Eda Ostrowska (ur. 1959)
Eda urodziła się w niedzielę, w południe, 9 sierpnia 1959 roku w Sławatyczach. Uczęszczała do I Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki we Włodawie (1978). Wtedy zaczęła wierszem zaklinać rzeczywistość małego nadbużańskiego miasteczka pod troskliwym okiem nauczyciela języka polskiego, Józefa Ferta.
Spis treści
[Zwiń]Debiut
Debiutowała w „Kamenie” wierszem Przechylę ciebie (1977), ale dopiero publikacja cyklu utworów w „Twórczości” pod kierownictwem Jarosława Iwaszkiewicza (1979) stanowiła przełom. Ta kontestująca twórczość „narzuca się czytelnikowi śmiałością [...] wyobrażeń, odrębnością i swoistą sztucznością stylu, fantazją językową, na którą składa się wiele elementów: archaizacje, określenia gwarowe, aluzje do rozwiązań polskiego modernizmu, kreacyjność, mnożenie neologizmów, igranie z lingwistycznym kiczem i patosem” (Krzysztof Lisowski). "
Wówczas potężną siłą tekstoniczną wierszy jest miłość, a odkrywaniu jej towarzyszy odkrywanie języka, który poetka traktuje nie jak ogród, lecz pierwotną puszczę
Studia
W latach 1978–1983 studiuje bibliotekoznawstwo i informację naukową na UMCS. Rok 1979 staje się przełomowym, po opuszczeniu granicznego melancholijnego miasteczka, szuka przygody w szpitalu psychiatrycznym. Tam pisze dziennik Oto stoję przed tobą w deszczu ciała. W społeczności w y b r a n y c h profetycznie zobaczy umęczonego Chrystusa, odtąd już nic nie będzie takie jak było – o czym Eda jeszcze nie wie. W okresie młodzieńczym przyłącza się do ruchu hipisów, przemierza Polskę autostopem, uczestniczy w zlotach i koncertach, darząc szczególną sympatią Wrocław i Przemyśl. Przechodzi przez doświadczenia graniczne. Nadwrażliwa i bezkompromisowa w odsłanianiu prawdy o człowieku zadaje pytania ostateczne. Pierwszą książką Ludzie, symbole i chore kwiaty zyskuje miano awangardowej poetki wstępującego pokolenia.
Światopogląd
Jej światopogląd kształtuje się w cieniu uniwersytetów, teatrów, klubów filmowych, kawiarń artystycznych, klasyków literatury. Żywo uczestniczy w życiu teatralnym ówczesnego Lublina (Provisorium, Grupa Chwilowa, Scena Plastyczna KUL). Przeżywa przyjaźnie, które mają ocalić świat. Krucha i nieśmiała podświadomie tworzy mit o Edzie-ryzykantce. Za sprawą niezwykłej wrażliwości zamienia rzeczywistość w piękną, czasami niespokojną, bajkę. Powstaje cykl wierszy Małmazja, w którym kreuje własny zoomorficzno-roślinny świat. Kiedy ma dwadzieścia trzy lata, spełniają się jej marzenia o wielkiej miłości. Z wierszy miłosnych wrzucanych do skrzynki ukochanego składa barokowy tom Letycja u miecznika. Idzie jak baletnica, trwoni życie. Z Bogiem, będącym adresatem większości jej wierszy, mocuje się o błogosławieństwo, które urzeczywistni się w ranach i odrzuceniu przez świat. Wkrótce, poruszona spowiedzią, wyrzeka się relacji z mężczyzną i ten spektakl można zobaczyć w Tajemnicy I bolesnej.
Koniec studiów jak wygnanie z raju skazuje Edę na tułaczkę w realnym świecie.
Pierwszym epizodem była praca w charakterze bibliotekarza. Jesienią 1985 roku nocą we śnie doświadcza nawrócenia i zachwycenia – tak zaczyna się śmiertelnie poważna przygoda z Bogiem. Na wiele lat wyeliminuje ją z życia tzw. noc ciemna – czas zwątpienia i pustki wewnętrznej. Z uporem walczy o każdy dzień. Jej historia załamuje się, gubi oś i Eda po śladach Jezusa z obolałą duszą idzie w nieznane. Determinacja, z jaką wybiera życie bez złudzeń, okazuje się zbawienna.
Mimo doświadczenia pustyni, co kilka lat ogłasza kolejne książki, a wcześniejsze rozpasanie języka przechodzi w krótką, symboliczną formę, kontemplację, intymność obcowania z boskim Oblubieńcem. Bóg szanuje człowieka, jego wybory, lęki i pragnienia, ale też szuka, kogo by posłać. W życiu duchowym poetka przeżywa moment wyrzeczenia się własnej woli, ponieważ to Pan pierwszy nas umiłował.
W 1996 roku wychodzi za mąż za górnika i wyjeżdża na Górny Śląsk do osady przy kopalni Wesoła, rok później rodzi syna. Małżeństwo i macierzyństwo okazują się wielką próbą. W obcej ziemi poznaje smak banicji, ale też odnajduje w sobie gotowość do miłowania nieznanego. Po powrocie do Lublina w 2004 roku szuka na nowo miejsca w świecie. Samotnie wychowując chłopca kradnie rajskie jabłuszka szczęścia. Latem 2010 roku, wychodząc z cienia, w łonie Matki Kościoła rodzi się na nowo dla Królestwa Bożego. Całą twórczość Edy przenika wiara w działanie Boga w wielkiej i małej historii, co odzwierciedlają, m.in. autorskie gatunki literackie: echolalie i edessy, odwołujące się do biblijnej symboliki oraz prywatnych Epifanii. Rozumie twórczość jako wyznanie wiary, gdzie człowiek tożsamy z dziełem bierze odpowiedzialność za słowo.
I rozgniewał się Smok na Niewiastę.(...) która porodziła Syna – Mężczyznę (...) i odszedł rozpocząć walkę z resztą jej potomstwa, z tymi, co strzegą przykazań Boga i mają świadectwo Jezusa. I stanął na piasku [nad brzegiem] morza. (Ap 12, 17-18).
Eda Ostrowska
Lublin, 1 lipca 2016 rok
aktualizacja: 11 stycznia 2018 roku
strona internetowa Edy Ostrowskiej: www.edaostrowska.pl
kup tomik wierszy Dojrzałość piersi i pieśni
Twórczość
Ludzie, symbole i chore kwiaty, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981, (wiersze i listy) ISBN 83-222-0170-2
Oto stoję przed tobą w deszczu ciała, Iskry, Warszawa 1983, (proza poetycka) ISBN 83207 0562-2, (wydanie drugie zmienione), Oto stoję w deszczu ciała [dziennik studentki], Jirafa Roja, Warszawa 2013 ISBN ISBN 978-83-63879-07-5
Gesty [w druku: Smugi pieprzu], Iskry, Warszawa 1983, (wiersze) ISBN 83-207-0632-7
Tajemnica I bolesna, Czytelnik Warszawa 1987, (wiersze) ISBN 83-07-01746-7
Małmazja, Śląsk, Katowice 1988, (wiersze) ISBN 83-216-0784-5
Letycja u miecznika, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1990, (wiersze) ISBN 83-03-02972-X
Psalmy, Norbertinum, Lublin 1990, (wiersze) ISBN 83-85131-05-1
Krew proroków (na twoich rękach), Norbertinum, Lublin 1994, (wiersze) ISBN 83-85131-66-3
Parszywe nasienie Abrahama, Norbertinum, Lublin 1996, (wiersze) ISBN 83-86837-21-7
Światłem być, Norbertinum, Lublin 2000, (wiersze) ISBN 83-7222-047-6
Nie znałam Chrysta. Wybór poezji, Norbertinum, Lublin 2003, (wiersze) ISBN 83-86837-84-5
Baranek zabity. Dedykacje, Norbertinum, Lublin 2006, (miniatury liryczne) ISBN 83-7222-249-5
Wierszownik. Miniatura, Kraków 2007, (wiersze) ISBN 978-83-7081-866-1
Śmiech i łaska, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 2010, (wiersze) ISBN 978-83-205-5442-7
Echolalie, Episteme, Lublin 2012, (poemat) ISBN 978-83-62495-20-7
Ptak w tak-taku [widowisko poetycko-muzyczne], Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, Katowice 2013, ISBN 978-83-930774-8-9
Edessy [poemat sowizdrzalski], Episteme, Lublin 2015, ISBN 978-83-62495-70-2
Poemat filozofujący, Episteme, Lublin 2017, ISBN 978-83-62495-95-5
Nagrody
1984 – Nagroda III stopnia im. Józefa Czechowicza a za tomiki poezji: Ludzie, symbole i chore kwiaty oraz Smugi pieprzu
1989 – Nagroda Literacka III stopnia w Konkursie Literackim im. Józefa Czechowicza za tomiki poezji: Tajemnica I bolesna i Małmazja
1989 – Nagroda Artystyczna Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego II stopnia za twórczość poetycką, szczególnie za tom Małmazja
1991 – Nagroda II stopnia im. Józefa Czechowicza za tom wierszy Psalmy
1995 – I Nagroda w IX Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Edwarda Stachury
2004 – Srebrny Krzyż Zasługi
2011 – Nominacja do Nagrody w 52. Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2011” za tomik Dojrzałość piersi i pieśni
2012 – Nagroda Główna w XVII Konkursie Poetyckim im. Anny Kamieńskiej za tomik poezji Śmiech i łaska
2012 – Nominacja do Nagrody w 53. Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2012” za poemat Echolalie
2012 – Nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia za tomik Dojrzałość piersi i pieśni
2013 – Wyróżnienie w XIX Konkursie Poetyckim im. Anny Kamieńskiej za poemat Echolalie
2016 – Główna Nagroda w V Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. Józefa Czechowicza za całokształt twórczości poetyckiej
2016 – Nagroda w 56 Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2015” za książkę Edessy [poemat sowizdrzalski].
2018 – Nagroda w 58 Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w kategorii „Najpiękniejsze Książki Roku 2017” za Poemat filozofujący.
Literatura
Józef Fert, Bez cenzury (O poezji Edy Ostrowskiej), "Akcent", R. 1991, nr 4 (46), s. 97–111.
Krzysztof Lisowski, Poezja „skandalicznie osobista” , "Nowe Książki", R. 1988, nr 7–8, z 7 sierpnia, s. 85–86.
Józef F. Fert, My poeci – my głupcy (Nad Wyborem poezji Edy Ostrowskiej), "Akcent", R. 2004, nr 1/2 , s. 188–194.
Słownik pisarzy polskich - Kraków 2003, s. 378.
Krzysztof Lisowski, Obrócona w stronę obłoków, "Nowe Książki", R. 2010, nr 6, s. 68–69.
Linki:
Grażyna Borkowska o wyborze Nie znałam Chrysta
Józef Fert nad wyborem poezji Nie znałam Chrysta
Remigiusz Grzela o dedykacjach Edy Ostrowskiej
"ja z nieba jastrząb" "Niecodziennik Biblioteczny"
"Eda Ostrowska w Kobiecej Ekstraklasie" (audycja radiowa)