Monika Adamczyk-Garbowska (ur. 1956)
Profesor literatury amerykańskiej i porównawczej, pracownik naukowy UMCS, tłumaczka.
Spis treści
[Zwiń]Urodzona w Lublinie
Zakład Kultury i Historii Żydów
Jest profesorem zwyczajnym UMCS. Do 2011 roku była kierownikiem Zakładu Kultury i Historii Żydów w Instytucie Kulturoznawstwa, a obecnie pracuje w Zakładzie Lingwistyki Stosowanej. Jako literaturoznawczyni zajmuje się literaturą amerykańską i jidysz oraz literaturą porównawczą, głównie polsko-żydowską.
Stworzony przez nią Zakład Kultury i Historii Żydów stale współpracuje z Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Izraelskiej, Muzeum na Majdanku, Ośrodkiem "Brama Grodzka – Teatr NN" oraz innymi placówkami w Lublinie i w Polsce zajmującymi się tematyką żydowską, a także z ośrodkami zagranicznymi, tj. YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku i Brandeis University w Waltham, Massachusetts, USA.
Twórczość translatorska
Jedną z dziedzin twórczości profesor Moniki Adamczyk-Garbowskiej jest translatorstwo; tłumaczy ona literaturę z języka angielską i jidysz. Przekładami zajmuje się zarówno praktycznie, jak i teoretycznie. Wyczucie językowe, bogate zaplecze teoretyczne oraz fascynacja kulturą żydowską zapewne wpływają na jakość tłumaczonych utworów. Jest m.in. znawczynią twórczości Isaaca Bashevisa Singera.
Praca redaktorska
Ponadto jest autorką ponad 250 publikacji naukowych i popularnonaukowych.
Stypendia
Była stypendystką American Council of Learned Societies (1988/9), Fulbrighta (1998/9) oraz United States Holocuast Memorial Museum (2006/7).
Nagrody i wyróżnienia
- Honorowy dyplom Ambasady Izraela za zasługi dla ocalania miejsc związanych z historią Żydów polskich (2004)
- Nagroda naukowa im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej przyznana przez YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku za badania w dziedzinie literatury jidysz (2004)
- Medal Honorowy „Powstania w Getcie Warszawskim” przyznany przez „Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej” za działalność społeczną i naukową (2005)
- Trzyletnie subsydium profesorskie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w ramach programu „Mistrz” (2006)
Wybrane publikacje
Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej: Problemy krytyki przekładu (1988)
Polska Isaaca Bashevisa Singera – rozstanie i powrót (1994)
Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne (2004)
Kazimierz vel Kuzmir. Miasteczko różnych snów (2006)
Współtwórca
Contemporary Jewish Writing in Poland. An Anthology, red. Monika Adamczyk-Garbowska & Antony Polonsky, University of Nebraska Press (2001)
Monika Adamczyk-Garbowska, Konrad Zieliński, Ortodoksja, emancypacja, asymilacja. Studia z dziejów ludności żydowskiej na ziemiach polskich w okresie rozbiorów (2003)
Monika Adamczyk-Garbowska, Bogusław Wróblewski, Biłgoraj czyli raj. Rodzina Singerów i świat, którego już nie ma (2005)
Opracowania
Chone Shmeruk, Świat utracony. O twórczości Isaaca Bashevisa Singera, red. i oprac. Monika Adamczyk-Garbowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003.
Szalom Asz, Miasteczko, oprac. i posłowie Monika Adamczyk-Garbowska, Towarzystwo Przyjaciół Janowca nad Wisłą, Janowiec nad Wisłą 2003.
Noty wydawnicze
Większość czytelników polskich, stykając się po raz pierwszy z twórczością Baszewisa, oprócz niewątpliwego zainteresowania czy nawet fascynacji obrazem społeczności żydowskiej prezentowanej przez pisarza, zwraca szczególną uwagę na sposób przedstawiania Polski i Polaków. Dla niektórych czytelników konfrontacja ta może być bolesna czy nawet intrygująca, dla innych zaś bardzo cenna ze względu na zupełnie odmienne spojrzenie od tego, do którego przyzwyczaiła ich literatura faktu.
W języku polskim pojęcie ,"literatura żydowska" ma co najmniej dwojakie znaczenie: w węższym odnosi się do twórczości w języku żydowskim, czyli jidysz, w szerszym - do twórczości żydowskich autorów w różnych językach. Z czego wynika specyfika literatury żydowskiej i jej wielojęzyczności, niespotykana w żadnym innym wypadku? Jakie więzi są bliższe: czy z literaturą języka, którym dany pisarz żydowski operuje, czy też z tradycją judaizmu? Autorka próbuje odpowiedzieć na wiele podobnych pytań, omawiając utwory wybranych pisarzy, zarówno tych tworzących w języku jidysz i hebrajskim, jak i tych, do których pełnego określenia potrzebny jest łącznik, a więc polsko-żydowskich, amerykańsko-żydowskich czy brytyjsko-żydowskich.
Literatura żydowska widziana w kontekście komparatystycznym umożliwia szersze spojrzenie na wiele zjawisk. Jej przedstawiciele - a rozwija się ona obecnie w wielu krajach, zarówno w tych, gdzie społeczność żydowska tworzy dość znaczną grupę, jak i w tych, gdzie stanowi drobny odsetek - są zazwyczaj twórcami pogranicza, pozostając nierzadko w poczuciu zawieszenia, które choć bolesne, jest także bardzo twórcze. Przesądza to również o atrakcyjności i złożoności tej literatury, zwłaszcza w dobie obecnej, kiedy niejednorodność i "wielonarodowość" staje się coraz częściej cząstką ludzkiego losu.
Książka zawiera artykuły na temat Żydów Biłgoraja i najsłynniejszej mieszkającej tam rodziny. W sposób bardzo interesujący i twórczy adaptuje polskiemu pisarstwu historycznemu tradycję żydowskich ksiąg pamięci.
Literatura
Bibliografia prof. Moniki Adamczyk-Garbowskiej.