Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Przewodnik po Lublinie – szlak Unii Lubelskiej

Pierwszego lipca 1569 roku odbyło się w Lublinie zaprzysiężenie aktu Unii Lubelskiej. Unia połączyła Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie w jeden organizm państwowy – Rzeczpospolitą Obojga Narodów, w której rządził jeden monarcha. Odtąd wspólna była polityka zagraniczna i moneta, odrębne administracja, skarb, wojsko i sądownictwo. Rzeczpospolita rozciągała się na obszarze ponad 800 tys. km kw. i przetrwała do rozbiorów.

Płaskorzeźba przedstawiająca personifikację Unii Lubelskiej
Płaskorzeźba przedstawiająca personifikację Unii Lubelskiej, fot. Joanna Zętar

Spis treści

[RozwińZwiń]

Mapa szlakuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści


Pokaż Szlak Unii Lubelskiej na większej mapie

 

Zamek LubelskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zamek Lubelski
Zamek Lubelski (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Zamek Lubelski był siedzibą i królewską kwaterą Jagiellonów podczas podróży pomiędzy Krakowem a Wilnem. W czasie obrad sejmu polsko-litewskiego król Zygmunt August spotykał się na zamku z posłami. W styczniu i lutym, a następnie w czerwcu 1569 roku w salach zamkowych odbywały się obrady zakończone 1 lipca podpisaniem aktu Unii Lubelskiej. Na zamku dokonano także aktu zaprzysiężenia unii. Po uroczystości król Zygmunt August udał się konno z zamku do kościoła oo. dominikanów na uroczyste odśpiewanie Te Deum Laudamus.

Dokument Unii Lubelskiej znajduje się w zasobie Archiwum Akt Dawnych w Warszawie. Natomiast w zbiorach Muzeum Lubelskiego znajduje się obraz Jana Matejki Unia Lubelska, który jest eksponowany w Galerii Malarstwa Polskiego.

Kaplica pw. św. TrójcyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kaplica Zamkowa w Lublinie. Fotografia
Kaplica Zamkowa w Lublinie. Fotografia (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Po zaprzysiężeniu aktu Unii Lubelskiej w kaplicy pw. św. Trójcy, zbudowanej z fundacji króla Władysława Jagiełły, odbyła się msza dziękczynna z udziałem króla Zygmunta Augusta i jego dworu. Wcześniej w kaplicy odprawiano nabożeństwa w intencji pomyślnych obrad. Na jednej ze ścian zachował się łaciński napis wykonany prawdopodobnie przez świadka ceremonii.

Plac Po FarzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Widok na Plac po Farze w Lublinie. Fotografia
Widok na Plac po Farze w Lublinie. Fotografia (Autor: Sztajdel, Piotr (1968- ))

Świątynia pw. św. Michała, która znajdowała się na dzisiejszym placu Po Farze, była miejscem, gdzie podczas sejmu unijnego posłowie polscy i litewscy, a także mieszczanie lubelscy zamawiali msze w intencji pomyślnych rezultatów obrad sejmowych.

Kamienica LubomelskichBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica Rynek 8 w Lublinie
Kamienica Rynek 8 w Lublinie (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Kamienica należąca do rodziny Lubomelskich jest zlokalizowana przy Rynku 8. W jednym z pomieszczeń na parterze zachowały się freski przedstawiające Lublin z okresu obrad Unii Lubelskiej. Natomiast w piwnicy kamienicy zwanej piwnicą Pod Fortuną znajdują się malowidła o tematyce świeckiej, które niegdyś zdobiły wnętrze mieszczącej się tam winiarni.

Kościół i klasztor oo. dominikanówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kościół Dominikanów w Lublinie. Fotografia
Kościół Dominikanów w Lublinie. Fotografia (Autor: Sztajdel, Piotr (1968- ))

W kościele oo. dominikanów po zaprzysiężeniu aktu Unii Lubelskiej odśpiewano uroczyste Te Deum Laudamus jako podziękowanie za doprowadzenie do końca obrad. W refektarzu klasztoru jest przechowywany krucyfiks, na który wedle tradycji zaprzysiężono unię. Wedle jednej wersji wydarzeń związanych z obradami unii, akt zaprzysiężenia miał odbyć się w klasztorze, dlatego też jedna z sal znajdujących się w budynku jest zwana salą Unii Lubelskiej. Ponadto w klasztorze, nad wejściem do wirydarza, znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca dwie postaci symbolizujące Polskę i Litwę.

Kościół i klasztor pobernardyńskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kościół pobernardyński pw. Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie
Kościół pobernardyński pw. Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

W murach klasztoru należącego kiedyś do oo. bernardynów zatrzymywali się przybyli na sejm unijny posłowie i sygnatariusze unii. W kościele po podpisaniu aktu unii w obecności króla odprawiono uroczyste nabożeństwo dziękczynne.

Plac Litewski i pomnik Unii LubelskiejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pomnik Unii Lubelskiej
Pomnik Unii Lubelskiej (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Nazwa placu wywodzi się od obozu szlachty litewskiej przybyłej do Lublina na czas obrad sejmu unijnego. Pomnik Unii Lubelskiej usytuowany na placu w miejscu pierwotnego XVI-wiecznego, ufundowanego z inicjatywy Zygmunta Augusta, który został zniszczony przez władze carskie. Obecny pomnik powstał z inicjatywy Stanisława Staszica w 1826 roku. Na obelisku pomnika znajduje się płaskorzeźba z personifikacjami unii zaprojektowana przez Pawła Malińskiego.

 
 
Miasto, w którym zawarto Unię Lubelską leżało na skrzyżowaniu szlaków handlowych, w połowie drogi pomiędzy dwiema jagiellońskimi stolicami – Krakowem i Wilnem. Dlatego nie mogło być inaczej, by najsłynniejsze w całej Rzeczypospolitej jarmarki odbywały się gdzie indziej. Cztery razy do roku przybywali z odległych stron kupcy do Lublina. Lublin sprzed unii w większości pokryty był zabudową drewnianą – do czasu pożaru w 1575 roku, po którym to pojawiło się w mieście więcej budowli w stylu renesansowym. Mieszkańcy poruszali się po drewnianych chodnikach ułożonych wzdłuż niebrukowanych ulic, a w sercu Starego Miasta stał jeszcze ratusz miejski, a nie Trybunał Koronny. Niektóre przedmieścia i Podzamcze były już w większości dzielnicami żydowskimi, jednak żyjący tam Żydzi nie byli jeszcze nazywali chasydami – ci pojawili się w Lublinie wraz z Widzącym pod koniec XVIII wieku. Czy rzeczywisty obraz Lublina w 1569 roku odpowiada naszemu postrzeganiu go jako miasta renesansowego?