, współwłaścicielka: Kazimiera Helena Noskiewiczowa) – Krakowskie Przedmieście 31 (pojawiają się także informacje o numerach 24 i 29) w podwórzu Hotelu Europejskiego; od początku lat dwudziestych do śmierci Ludwika Radzikowskiego w 1925 roku

„Modern” – ulica Zamojska 29; po 1919 roku

Foto „Moderne” – ulica 1 Maja 17

„Salomon Goldszmit”(lub Goldszmidt) – ulica Bernardyńska 10; lata dwudzieste XX wieku

„Jan Goral” – ulica Foksal 36 (1 Maja); lata dwudzieste XX wieku

„Zofia Jost”,„Zofia” – w latach dwudziestych XX wieku zakład zarejestrowany na Zofię Jostową; Krakowskie Przedmieście 48, w miejscu utworzonego w 1903 roku atelier „Zofia”. W latach trzydziestych własność Romana (Rocha) Samojednego, Krakowskie Przedmieście 39 (pojawiają się także numery 41, 48, 49)

Zakład Artystyczno-Fotograficzny „Sztuka” (własność Janiny Skotnickiej, Michała Murawskiego lub Morawskiego, Stefana Murawskiego lub Morawskiego) – „dawniej W. Sierocińskiej”, po 1914 roku przy Krakowskim Przedmieściu 153 (dziś 39), od 1937 roku przy Krakowskim Przedmieściu 41; działał w czasie II wojny światowej

Atelier „Wiktoria” – Krakowskie Przedmieście 51, następnie pod numerem 53; lata dwudzieste i trzydzieste XX wieku

„Fotostyl” (właścicielka Ryfka Wajngarten) – ulica Zamojska 21, do 1940 roku

„Van Dyck” – Krakowskie Przedmieście 62

„Stella” (właściciel Szyja Hersz Blaugrund lub Blaugründ) – ulica 1 Maja

Zakład Artystycznej Fotografii i Portretów C. Bagińskiego w Lublinie (Cezary Bagiński) – ulica Foksal (1 Maja) 47; otwarty przed 1922, funkcjonował do 1939 roku

Zakład Bronisławy Bagińskiej – ulica Foksal (1 Maja) 17

Zakład fotograficzny Szai Mameta – działał w latach 1937–1941, ulica Lubartowska 19 lub 12

Zakład Fotograficzny „Rembrandt” (właściciel L.I. Kroina) – ulica Foksal 35 (później ulica 1 Maja), działał do II połowy lat trzydziestych XX wieku

Wierucki Kazimierz – Krakowskie Przedmieście 66

Zakład fotograficzny „Janina”, „Foto Janina” – należał do Mariana Porębnego; Krakowskie Przedmieście 48

Blaugrund Szaja i Blaugrund Izra – Krakowskie Przedmieście 51

Blaugrund Izaak – Krakowskie Przedmieście 55

Leja Blaugrund – ulicaLubartowska 14

Foto „Dorys” – Uszer Silbersztajn (Zilbersztajn) – ulica Świętoduska 20

Fukszt Ilia – ulica Zamojska 29

Foto „Genewa” – Krakowskie Przedmieście 34 (także 24)

Kopelman Ilia i Funkt Kuszt – Krakowskie Przedmieście 60

Funkt Abram – ulicaLubartowska 10

Foto „Leokadia” – Kauer Kalman – ulica Bychawska 33

Pracownia „Lubelska” Zylberberg Abram – Rynek 4

Foto „Madzia” – ulica Lubartowska 10

Foto „Studjo” – J. Frajberger – ulica 1 Maja

Foto „Sylwia” – I. Halbernstadt – ulica 1 Maja

Foto „Ursus” – M. (Mirla?) Knoblich – ulica Lubartowska 14

Knoblich Mirla – ulicaLubartowska 24

Symek Knoblich – ulicaLubartowska 47, 14

„Apollo” wł. Kapuściński S. – ulica Narutowicza 22

Atelier „Borys” – Krakowskie Przedmieście 52

Foto „Habor”

„Foto B. Kadysiewicz” – B. Kadysiewicz – Krakowskie Przedmieście 30

I. Molski – ulica1 Maja 23

Wojcman Juda – Krakowskie Przedmieście 24

Boruch Jakub Furman – ulica Zamojska 37

Efraim Lejb Blumenberg – ulica Staszica 2

Symcha Halbersztat – ulica Lubartowska 23

Gołda Frym – ulica Ruska 7

Ida Karp – ulica Zamojska 37

Chawa Korn – ulica Grodzka 7

Jankiel Goldfarb – Krakowskie Przedmieście 48

Drejzla vel Dora Szachtman – ulica Świętoduska

Szechtnam (Szechtman?) Rachela – ulica Zamojska 33

Wejsel Zelik – ulica 1 Maja 26, 17

Bromberg Michał – ulica 3 Maja 22

Fajga Basia Szyrman – ulica Kozia 2

Icek Szmerek Fefer – ulica Lubartowska 14

Jakub Frochtparten – ulica Nadstawna 9

Kotler Dawid Josof – ulica Leszczyńskiego 64

Goldman Brandla – ulica Lubartowska 24/45

Rachgold Dawid Uszer – ulica Kalinowszczyzna 10

Inni bliżej nieznani fotografowie zakładowi wzmiankowani w latach 1839–1914 (brak danych o zakładach fotograficznych):Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Szyja Bletman

W. Bogucki

W. Chęciński

Edward Radzikowski

Inni ważni fotografowie (w czasie pobytu w Lublinie, nieposiadający własnych zakładów):Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Władysław Piasecki – pracownik zakładu Wandy Chicińskiej, lata siedemdziesiąte XIX wieku (później mąż siostry Wandy Chicińskiej, Natalii, fotograf zakładowy w Siedlcach)

Adela Żychowicz (później Adela Żychowicz-Złotnicka) – w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX wieku pracująca w zakładach Aleksandra Stepanowa oraz Wiktorii Sierocińskiej, później długoletnia właścicielka atelier w Nowo-Aleksandrii (Puławach) oraz Iwanogrodzie (Dęblinie); zamężna z Józefem Złotnickim, późniejszym właścicielem zakładu fotograficznego w Dęblinie (okres międzywojenny)

[2018]