Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Eda Ostrowska (ur. 1959)

Eda urodziła się w niedzielę, w południe, 9 sierpnia 1959 roku w Sławatyczach. Uczęszczała do I Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki we Włodawie (1978). Wtedy zaczęła wierszem zaklinać rzeczywistość małego nadbużańskiego miasteczka pod troskliwym okiem nauczyciela języka polskiego, Józefa Ferta.

Eda Ostrowska
Eda Ostrowska, fot. Marcin Sudziński

Spis treści

[RozwińZwiń]

DebiutBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Debiutowała w „Kamenie” wierszem Przechylę ciebie (1977), ale dopiero publikacja cyklu utworów w „Twórczości” pod kierownictwem Jarosława Iwaszkiewicza (1979) stanowiła przełom. Ta kontestująca twórczość „narzuca się czytelnikowi śmiałością [...] wyobrażeń, odrębnością i swoistą sztucznością stylu, fantazją językową, na którą składa się wiele elementów: archaizacje, określenia gwarowe, aluzje do rozwiązań polskiego modernizmu, kreacyjność, mnożenie neologizmów, igranie z lingwistycznym kiczem i patosem” (Krzysztof Lisowski). "

Wówczas potężną siłą tekstoniczną wierszy jest miłość, a odkrywaniu jej towarzyszy odkrywanie języka, który poetka traktuje nie jak ogród, lecz pierwotną puszczę

Józef Fert

StudiaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W latach 1978–1983 studiuje bibliotekoznawstwo i informację naukową na UMCS. Rok 1979 staje się przełomowym, po opuszczeniu granicznego melancholijnego miasteczka, szuka przygody w szpitalu psychiatrycznym. Tam pisze dziennik Oto stoję przed tobą w deszczu ciała. W społeczności w y b r a n y c h profetycznie zobaczy umęczonego Chrystusa, odtąd już nic nie będzie takie jak było – o czym Eda jeszcze nie wie. W okresie młodzieńczym przyłącza się do ruchu hipisów, przemierza Polskę autostopem, uczestniczy w zlotach i koncertach, darząc szczególną sympatią Wrocław i Przemyśl. Przechodzi przez doświadczenia graniczne. Nadwrażliwa i bezkompromisowa w odsłanianiu prawdy o człowieku zadaje pytania ostateczne. Pierwszą książką Ludzie, symbole i chore kwiaty zyskuje miano awangardowej poetki wstępującego pokolenia.

ŚwiatopoglądBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jej światopogląd kształtuje się w cieniu uniwersytetów, teatrów, klubów filmowych, kawiarń artystycznych, klasyków literatury. Żywo uczestniczy w życiu teatralnym ówczesnego Lublina (Provisorium, Grupa Chwilowa, Scena Plastyczna KUL). Przeżywa przyjaźnie, które mają ocalić świat. Krucha i nieśmiała podświadomie tworzy mit o Edzie-ryzykantce. Za sprawą niezwykłej wrażliwości zamienia rzeczywistość w piękną, czasami niespokojną, bajkę. Powstaje cykl wierszy Małmazja, w którym kreuje własny zoomorficzno-roślinny świat. Kiedy ma dwadzieścia trzy lata, spełniają się jej marzenia o wielkiej miłości. Z wierszy miłosnych wrzucanych do skrzynki ukochanego składa barokowy tom Letycja u miecznika. Idzie jak baletnica, trwoni życie. Z Bogiem, będącym adresatem większości jej wierszy, mocuje się o błogosławieństwo, które urzeczywistni się w ranach i odrzuceniu przez świat. Wkrótce, poruszona spowiedzią, wyrzeka się relacji z mężczyzną i ten spektakl można zobaczyć w Tajemnicy I bolesnej.

Koniec studiów jak wygnanie z raju skazuje Edę na tułaczkę w realnym świecie.

Pierwszym epizodem była praca w charakterze bibliotekarza. Jesienią 1985 roku nocą we śnie doświadcza nawrócenia i zachwycenia – tak zaczyna się śmiertelnie poważna przygoda z Bogiem. Na wiele lat wyeliminuje ją z życia tzw. noc ciemna –  czas zwątpienia i pustki wewnętrznej. Z uporem walczy o każdy dzień. Jej historia załamuje się, gubi oś i Eda po śladach Jezusa z obolałą duszą idzie w nieznane. Determinacja, z jaką wybiera życie bez złudzeń, okazuje się zbawienna.

Mimo doświadczenia pustyni, co kilka lat ogłasza kolejne książki, a wcześniejsze rozpasanie języka przechodzi w krótką, symboliczną formę, kontemplację, intymność obcowania z boskim Oblubieńcem. Bóg szanuje człowieka, jego wybory, lęki i pragnienia, ale też szuka, kogo by posłać. W życiu duchowym poetka przeżywa moment wyrzeczenia się własnej woli, ponieważ to Pan pierwszy nas umiłował.

W 1996 roku wychodzi za mąż za górnika i wyjeżdża na Górny Śląsk do osady przy kopalni Wesoła, rok później rodzi syna. Małżeństwo i macierzyństwo okazują się wielką próbą. W obcej ziemi poznaje smak banicji, ale też odnajduje w sobie gotowość do miłowania nieznanego. Po powrocie do Lublina w 2004 roku szuka na nowo miejsca w świecie. Samotnie wychowując chłopca kradnie rajskie jabłuszka szczęścia. Latem 2010 roku, wychodząc z cienia, w łonie Matki Kościoła rodzi się na nowo dla Królestwa Bożego. Całą twórczość Edy przenika wiara w działanie Boga w wielkiej i małej historii, co odzwierciedlają, m.in. autorskie gatunki literackie: echolalie i edessy, odwołujące się do biblijnej symboliki oraz prywatnych Epifanii. Rozumie twórczość jako wyznanie wiary, gdzie człowiek tożsamy z dziełem bierze odpowiedzialność za słowo.

I rozgniewał się Smok na Niewiastę.(...) która porodziła Syna – Mężczyznę (...) i odszedł rozpocząć walkę z resztą jej potomstwa, z tymi, co strzegą przykazań Boga i mają świadectwo Jezusa. I stanął na piasku [nad brzegiem] morza. (Ap 12, 17-18).

Eda Ostrowska

Lublin, 1 lipca 2016 rok

aktualizacja: 11 stycznia 2018 roku

strona internetowa Edy Ostrowskiej: www.edaostrowska.pl

kup tomik wierszy Dojrzałość piersi i pieśni

TwórczośćBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Ludzie, symbole i chore kwiaty, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, (wiersze i listy) ISBN 83-222-0170-2

Oto stoję przed tobą w deszczu ciała, Iskry, Warszawa 1983, (proza poetycka) ISBN 83207 0562-2, (wydanie drugie zmienione), Oto stoję w deszczu ciała [dziennik studentki], Jirafa Roja, Warszawa 2013 ISBN ISBN 978-83-63879-07-5

Gesty [w druku: Smugi pieprzu], Iskry, Warszawa 1983, (wiersze) ISBN 83-207-0632-7

Tajemnica I bolesna, Czytelnik Warszawa 1987, (wiersze) ISBN 83-07-01746-7

Małmazja, Śląsk, Katowice 1988, (wiersze) ISBN 83-216-0784-5

Letycja u miecznika, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1990, (wiersze) ISBN 83-03-02972-X

Psalmy, Norbertinum, Lublin 1990, (wiersze) ISBN 83-85131-05-1

Krew proroków (na twoich rękach), Norbertinum, Lublin 1994, (wiersze) ISBN 83-85131-66-3

Parszywe nasienie Abrahama, Norbertinum, Lublin 1996, (wiersze) ISBN 83-86837-21-7

Światłem być, Norbertinum, Lublin 2000, (wiersze) ISBN 83-7222-047-6

Nie znałam Chrysta. Wybór poezji, Norbertinum, Lublin 2003, (wiersze) ISBN 83-86837-84-5

Baranek zabity. Dedykacje, Norbertinum, Lublin 2006, (miniatury liryczne) ISBN 83-7222-249-5

Wierszownik. Miniatura, Kraków 2007, (wiersze) ISBN 978-83-7081-866-1

Śmiech i łaska, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 2010, (wiersze) ISBN 978-83-205-5442-7

Dojrzałość piersi i pieśni, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2011, (wiersze) ISBN 978-83-61064-25-1

Echolalie, Episteme, Lublin 2012, (poemat) ISBN 978-83-62495-20-7

Ptak w tak-taku [widowisko poetycko-muzyczne], Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, Katowice 2013, ISBN 978-83-930774-8-9

Edessy [poemat sowizdrzalski], Episteme, Lublin 2015, ISBN 978-83-62495-70-2

Poemat filozofujący, Episteme, Lublin 2017, ISBN 978-83-62495-95-5

NagrodyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1984 – Nagroda III stopnia im. Józefa Czechowicza a za tomiki poezji: Ludzie, symbole i chore kwiaty oraz Smugi pieprzu

1989 – Nagroda Literacka III stopnia w Konkursie Literackim im. Józefa Czechowicza za tomiki poezji: Tajemnica I bolesna i Małmazja

1989 – Nagroda Artystyczna Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego II stopnia za twórczość poetycką, szczególnie za tom Małmazja

1991 – Nagroda II stopnia im. Józefa Czechowicza za tom wierszy Psalmy

1995 – I Nagroda w IX Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Edwarda Stachury

2004 – Srebrny Krzyż Zasługi

2011 – Nominacja do Nagrody w 52. Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2011” za tomik Dojrzałość piersi i pieśni

2012 – Nagroda Główna w XVII Konkursie Poetyckim im. Anny Kamieńskiej za tomik poezji Śmiech i łaska

2012 – Nominacja do Nagrody w 53. Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2012” za poemat Echolalie

2012 – Nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia za tomik Dojrzałość piersi i pieśni

2013 – Wyróżnienie w XIX Konkursie Poetyckim im. Anny Kamieńskiej za poemat Echolalie

2016 – Główna Nagroda w V Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. Józefa Czechowicza za całokształt twórczości poetyckiej

2016 – Nagroda w 56 Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2015” za książkę Edessy [poemat sowizdrzalski].

2018 – Nagroda w 58 Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2017” za Poemat filozofujący.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Józef Fert, Bez cenzury (O poezji Edy Ostrowskiej), "Akcent", R. 1991, nr 4 (46), s. 97–111.

Krzysztof Lisowski, Poezja „skandalicznie osobista” , "Nowe Książki", R. 1988, nr 7–8, z 7 sierpnia, s. 85–86.

Józef F. Fert, My poeci – my głupcy (Nad Wyborem poezji Edy Ostrowskiej), "Akcent", R. 2004, nr 1/2 , s. 188–194.

Słownik pisarzy polskich - Kraków 2003, s. 378.

Krzysztof Lisowski, Obrócona w stronę obłoków, "Nowe Książki", R. 2010, nr 6, s. 68–69.

 

 

Linki:

Grażyna Borkowska o wyborze Nie znałam Chrysta

Józef Fert nad wyborem poezji Nie znałam Chrysta

Remigiusz Grzela o dedykacjach Edy Ostrowskiej

"ja z nieba jastrząb" "Niecodziennik Biblioteczny"

 

"Eda Ostrowska w Kobiecej Ekstraklasie" (audycja radiowa)