Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Lubelski Szlak Historii Najnowszej

Od Lipca do Lipca – odwiedź najważniejsze miejsca dla powojennej historii miasta.
Zapraszamy na wirtualny spacer po miejscach związanych z Lubelskim Lipcem oraz innymi wydarzeniami z historii najnowszej Lublina!


 

Spis treści

[RozwińZwiń]

Chopina 18Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tej kamienicy mieścił się Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa oraz jedna z siedzib NKWD. W latach 1944 – 1953 w tym budynku NKWD i UB zamordowało i torturowało wiele osób. Na podwórku tego budynku są piwnice, w których przetrzymywali byli więźniowie. Ślady po ich obecności są obecne do dziś.

 

 

 

Chopina 7Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tym budynku mieściła się jedna z siedzib Urzędu Bezpieczeństwa i siedziba NKWD. Tam także trafiali żołnierze Armii Krajowej, aresztowani i rozbrojeni przez NKWD.

 

 

 

 

 

Krótka 4Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tym miejscu w latach 1944 – 1953 znajdował się Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Tam znajdował się areszt śledczy. Od 1953 Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego został przeniesiony do nowo wzniesionego budynku przy ulicy Narutowicza 73. Miejsce to z racji odbywających się śledztw zyskało złą sławę.

 

 

 

Zielona, róg StaszicaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Tutaj mieścił się komisariat Milicji Obywatelskiej. Obecnie w tym budynku znajduje się jeden z ośrodków dydaktycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

 

 

 

 

 

Cicha 8Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Tu mieścił się Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego.

 

 

 

 

 

 

 

Ewangelicka, róg Krakowskiego PrzedmieściaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tym budynku mieścił się areszt Milicji Obywatelskiej.

 

 

 

 

 

 

 

HerbapolBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Załoga tego zakładu w lipcu 1980 roku wraz z innymi zakładami pracy na Lubelszczyźnie podjęła akcje strajkowe, których przyczyną była podwyżka cen artykułów spożywczych 1 lipca 1980 roku.

Zobacz: Szlak Lubelskiego Lipca

 

 

 

 

ArchikatedraBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Prace budowlane rozpoczęto w roku 1586 po otrzymaniu zgody na budowę kościoła od króla Stefana Batorego. Po osiemnastu latach budowę zakończono.


W tym miejscu w lipcu 1949 roku na obrazie Matki Boskiej ukazały się łzy. Wydarzenie to zostało nazwano „Cudem Lubelskim”, do Lublina udawały się wówczas pielgrzymki wiernych z całego kraju.


- To tutaj w 1966 roku miała miejsce peregrynacja kopii Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.
- To miejsce w 1987 roku odwiedził Papież Jan Paweł II

Zobacz: Szlak styli w architekturze
 

 

MajdanekBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Obóz hitlerowski na Majdanku funkcjonował w latach 1941–1944. Po opuszczeniu obozu przez załogę niemiecką, stał się więzieniem NKWD. Więziono tutaj członków Armii Krajowej i lubelskich członków Delegatury Rządu Londyńskiego. Na tzw. Polu III do dnia dzisiejszego można zobaczyć warunki w jakich przebywali więźniowie.

 

 

 

 

Klasztor karmelitów, ulica ŚwiętoduskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tym miejscu mieścił się areszt NKWD. Potem w tym miejscu mieścił się prawdopodobnie areszt Informacji wojskowej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kościół pw. Świętej Rodziny, ul. Jana PawłaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tym miejscu 9 czerwca 1987 roku miała miejsce msza święta z udziałem Jana Pawła II. Nad głowami zebranych pojawiały się transparenty „Solidarności”.

 

 

 

 

 

Krakowskie Przedmieście 62Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W budynku przy Krakowskim Przedmieściu 62  znajdował się  Komitet Obywatelski Lubelszczyzny w 1989 r.

 

 

 

 

 

 

Katolicki Uniwersytet LubelskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Najsłynniejsza lubelska uczelnia, założona w 1917 roku w 1944 została reaktywowana. Studenci tego uniwersytetu czynnie uczestniczyli w akcjach, przeciwstawiających się komunistycznym władzom. To miejsce było azylem dla represjonowanych studentów innych lubelskich uczelni. To właśnie na KUL wykładał prof. Karol Wojtyła, który już jako Papież odwiedził to miejsce w 1987 roku. Tutaj od 1977 roku ukazywało się niezależne pismo młodych katolików – „Spotkania”.

 

 

 

Al. Racławickie 1Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Tutaj do 1989 roku mieścił się Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Obecnie ten budynek zajmuje Akademia Medyczna.

 

 

 

 

 

PKPBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Ten zakład w lipcu 1980 roku podjął 4 – dniowy strajk. Pracownicy wyłączyli lokomotywy, zaprzestali pracy. Podobnie jak w innych zakładach pracy na Lubelszczyźnie tak i w tym zakładzie przyczyny strajku były czysto ekonomiczne.
Strajk objął pracowników wszystkich służb kolejowych.

Zobacz: Szlak Lubelskiego Lipca

 

 

 

FSCBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Fabryka Samochodów Ciężarowych to jeden z ważniejszych lubelskich zakładów, które podjęły strajk w lipcu 1980 roku.

Zobacz: Szlak Lubelskiego Lipca

 

 

 

 

 

LZNSBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Lubelskie Zakłady Napraw Samochodowych podjęły w lipcu 1980 roku strajk, który rozpoczął się 10 lipca i trwał do 14 lipca - 15 lipca.

Zobacz: Szlak Lubelskiego Lipca

 

 

 

 

Rondo Lubelskiego Lipca i ul. Lubelskiego LipcaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Rondo u zbiegu ulic: Fabrycznej, 1 – maja, Unii Lubelskiej i Alei Zygmuntowskich, nazwana dla uczczenia wydarzeń w lipcu 1980 roku

Zobacz: Szlak Lubelskiego Lipca

 

 

 

 

MPKBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne podjęło strajk w lipcu 1980 roku.

Zobacz: Szlak Lubelskiego Lipca

 

 

 

 

 

Skwer BorowiczanBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Miejsce u zbiegu ulic: Nowy Świat, Smoluchowskiego i Wronkowskiej. Niedaleko od tego miejsca w 1944 roku znajdowały się baraki i rampa, z której w listopadzie 1944 roku wywieziono do ZSRR, do miejscowości Borowicze, żołnierzy Armii Krajowej. Pomnik ostał odsłonięty w listopadzie 2004 roku dla uczczenia osób, które wywieziono transportami z pobliskiej rampy.

 

 

 

Plac LitewskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Reprezentacyjne miejsce Lublina. W tym właśnie miejscu w 1596 roku, gdy podpisywano Unię Lubelską, stacjonowała szlachta polska i litewska. Jest to miejsce zebrań, wieców i spotkań Lublinian. W lipcu 1944 roku w tym miejscu witano żołnierzy radzieckich. Plac Litewski był kulminacyjnym punktem obchodów Święta Pracy w PRL. Znajduje się tam pomnik Unii Lubelskiej, pomnik Nieznanego Żołnierza, od 1981 roku znajduje się tam pomnik Konstytucji 3 maja. W miejscu obecnego pomnika Józefa Piłsudskiego znajdował się pomnik Żołnierza Radzieckiego.

 

 

Królewska - siedziba SolidarnościBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek przy ul. Królewskiej stał się siedzibą Regionu Środkowo-Wschodniego NSZZ „Solidarność” w lutym 1981 roku. W tym właśnie miejscu koncentrowało się życie lubelskiej „Solidarności”. Przed lutym 1981 roku siedziba „Solidarności” znajdowała się przy ulicy Okopowej 7. Po stanie wojennym w budynku przy ul. Królewskiej znajdowały się przychodnie lekarskie. Dopiero po 1989 roku ponownie znajduje się tam siedziba Regionu NSZZ „Solidarność”.

 

 

 

UMCSBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Lubelska uczelnia założona w 1944 roku. Jej studenci aktywnie uczestniczyli w życiu politycznym Lublina, biorąc udział w zebraniach i wiecach w roku 1956 i 1968.

 

 

 

 

 

Zamek LubelskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Początki zamku sięgają XIII wieku. Obecny kształt Zamek Lubelski uzyskał w latach 20 XIX wieku.
W czasie okupacji hitlerowskiej i w pierwszych latach PRL było to miejsce przetrzymywania więźniów politycznych. W 1953 roku więzienie zlikwidowano.
Obecnie Zamek jest siedzibą Muzeum Lubelskiego.

Zobacz: Szlak architektury neostylowej
Zobacz: Szlak styli w architekturze
Zobacz: Więzienie na Zamku w Lublinie 1944-1954

 

 

 

Poczta GłównaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek przy placu Litewskim. U jego podnóża w czasie obchodów Święta Pracy znajdowała się trybuna, na której w czasie pochodu przebywali działacze partyjni Lubelszczyzny. Było to kulminacyjne miejsce pochodów pierwszomajowych.

 

 

 

 

 

Spokojna 4Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tym miejscu w 1944 roku znajdowała się siedziba Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Obecnie mieści się tu lubelski Urząd Wojewódzki.

 

 

 

 

 

Północna 3 - Komenda Miejska PolicjiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W tym miejscu znajdował się areszt, w którym przetrzymywano osoby aresztowane za działalność konspiracyjną czasie stanu wojennego. Następnie osoby te trafiały do obozu internowania we Włodawie.

 

 

 

 

 

Narutowicza 73 - Komenda Wojewódzka PolicjiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Tutaj znajdował się od 1953 roku Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego  w Lublinie. W piwnicach tego budynku znajdowały się cele, gdzie przetrzymywano więźniów politycznych.

 

 

 

 

 

Chopina 9 – siedziba „Pszczółki”Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zaimprowizowane studio "Pszczółki"znajdowało się na drugim piętrze kamienicy przy ul. Chopina 9. Spiker oddzielony był od oczekujących wykonawców przesłoną z koców.