Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Dworek Wincentego Pola w Lublinie

Dworek Wincentego Pola został wzniesiony pod koniec XVIII wieku na terenie folwarku Firlejowszczyzna (obecnie ul. Łęczyńska 46). W latach 1804–1812 był własnością Franciszka Ksawerego Pohla, ojca Wincentego. W 1969 roku został przeniesiony na posesję przy ul. Kalinowszczyzna 13.

Dworek Wincentego Pola przy ulicy Kalinowszczyzna w Lublinie
Dworek Wincentego Pola przy ulicy Kalinowszczyzna w Lublinie (Autor: nieznany)

Spis treści

[RozwińZwiń]

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Folwark ten w 1804 roku kupił Franciszek Ksawery Pohl, austriacki urzędnik, ojciec Wincentego. Po wyjeździe Pohlów w 1812 roku folwark często zmieniał właścicieli. W 1860 roku społeczeństwo Lublina odkupiło dworek z folwarkiem od Wilhelma Wilsona celem darowania Wincentemu Polowi w dowód pamięci. Sprzeciw władz carskich wobec darowizny na rzecz poety i profesora doprowadził do tego, że całość majątku przekazano córce Wincentego, Julii Pol von Pollenburg. Majątek nadal dzierżawiono. W latach 80. XIX wieku, ze względu na obciążoną hipotekę, folwark wystawiono na licytację – chętnych do jego kupna jednak nie było. Dopiero po upływie dziesięciu lat właścicielem została Fabryka Portland Cement „Firlej”.

W 1939 roku po cementowni majątek przejął bank Związek Spółek Zarobkowych Spółka Akcyjna.

Podczas okupacji niemieckiej teren dawnej cementowni włączono w Spółkę Akcyjną Górniczo-Hutniczą „Karwina-Trzyniec”. W spółce tej działał właściciel terenu – Fabryka Wag Wilhelma Hessa.

Po 1945 roku dworek znajdował się na terenie znacjonalizowanej Lubelskiej Fabryki Wag. W 1969 roku dworek rozebrano i przeniesiono w obecne miejsce na ulicy Kalinowszczyzna. Pierwotnie przewidywano dla niego rolę siedziby dyrekcji Muzeum Wsi Lubelskiej.

W 1972 roku powołano do życia Muzeum Biograficzne Wincentego Pola, którego siedzibą stał się dworek. W 1977 roku Muzeum Wsi Lubelskiej ostatecznie przekazało dworek Muzeum Okręgowemu w Lublinie. Muzeum zmieniło nazwę na Muzeum Lubelskie, lecz nie wprowadzono zmian w funkcjonowaniu placówek miejscowych. Dworek po dziś dzień jest siedzibą Muzeum Biograficznego Wincentego Pola.

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

ul. Kalinowszczyzna 13

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany

BryłaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budowla posiada bryłę prostopadłościanu nakrytego dachem naczółkowym. Na osi elewacji głównej znajduje się ganek dwukolumnowy nakryty dachem dwuspadowym. Nie posiada podpiwniczenia. Półtoratraktowy, wielodzielny niesymetrycznie.

Materiał i konstrukcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budowla drewniana na ceglanej podmurówce. Konstrukcja wieńcowa z odciętymi ostatkami. Kolumny ganku murowane. Stropy drewniane ocieplane od góry cegłami. Dach posiada pokrycie gontowe.

ElewacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Szerokofrontowe, pięcioosiowe o nieregularnym rozplanowaniu osi. Naroża elewacji posiadają lizeny umieszczone na cokole. Pod okapem dachu budowla posiada gzyms koronujący z profilowanych bali modrzewiowych. Ganek na kolumnach typu toskańskiego z naczółkiem pobitym deskami. Na wysokości głowic kolumn jest listwa drewniana z napisem „Święte jest każde spotkanie, każde obcowanie”.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W pomieszczeniach liczne eksponaty związane z twórczością Wincentego Pola. W pomieszczeniu położonym w południowo-wschodniej części dworku znajduje się oryginalny kominek ujęty w dwie kolumny. W północno-zachodniej części budowli zlokalizowany jest oryginalny piec z białych kafli w motywy roślinne. Posiada naszczytnik.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pastuszak Z., Dworek Wincentego Pola, Lublin 1987, archiwum WUOZ, sygn. 108.