Józef Życiński (1948–2011)
Biskup Kościoła rzymskokatolickiego, teolog i filozof, publicysta, autor blisko 50 książek i ponad 300 artykułów poświęconych problematyce filozoficznej, teologicznej, kulturowej oraz naukom przyrodniczym. Arcybiskup lubelski w latach 1997–2011. Wielokrotnie zabierał głos w debatach politycznych, moralnych i intelektualnych. Był przeciwnikiem wszelkich przejawów fundamentalizmu, występował też przeciw postmodernizmowi, „cywilizacji śmierci” i antysemityzmowi. Od roku 2000 organizował w Lublinie Kongresy Kultury Chrześcijańskiej. Zmarł 10 lutego 2011 roku w Rzymie.
Spis treści
[Zwiń]Młodość i wykształcenie
Józef Życiński urodził się 1 września 1948 w Nowej Wsi koło Piotrkowa Trybunalskiego. W roku 1966 ukończył I Liceum Ogólnokształcące w Piotrkowie Trybunalskim, a wkrótce potem wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie. W roku 1972 przyjął święcenia kapłańskie. Kontynuował pracę naukową – w roku 1976 obronił pracę doktorską w dziedzinie teologii, a wkrótce potem również filozofii. W roku 1980 habilitował się na podstawie rozprawy Prostota i dyskonfirmowalność jako kryteria heurystyczne w kosmologii relatywistycznej.
Działalność naukowa i duszpasterska
Józef Życiński zaangażował się w wiele inicjatyw związanych z uczelniami katolickimi. Od roku 1980 był kierownikiem Katedry Logiki i Metodologii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W latach osiemdziesiątych pełnił kolejno urzędy prodziekana i dziekana tej uczelni. Jednym z obszarów jego zainteresowań były relacje współczesnej nauki i wiary. Był jednym z organizatorów krakowskiego konwersatorium interdyscyplinarnego „Nauka – Wiara”, a także konferencji o podobnej tematyce, odbywających się od 1987 roku, z udziałem Ojca Świętego. W roku 1990 został biskupem tarnowskim, a w 1997 arcybiskupem lubelskim z czym wiąże się godność Wielkiego Kanclerza Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Prywatnie Józef Życiński był osobą bardzo pracowitą, zawsze znajdującą czas dla innych. Finansował stypendia dla ubogich studentów, udzielał się w organizacjach dobroczynnych, uczestniczył w spotkaniach z biednymi i bezdomnymi.
Kultura i polityka
Jako arcybiskup, Józef Życiński wielokrotnie zabierał głos w debatach politycznych, moralnych i intelektualnych. Znany był z nieprzejednanej postawy wobec wszelkich przejawów fundamentalizmu, starał się promować dialog chrześcijaństwa ze współczesną kulturą. Występował też przeciw postmodernizmowi, „cywilizacji śmierci” i antysemityzmowi. Często angażował się w przedsięwzięcia ekumeniczne, podkreślając znaczenie dialogu w relacjach z innymi wyznaniami. Józef Życiński krytykował antysemityzm, jako postawę niechrześcijańską, „odcinanie własnych korzeni”. Od roku 2000 organizował Kongresy Kultury Chrześcijańskiej, na których spotykali się przedstawiciele różnych środowisk intelektualnych – tak religijnych, jak i świeckich.
Członkostwo w organizacjach religijnych i naukowych
Józef Życiński był członkiem wielu stowarzyszeń naukowych i religijnych, jak Europejska Akademia Nauki i Sztuki w Salzburgu, Kongregacja do Spraw Wychowania Katolickiego, Papieska Rada Kultury, Rosyjska Akademia Nauk Przyrodniczych, Komisja Wspólna Episkopatu i Rządu RP, Komisja Episkopatu do Spraw Nauki Wiary, Wspólna Grupa Robocza (Joint Working Group) Kościoła Katolickiego i Światowej Rady Kościołów, Komitet Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN. Był także przewodniczącym Rady Episkopatu do Spraw Apostolstwa Świeckich i Radzie Programowej KAI.
Nagrody i wyróżnienia
Arcybiskup Życiński był doktorem honoris causa dwóch uczelni: Akademii Rolniczej (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy) w Lublinie (2004) oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego (2005).
Arcybiskup Józef Życiński w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN”
Jako osoba zaangażowana w sprawy kultury, arcybiskup Życiński wspierał Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w wielu projektach. Najważniejszymi z nich były Misteria Pamięci „Jedna Ziemia – Dwie Świątynie” (2000) zorganizowane w ramach Kongresu Kultury Chrześcijańskiej oraz „Dzień Pięciu Modlitw” (2000), którego akcja miała miejsce na Majdanku. Podczas kolejnego Kongresu Kultury Chrześcijańskiej wziął udział w kolejnym Misterium Pamięci pod tytułem "Poemat o Miejscu" (2004), podczas, ktorego zainaugurowano upamiętnienie lubelskiej dzielnicy żydowskiej za pomocą „Latarni Pamięci”.
Arcybiskup Józef Życiński był jednym z uczestników uroczystości otwierajacej podróż w ramach projektu wagon.lublin.pl w 2005 roku.
Był także gościem honorowym promocji książki Anny Langfus Skazana na życie (2008).
W październiku 2008 roku po raz ostatni uczestniczył w działaniu organiozwanym przez Ośrodek. Było to Misterium Pamięć „Pamięć Sprawiedliwych – Pamięć Światła”, stanowiące kontynuację Misterium "Jedna Ziemia - Dwie Świątynie".
Najważniejsze publikacje
The Structure of the Metascientific Revolution (1987),
Teizm i filozofia analitycza (1985–1986),
Język i metoda (1983),
The Human Person and Philosophy in the Contemporary World (1993),
Wszechświat i filozofia (1980),
Drogi myślących (1983),
Filozofować w kontekście nauki (1987),
Wszechświat: maszyna czy myśl (1988),
Trzy kultury (1990),
Medytacje Sokratejskie (1991),
Dylematy ewolucji (1986),
Matematyczność przyrody (2010),
Ułaskawianie Natury (1992),
Bóg Abrahama i Whiteheada (1992),
Granice racjonalności (1993),
Sacrum i kultura (1996),
Elementy filozofii nauki (1996),
Ziarno samotności (1997),
Uczestnicy Bożych tajemnic (1997),
Na zachód od domu niewoli (1997).