Garbarnia Ajchenbauma w Lublinie
Garbarnia przy ulicy Towarowej została wybudowana w 1906 roku przez Zygmunta Majlicha. W 1947 roku została upaństwowiona i połączona z garbarnią Brikmana w jeden zakład, czyli Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Garbarnia znajduje się we wschodniej części Lublina, w dzielnicy Kalinowszczyzna, przy ulicy Towarowej 9 (dawniej Okólna).
Funkcje
Murowany zakład – garbarnia, dom mieszkalny.
Obecnie Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego.
Historia
Początki garbarni sięgają 1906 roku, kiedy to Zygmunt Majlich otrzymał pozwolenie na budowę murowanego zakładu i domu mieszkalnego na swojej działce. Parcela Majlicha była usytuowana przy zanikłej obecnie uliczce Okólnej i kończyła się przy Bystrzycy. Według zachowanych archiwalnych planów oba obiekty były założone na rzucie litery L.
Prawdopodobnie w 1917 roku garbarnię nabył Ajchenbaum, gdyż w następnym roku wystąpił do władz miasta o pozwolenie na budowę murowanej hali i stajni. Halę z charakterystycznie ściętym narożnikiem dobudowano do garbarni, a przy okazji nadbudowano piętro nad budynkiem mieszkalnym. W tym czasie powstały także drewniane szopy służące jako magazyny, usytuowane w zachodniej części zespołu. Na początku lat dwudziestych garbarnię dzierżawili Żelechowicz, Augentlich i Flatowicz. Brak jest informacji o inwestycjach w firmie z tego okresu.
Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych garbarnia zawiesiła działalność, gdyż – jak wynika z materiałów archiwalnych – w 1934 roku otworzono przy ulicy Okólnej 5 zakłady garbarskie „Cornus”, kontynuujące wcześniejszą działalność. Współwłaścicielami jej byli: Ajchenbaum oraz Jakób [sic!] Szrut i Rubin Słucki-Zarchim. W 1947 roku garbarnia została upaństwowiona i połączona z garbarnią Brikmana w jeden zakład – Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego.
Kalendarium
1906 – pozwolenie na budowę;
około 1917 – właścicielem garbarni zostaje Ajchenbaum;
1934 – utworzenie Zakładów Garbarskich „Cornus”;
1947 – upaństwowienie zakładów i połączenie ich z garbarnią Pejsacha Brikmana.
Opis
Garbarnię tworzy zespół budynków ulokowanych wzdłuż granic działki, z wewnętrznym pustym dziedzińcem. Wszystkie obiekty są murowane, dwa dwupiętrowe, jeden piętrowy z użytkowym poddaszem, pozostałe parterowe. Najstarszy z nich to dawna hala fabryczna z charakterystycznie ściętym narożnikiem, nakryta dachem pulpitowym, z zamkniętymi odcinkowo oknami. Od północy przylega do niego dawny dom mieszkalny, powstały około 1906 roku, rozbudowany w 1918 roku i na początku lat 60.
Kolejne przebudowy zatarły istniejący wcześniej detal architektoniczny.
Wnętrze
Wewnątrz hali fabrycznej, nadal pełniącej pierwotną funkcję, zachowały się dwa murowane doły garbarskie z okresu budowy obiektu. Poza tym brak jest innych urządzeń z tego czasu.
Stan zachowania
1995 rok
Obiekty zachowane są w dobrym stanie, do czego niewątpliwie przyczyniły się przeprowadzone ostatnio remonty. Hala zachowana w niezmienionej bryle od momentu powstania.
2009 rok
Obiekty w stanie dobrym. Wewnątrz nadal prowadzona jest produkcja.
Literatura
- Studziński J., Garbarnia Ajchenbauma – ul. Towarowa 9, [w:] Czerepińska J., Michalska G., Studziński J., Katalog architektury przemysłowej w Lublinie, t. I, cz. II, maszynopis opracowany na zlecenie Państwowej Służby Ochrony Zabytków, Lublin 1995.