Stanisław Jacek Magierski (1904–1957)

PoczątkiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Stanisław Magierski urodził się w 1904 roku. Pochodził ze znanej lubelskiej rodziny. Jego dziadek, Franciszek Magierski, w połowie XIX wieku przybył do Lublina z Poznańskiego i jako kupiec prowadził „Magazyn Mód czyli sklep z ubiorami luksusowymi” przy ul. Krakowskie Przedmieście 143 (obecnie nr 25). Następnie przekazał go swemu synowi – Janowi Markowi Magierskiemu, ojcu Stanisława.

Jan Marek Magierski przemienił sklep na „Magazyn Materiałów Aptecznych i Farb”, z powodzeniem kontynuując rodzinne przedsięwzięcie aż do swej przedwczesnej śmierci. Czternastoletni wówczas Stanisław musiał porzucić marzenia o zostaniu artystą, muzykiem lub malarzem. Po kilku latach podjął studia farmaceutyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1927 roku przejął i rozwinął podupadający interes rodzinny. Upodobania artystyczne nie pozwoliły mu jednak na zamknięcie swej działalności w sztywnych ramach aptekarstwa; wkrótce specjalność sklepu została poszerzona o materiały fotochemiczne. Otwarto także nowoczesne laboratorium fotograficzne, w całości wyposażone przez jedną z czołowych wówczas firm – Agfa.

Sklep przy ulicy Krakowskie PrzedmieścieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W sklepie Stanisława Magierskiego zaopatrywali się niemal wszyscy, którzy w Lublinie interesowali się fotografią, zarówno zawodowcy, jak i amatorzy. Bywał tam Edward Hartwig, niezwykle uzdolniony fotografik i właściciel atelier fotograficznego „Fotorys” przy ul. Narutowicza 19. Bywał też Józef Czechowicz, poeta i pasjonat fotografii. Zaglądali tam także członkowie Lubelskiego Towarzystwa Fotograficznego, wśród nich Stefan Kiełsznia, autor dokumentacyjnego cyklu zdjęć przedwojennego Lublina, a także artyści plastycy z grupy „Krąg”, m.in. Zenon Kononowicz, mający dobre zdanie na temat zdobywającego dopiero swą renomę światłoczułego medium.

Tak sklep Stanisława Magierskiego opisywała Barbara Odnous:

W sprzęt i materiały zaopatrywano się w kilkunastu sklepach. Wśród nich prym wiódł Skład Apteczny Stanisława Magierskiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 25, na rogu ul. Staszica. (...) Na parterze mieściła się apteka i ulubiona przez właściciela perfumeria, z własnymi wyrobami i kolekcją mydeł. Piętro niżej znajdowało się fotolaboratorium wyposażone w sprzęt przez firmę Agfa. Można tu było kupić aparat każdej marki, a także zagraniczne powiększalniki i – całkiem niezłe – polskie powiększalniki Bujaka, odczynniki i papiery Agfy, Perutza, Kodaka i Franaszka. Spełniano indywidualne zachcianki. Papiery fotograficzne, zwłaszcza duże formaty i nietypowe gatunki, sprzedawano na sztuki. Gdy przyszła moda na złotobromy, firma sprowadziła nawet dwa gramy chlorku złota, które skrupulatnie podzielono między zainteresowanych członków fotograficznego środowiska. Skład Stanisława Magierskiego cieszył się zasłużoną sławą nie tylko w Lublinie. Porównywano go do znanego w całym kraju sklepu fotograficznego Gregera w Poznaniu.

Lubelskie Towarzystwo FotograficzneBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Firma Magierskiego nie tylko świadczyła profesjonalne usługi w zakresie laboratoryjnym. Sam właściciel także służył rozległą wiedzą w zakresie fotografii i fotochemii, zajmował się mecenatem oraz przyjaźnił się z wieloma spośród znaczących postaci ówczesnej lubelskiej bohemy artystycznej, wychodząc z rozmaitymi inicjatywami kulturalnymi. Na przełomie lat 1936 i 1937 przyczynił się do założenia Lubelskiego Towarzystwa Fotograficznego.

Stanisław Magierski nie był jednak wyłącznie animatorem środowisk fotograficznych międzywojennego Lublina, ale sam czynnie uprawiał tę dziedzinę twórczości, osiągając na jej polu świetne wyniki. Brał udział w I Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii Ojczystej, która odbyła się w Warszawie w 1938 roku, otrzymując dyplom honorowy, zaś na wystawie fotograficznej w Birmingham zdobył wyróżnienie; brał także udział w wielu rozmaitych konkursach w Polsce i za granicą. 

Fotografia Stanisława MagierskiegoBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Do repertuaru jego ulubionych tematów fotograficznych należał pejzaż oraz portret. Znane są m.in. liczne widoki Kazimierza Dolnego oraz portrety lubelskich Cyganów. Magierskiego zajmowało jednak przede wszystkim bieżące dokumentowanie ówczesnego Lublina – zmieniającego się kształtu miasta, w tym jego rzadziej fotografowanych części, takich jak Wieniawa czy dolina rzeki Czechówki, a także ważnych wydarzeń i uroczystości. Zdjęcia te, pochodzące głównie z lat 1934–1936, mają dziś ogromną wartość historyczną.

Film o LublinieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na kilka lat przed wybuchem II wojny światowej Stanisław Magierski nakręcił siedmiominutowy film – tzw. Najkrótszy film o Lublinie – przedstawiający uroczyste obchody święta 3 Maja, które miały miejsce przed nieistniejącym już hotelem Victoria przy ul. Krakowskie Przedmieście. Zapis filmowy zawiera także inne ujęcia, rejestrujące uliczki Starego Miasta oraz Podzamcza. Jest to jedyny amatorski film o Lublinie pochodzący z okresu międzywojennego.

Okres II wojny światowej. Działalność w AKBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W czasie okupacji Stanisław Magierski, pod pseudonimem Jacek II, był czynnym członkiem podziemia. Od 1943 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy Biura Informacji i Propagandy Okręgu Lubelskiego AK. Aktywnie zaangażowany w działalność konspiracyjną, w swym mieszkaniu przy ul. Bernardyńskiej 24 udzielał schronienia partyzantom z oddziału „Nerwa”, dowodzonego przez ppor. Wojciecha Rokickiego. Wówczas pisywał wiersze, teksty piosenek oraz komponował do nich muzykę; jest autorem m.in. znanego utworu okresu okupacji, popularnego w latach 60., Dziś do ciebie przyjść nie mogę (Kołysanka leśna).

Represje. „Permedia”. LatarniaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W 1944 roku Stanisław Magierski wykonał dokumentację fotograficzną zbrodni hitlerowskich na Zamku Lubelskim, był także autorem serii zdjęć obozu koncentracyjnego na Majdanku. Po wojnie był represjonowany przez władze, przetrzymywany m.in. na lubelskim Zamku. Utracił rodzinną firmę. W 1950 roku, przy Chemiczno-Farmaceutycznej Spółdzielni Pracy „Permedia”, założył amatorski zespół teatralny „Latarnia”, dla którego pisał teksty, wykonywał dekoracje oraz komponował muzykę.

Zmarł w 1957 roku wieku 53 lat.

SpuściznaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Decyzją syna Stanisława Magierskiego – Jana spuścizna fotograficzna fotografa znajduje się w zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego.

[2011]

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

• Jarzembowski K., Magierski Stanisław Jacek, [w:] Słownik biograficzny miasta Lublina, t. 1, pod red. Tadeusza Radzika, Jana Skarbka, Adama A. Witusika, Lublin 1993.
• Magierska D., Ja żyć będę w kłosach zbóż – wspomnienia z lat okupacji, maszynopis w zbiorach Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, 1967.
• Magierski J., Rozmowa z Janem Magierskim, rozm. Joanna Zętar, maszynopis w zbiorach Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin, 9.12.2005.
• Odnous B., Były czary i dziwy..., „Na Przykład” 1998, nr 60.
• Zętar J., Rodzina Magierskich z Lublina, data aktualizacji 20.10.2010, , [dostęp: 10.11.2010].