Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Księgarnia Kazimierza Szczepańskiego w Lublinie (1806–1834)

Księgarnia Kazimierza Szczepańskiego, jedna z pierwszych księgarni w Lublinie, założona na początku XIX w. funkcjonowała do lat pięćdziesiątych. Najlepiej prosperowała w latach dwudziestych. Powstanie listopadowe i spowodowane nim represje (rewizje, cenzura, konfiskaty) zakończyły złotą epokę w działalności księgarni.

Rynek 19 w Lublinie
Rynek 19 w Lublinie (Autor: nieznany)

Spis treści

[RozwińZwiń]

Historia księgarniBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jedną z pierwszych księgarń w Lublinie otworzył Kazimierz Szczepański (1771–1854).

Małgorzata Szajdecka:

Siedzibą tej księgarni, ale też przez jakiś czas drukarni, była zakupiona w r. 1806 przez Szczepańskiego kamienica na Rynku pod nr 19. Księgarnia działała w latach 1806–1852. Największy jej rozwój przypadał na lata dwudzieste – związane to było z tym, że Lublin był wtedy ważnym ośrodkiem życia intelektualnego. Zachował się katalog tej księgarni z roku 18211.

Przy księgarni działała również wypożyczalnia książek (tzw. czytelnia), co w tym okresie było dosyć typowe dla wszystkich księgarni.
Typowy katalog  księgarski z pierwszej połowy XIX w. – dość niestarannie wydany na grubym papierze z licznymi błędami drukarskimi,  zawierał bardzo niejednolity i niedokładny opis wydawnictw. (…)  Jest jedynym pełnym spisem jaki posiadał na składzie Szczepański, i na jego podstawie został scharakteryzowany asortyment księgarni. Największy procent księgozbioru stanowiła literatura piękna. Spośród autorów książek można wymienić: J. Kochanowski, A. Naruszewicz, Wolter, Monteskiusz, Young, Wergiliusz, Homer2.

Represje wobec księgarniBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Małgorzata Szajdecka:

Rozwój księgarni hamowany był przez eliminowanie przez carską cenzurę z obiegu księgarskiego książek, mogących zdaniem oficjalnych czynników „wywierać zbyt szkodliwy wpływ na umysły mieszkańców Królestwa i zakłócać ich spokój"3

Mieczysława Adrianek:

Po upadku powstania listopadowego księgarnia była poddawana licznym rewizjom a Szczepańskiego wzywano często na przesłuchania. W 1834 r. w jego księgarni na polecenie carskiej cenzury dokonano konfiskaty ponad 100 tytułów. Rewizja ta należała do najbardziej ostrych jakie odbyły się w ogóle w Lublinie. Księgarnia została wówczas zamknięta, ale po jakimś czasie Szczepański zorganizował w tym miejscu konspiracyjną wypożyczalnię książek z rejestru jej zasobów4.

Opis księgarniBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dopiero w 1852 roku, na krótko przed śmiercią, Szczepański zgłosił księgarnię do sprzedaży. Z tego okresu pochodzi relacja Ignacego Baranowskiego, wtedy młodego gimnazjalisty:

(...) w Lublinie była jeszcze druga księgarnia [obok księgarni Arcta] na Rynku, jeśli mnie pamięć nie myli, Szczepańskiego. Ciasny sklepowy pokoik wypełniony do sufitu książkami; jeszcze ciaśniejszy, a w dodatku ciemny tylny, podobnież. Księgarnia ta, pamiętająca dawne bardzo czasy czy nie przedrozbiorowe jeszcze, miała być kiedyś nakładową. W sklepie, gdym przychodził, zastawałem jedynie chłopca młodego. Właściciela staruszka zdaje się, że raz widziałem. (...) Po drabinie dostawałem się do wyższych półek i bobrowałem czasami godzinami, poszukując powieści lub romansu5.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Szajdecka M., Firma wydawniczo-księgarska Kazimierza Szczepańskiego 1800–1855, w: Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, Lublin 1988.
Słownik Pracowników książki polskiej, red. Treichel I., Warszawa 1972.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  1. Wróć do odniesienia M. Szajdecka, Firma wydawniczo-księgarska Kazimierza Szczepańskiego 1800–1855, [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, Lublin 1988, s. 73.
  2. Wróć do odniesienia Szajdecka M., Firma wydawniczo-księgarska Kazimierza Szczepańskiego 1800–1855, [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, Lublin 1988, s. 73–76.
  3. Wróć do odniesienia M. Szajdecka, Firma wydawniczo-księgarska Kazimierza Szczepańskiego 1800–1855, [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, Lublin 1988, s. 87, 74.
  4. Wróć do odniesienia Słownik Pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972, s. 871.
  5. Wróć do odniesienia M. Szajdecka, Firma wydawniczo-księgarska Kazimierza Szczepańskiego 1800–1855, [w:] Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, Lublin 1988, s. 76.