Teatr Wizji i Ruchu
Teatr Wizji i Ruchu, założony w 1969 roku przez Jerzego Leszczyńskiego, stał się jednym z najciekawszych zjawisk w zakresie teatru eksperymentalnego; teatru, w którym podstawowym środkiem wyrazu jest ludzkie ciało.
Spis treści
[Zwiń]Jerzy Leszczyński jako założyciel Teatru Wizji i Ruchu
Teatr Wizji i Ruchu powstał w 1969 roku. Jego założycielem był Jerzy Leszczyński.
Będę zawsze go uważał za swojego mistrza - Mirosław Olszówka - fragment relacji świadka historii
Jaki był Jerzy Leszczyński? - Marek Fabian - fragment relacji świadka historii
Jerzy Leszczyński, był scenarzystą, choreografem, reżyserem i aktorem; mimem wszystkich spektakli teatru, którego siedzibą najpierw były Puławy, potem Lublin. Pantomimy Jerzy Leszczyński uczył się jako adept szkoły Henryka Tomaszewskiego, a pierwsze kroki na scenie stawiał w studenckim teatrze pantomimy „Gest”.
Moje spotkanie z Jerzym Leszczyńskim było na Placu Zamkowym - Małgorzata Chaberko - fragment relacji świadka historii
Praca nad spektaklami
Czerpiąc z pantomimy klasycznej, Jerzy Leszczyński znacznie rozbudował jej alfabet, wzbogacając go o doświadczenia japońskiego teatru NO i hinduskiego kathakali oraz o środki ekspresji charakterystyczne dla takich dziedzin jak balet, modern dance czy akrobatyka. Jerzy Leszczyński był twórcą i pedagogiem metody teatralnej polegającej na zintegrowaniu pantomimy z wyżej wymienionymi i innymi dziedzinami ruchu oraz światłem i muzyką.
Fragment wykładu Jerzego Leszczyńskiego na temat pantomimy.
W oparciu o „ruch utajony” i „ruch zwolnionej taśmy”, stworzył nowy, nieznany dotąd styl zwany „teatrem wizji i ruchu”. Teatr obywa się na scenie bez słów, ale wiele przedstawień nie powstałoby, gdyby nie Norwid, Herman Hesse, Albert Camus, Abe Kobo, Leo Ferre, James Joyce, William Szekspir, Konstandinos Kawafis, D. J. Enright. Ich twórczość stała się inspiracją i tworzywem do przedstawień teatru. Spektakle czerpią też z malarstwa. Inspiracją stały się m.in. obrazy Van Gogha, Pietera Bruegla (starszego), Salvadora Dali, Jacka Malczewskiego, Michała Anioła i innych.
Współpraca z muzykami
Nieodłącznym elementem przedstawień była muzyka. Dla teatru pisali muzykę i nagrywali: Józef Skrzek z grupą SBB, Romuald Lipko z Budką Suflera, Czesław Niemen, Krzysztof Ścierański, El. Division, Ennio Morricone, Peter Gabriel, a także sam Jerzy Leszczyński.
(...) w Lublinie dwa przedstawienia zapadły mi w pamięć, a może nawet trzy. Pierwsze to „Malczewski” w [19]77 roku. Jak wiadomo ekspresja ciała odgrywała wielką rolę, ale również plastyka - nie tylko ciała, ale stroju, scenografii. To przedstawienie obejrzałam na dziedzińcu Zamku Lubelskiego i grał Józef Skrzek z grupą SBB. Drugie przedstawienie, w [19]82 [to] była „Burza”, też na Zamku zagrana. Grał Romuald Lipko i Budka Suflera. [Przedstawienie] było piorunujące, przede wszystkim jak na tamte czasy.
Ekspresja ciała odgrywała wielką rolę - Magdalena Jankowska - fragment relacji świadka historii
Archiwalne wypowiedzi Jerzego Leszczyńskiego o współpracy z muzykami SBB przy spektaklu "Malczewski"
Artykuł opisujący współpracę Teatru Wizji i Ruchu Jerzego Leszczyńskiego z zespołem SBB
Plakaty
Dopełnieniem przedstawień były plakaty, których autorami są Zofia Kopel-Szulc i Henryk Szulc, Andrzej Pągowski czy Jerzy Janiszewski.
Aktorzy Teatru Wizji i Ruchu
Przez teatr przewinęło się kilkudziesięciu tancerzy.
Ich praca nad spektaklem wiązała się z wzajemnym zaufaniem:
Byłam w ogóle zafascynowana jakąś taką bliskością ludzi, nie w sensie, że tak powiem dotyku, tylko wyczuwało się takie wzajemne zaufanie, co dla osoby bardzo młodej, bo wszyscy byli starsi ode mnie, było czymś bardzo ważnym. Że taka młoda osoba została tak dużym zaufaniem obdarzona.
Zacytowana wyżej Irena Małecka była wieloletnią aktorką Teatru Wizji i Ruchu.
Kiedy przyszłam do Teatru [Wizji i Ruchu], to chodziłam jeszcze do klasy maturalnej Liceum Plastycznego w Lublinie, właśnie w tym budynku, Grodzka 34. Zawsze interesowałam się ruchem i baletem. Od szkoły podstawowej brałam czynny udział w kółkach zainteresowań: w ogniskach żywego słowa, później w ogniskach baletowych.
Jednym z adeptów Teatru Wizji i Ruchu był Mirosław Olszówka.
Ja i moja żona [Małgorzata Mazurkiewicz-przyp.red.] bardzo długo byliśmy w Teatrze [Wizji i Ruchu] – ja byłem na etacie od 1981 do 1988 roku, a od 1979 do 1981 byłem adeptem. A żona jeszcze dłużej, bo przyszła do teatru w 1977 roku, jeszcze jako szesnastolatka – była adeptką przez parę lat i potem zaczęła grać główne role w przedstawieniach obok Ireny Małeckiej i paru innych znakomitych aktorów.
Byłem adeptem Teatru Wizji i Ruchu - Mirosław Olszówka - fragment relacji świadka historii
Swoją współpracę z Teatrem wspomina także Małgorzata Chaberko:
Zaczęły się zajęcia - Małgorzata Chaberko - fragment relacji świadka historii
Dla Marka Fabiana związanego z grupą Teatr Wizji i Ruchu był wówczas całym życiem:
Teatr Wizji i Ruchu wypełniał całe moje życie - Marek Fabian - fragment relacji świadka historii
Występy zagraniczne
Nowatorskie odkrycia Jerzego Leszczyńskiego w teatrze zwróciły uwagę twórców teatralnych z Nowego Jorku, w wyniku czego w 1985 roku Jerzy Leszczyński, obok jedenastu awangardowych choreografów z całego świata (Argentyny, Chin – Kanton, Czech, Słowacji, Japonii, Korei, Meksyku, Tanzanii, Płd. Afryki, Urugwaju i Wenezueli) został zaproszony do Międzynarodowego Projektu Choreograficznego (ICP) przy American Dance Festiwal w Nowym Jorku.
Artykuł opisujący zagraniczną działalność Teatru Wizji i Ruchu Jerzego Leszczyńskiego
O Grand Prix Eurowizji - dla lubelskiej pantomimy na łamach „Sztandaru Ludu"
Dokonania Jerzego Leszczyńskiego w Stanach Zjednoczonych przyniosły w 1987 roku zaproszenie rządu Węgier do stworzenia teatru na Węgrzech, którego dyrektorem artystycznym był przez 5 lat.
Jerzy Leszczyński zrealizował ponad 30 pełnowymiarowych spektakli (w tym 2 na Węgrzech, 1 w USA), 5 filmów fabularnych (scenariusz, choreografia, drugi reżyser), 22 widowiska telewizyjne (scenariusz, choreografia, reżyseria i współpraca reżyserska).
Teatr Wizji i Ruchu Jerzego Leszczyńskiego wielokrotnie prezentował swoje osiągnięcia w kraju i za granicą (Anglia, Francja, Belgia, Holandia, Dania, Luksemburg, Norwegia, Włochy, Niemcy, Austria, Czechy, Rumunia, Węgry, Indie, Stany Zjednoczone) oraz jest zdobywcą prestiżowych nagród: I nagrody na Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Pantomimy Szczecin '73 za spektakl Warianty, Grand Prix Eurowizji w Knokke za spektakl Follow my dream (1978), I nagrody na Światowym Festiwalu Telewizyjnym Praga '81 za spektakl Trzy obrazy oraz Grand Prix na Światowym Festiwalu Tańca w Indiach za spektakl Ostatnie cztery minuty (1990).