Andrzej Gwiazda (ur. 1935)
Działacz opozycyjny, jeden z przywódców strajku w Stoczni Gdańskiej.
Spis treści
[Zwiń]Dzieciństwo i młodość
Andrzej Gwiazda urodził się 14 kwietnia 1935 roku. Ojciec, Stanisław, był marynarzem Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej; w 1939 roku, po klęsce wrześniowej, został wzięty do niewoli i osadzony w obozie jenieckim. Rok później, na rozkaz władz sowieckich, cała rodzina została wywieziona do Kazachstanu na okres 6 lat. Po powrocie do Polski rodzina Gwiazdów zamieszkała w Gdańsku. W 1953 roku Andrzej Gwiazda podjął studia na Politechnice Gdańskiej, skąd relegowano go po dwóch latach. Władze pozwoliły mu dokończyć studia dopiero po odwilży w 1956 roku. Na początku lat sześćdziesiątych ożenił się z Joanną Dudą, przyszłą wybitną działaczką opozycji. W latach sześćdziesiątych rozpoczął pracę w Instytucie Cybernetyki Politechniki Gdańskiej.
Działalność opozycyjna przed Sierpniem '80
W 1968 roku, w czasie marcowych wystąpień studentów, Andrzej Gwiazda zorganizował protestacyjny wiec na Politechnice Gdańskiej. Wziął czynny udział w protestach robotniczych, które nastąpiły w grudniu 1970 w Gdańsku. W 1976 roku po strajkach w Radomiu i Ursusie władze rozpoczęły prześladowania uczestniczących w nich pracowników. Andrzej i Joanna Gwiazdowie napisali list do Sejmu PRL z wyrazami poparcia dla Komitetu Obrony Robotników. Reakcja władz była natychmiastowa: otrzymali zakaz opuszczania PRL, a Służba Bezpieczeństwa otrzymała rozkaz ich inwigilacji. Mimo to, Andrzej Gwiazda nadal wspierał KOR, współpracując z jego Biurem Interwencyjnym. Od 1978 roku zaangażował się w tworzenie Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, gdzie był jednym z najaktywniejszych działaczy. W tym czasie redagował także niezależne pismo „Robotnik Wybrzeża”.
„Solidarność”
Gdy w sierpniu 1980 wybuchł strajk w Stoczni Gdańskiej, Andrzej Gwiazda był jedną z głównych postaci stojących po stronie opozycjonistów. Współtworzył 21 postulatów, zajmował miejsce w Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym, negocjował z władzami warunki porozumienia (których nie podpisał). Gdy 17 września 1980 roku zarejestrowano „Solidarność”, był jednym z dwóch wiceprzewodniczących, zastępców Lecha Wałęsy. Jako jeden z najbardziej rozpoznawalnych działaczy „Solidarności” był w zarządzie Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego, Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej. W 1981 roku był delegatem na I zjazd „Solidarności”.
Dwudziestego drugiego listopada 1981 roku w proteście przeciw metodom kierowania związkiem przez Lecha Wałęsę, odszedł Zarządu Regionu „Gdańsk”.
Stan wojenny
Andrzej Gwiazda został aresztowany natychmiast po wprowadzeniu stanu wojennego, 13 grudnia 1981 roku. Początkowo był internowany w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, następnie przenoszony do kolejnych więzień. Dopiero po roku oskarżono go o „próbę obalenia ustroju siłą”. W 1984 roku został zwolniony na mocy amnestii, ale już po pół roku znów trafił do więzienia. Ostatecznie wyszedł z więzienia w 1986 roku.
Schyłek PRL-u i III RP
Andrzej Gwiazda nie wziął udziału w negocjacjach w Magdalence i przy Okrągłym Stole, oskarżając ugodową część opozycji o zdradę ideałów Sierpnia '80. Domagał się od Lecha Wałęsy przywrócenia Komisji Krajowej „Solidarności” w jej składzie z 1980 roku. Gdy Lech Wałęsa odmówił spełnienia tego postulatu, pozostał w opozycji do niego. Bezkompromisowo krytykował posunięcia „Solidarności” mające na celu ugodę z komunistami.
Andrzej Gwiazda, w przeciwieństwie do wielu działaczy „Solidarności”, nie zrobił kariery politycznej w III RP. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych wycofał się z życia politycznego. W 2006 roku został odznaczony Orderem Orła Białego i przyjęty do Kapituły Orderu.