Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, klasztor salezjanów w Lublinie

Kościół Matki Bożej Wspomożenia jest usytuowany niemal u zbiegu ulic Lwowskiej i Kalinowszczyzna. Jasna, monumentalna bryła kościoła jest dosyć surowa, choć niepozbawiona dekoracji. Obecnie klasztor i kościół Salezjanów w Lublinie. Założycielem tego zgromadzenia był św. Jan Bosko, włoski kapłan z Turynu.

 

 

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kalinowszczyzna 3

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dawniej klasztor i kościół Franciszkanów, po 1863 roku fabryka sukna, mydła i świec. Obecnie klasztor i kościół Salezjanów.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zabytkowe zabudowania na Kalinowszczyźnie, początkowo należały do ojców franciszkanów konwentualnych. W 1620 roku ksiądz Wojciech Zuziewicz podarował im grunty leżące poniżej wzgórza „Grodziska”, w pobliżu cmentarza żydowskiego, co zatwierdził w tym samym roku król Zygmunt I. Rok później franciszkanie wystawili niewielki, drewniany kościół pw. św. Wawrzyńca Męczennika. Znajdował się tutaj – i był bardzo czczony – cudowny obraz Matki Bożej. W latach 1635–1649 na miejscu drewnianego kościoła postawiono wielką murowaną świątynię, konsekrowaną następnie przez ks. bp Mikołaja Oborskiego, sufragana krakowskiego pw. NMP Anielskiej i św. Franciszka.

W 1689 roku franciszkanie wznieśli na palach dębowych nowe, w całości murowane zabudowania klasztorne w stylu rozpowszechniającego się podówczas renesansu lubelskiego. W 1671 roku wybudowali także nową fasadę kościoła oraz wieżę. W XVII i XVIII wiekach losy kościoła i klasztoru nie są znane. W 1815 roku klasztor ojców franciszkanów konwentualnych wszedł w skład Królestwa Polskiego. Po dwóch latach, w wyniku dekretu carskiego o konfiskacie klasztorów w Polsce, klasztor franciszkański został ostatecznie opuszczony przez zakonników. Zabudowania klasztorne przeszły w ręce prywatne i służyły różnym celom. I tak np. przed wybuchem powstania styczniowego w 1863 roku zabudowania klasztorne zakupiła spółka Scholz i Voch umieszczając w nich kolejno fabrykę sukna, mydła i świec. Następnie właścicielem została firma Piotrowskiego z Makowa. Przez takie użytkowanie kościoła świątynia została mocno zdewastowana i popadła w ruinę. W 1913 roku posiadłość nabył Żyd, Tadeusz Weisberg, który wkrótce przeszedł na katolicyzm i w 1927 roku ofiarował budynki klasztorne Zgromadzeniu Ojców Salezjanów. W 1928 roku oddano do użytku tymczasową kapliczkę, w której codziennie odprawiano mszę świętą.

Odbudowę ruin zaczęto od kościoła. Ze względu na zły stan budowlany, postanowiono podzielić go na trzy poziomy: na parterze zaplanowano salę teatralną, na pierwszym piętrze kaplicę dla wiernych, a nad nią sypialnie dla salezjańskich wychowanków bursy. Pierwszą wyremontowaną kaplicę, w grudniu 1933 roku, poświęcił ordynariusz lubelski ks. biskup Marian Leon Fulman. Jednakże kłopoty finansowe sprawiły, że zakonnicy musieli wydzierżawić miastu kilku sal na potrzeby szkoły (do 1939 roku).

Po wojnie salezjanie kontynuowali swą działalność wychowawczą i duszpasterską, jednak w ograniczonym zakresie. Znaczna część piętra budynku została w roku 1950 zajęta przez władze państwowe i przeznaczona na pomieszczenia dla Szkoły Podstawowej nr 23. Prowadzona przez salezjanów bursa dla chłopców uczęszczających do różnych szkół lubelskich działała do 1954 roku (jednym z jej wychowanków był bp Ryszard Karpiński). W 1974 roku odzyskano parter budynku i adoptowano go do użytku sakralnego. Część pomieszczeń przeznaczono na sale katechetyczne, mieszkania dla księży (studentów KUL) oraz sióstr salezjanek. 30 listopada 1975 roku ksiądz arcybiskup Bolesław Pylak erygował salezjańską parafię pod wezwaniem Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, jednak ze względu na sprzeciw władz świeckich przez trzy lata pozostawała ona w charakterze samodzielnego ośrodka duszpasterskiego na prawach parafii spełniającego wszystkich wymagania duszpasterskie. Dopiero 20 grudnia 1979 roku ksiądz arcybiskup mógł oficjalnie erygować parafię pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1621 – budowa drewnianego kościoła przez franciszkanów pw. św. Wawrzyńca Męczennika,

1635-1649 – budowa nowej murowanej świątyni pw. NMP Anielskiej i św. Franciszka,

1689 – budowa murowanego klasztoru,

XIX wiek – klasztor wraz kościołem zostaje oddany w ręce prywatne i popada w ruinę,

1913 – budynki kupuje Żyd, Tadeusz Weisberg, który przechodzi na katolicyzm,

1927 – Weisberg przekazuje budynki klasztorne Zgromadzeniu Ojców Salezjanów,

1931 – oficjalne erygowanie domu salezjańskiego zakonnego,

1979 – arcybiskup B. Pylak eryguje parafię pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na początku XX wieku obiekt został przebudowany przez arch. Brunona Zborowskiego.

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na początku XX wieku kościół został przebudowany wg projektu Brunona Zborowskiego. Architekt wyburzył część klasztoru i podzielił kościół na górny i dolny, przy czym cała jego bryła została jednonawowa. Mimo to nosi jeszcze cechy renesansu lubelskiego. Prezbiterium jest węższe i zakończone półkoliście. Po przebudowie, w kościele górnym ołtarz główny został wykonany z drzewa dębowego i blachy miedzianej projektu salezjanina inż. Jan Kaizera. W ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych, malowany na płótnie przez Konstantego Srzednickiego z Krakowa. Ołtarze boczne w kościele górnym pochodzą jeszcze z 1939 roku (po lewej znajduje się ołtarz Serca Pana Jezusa, po prawej - św. Jana Bosko). W kościele górnym zakrystię umiejscowiono za ołtarzem, w dolnym zaś obok prezbiterium. Przy kościele znajduje się zabytkowa kapliczka przydrożna św. Floriana (przy ul. Kalinowszczyzna), zbudowana z cegły i kamienia z wyrytą na blasze postacią św. Floriana gaszącego ogień.

 

Opracowała Anna Szlązak

Powiązane artykuły

Powiązane miejsca

Zdjęcia

Słowa kluczowe