Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Monika Adamczyk-Garbowska (ur. 1956)

Profesor literatury amerykańskiej i porównawczej, pracownik naukowy UMCS, tłumaczka.

Prof. dr hab. Monika Adamczyk-Grabowska oraz dr hab. Adam Kopciowski podczas spotkania pt. Judaistyka w Lublinie
Prof. dr hab. Monika Adamczyk-Grabowska oraz dr hab. Adam Kopciowski podczas spotkania pt. Judaistyka w Lublinie (Autor: Butryn, Marcin Jan)

Spis treści

[RozwińZwiń]

Urodzona w LublinieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Prof. Monika Adamczyk-Garbowska urodziła się w 1956 roku w Lublinie. Tu też mieszka i pracuje.

Zakład Kultury i Historii ŻydówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jest profesorem zwyczajnym UMCS. Do 2011 roku była kierownikiem Zakładu Kultury i Historii Żydów w Instytucie Kulturoznawstwa, a obecnie pracuje w Zakładzie Lingwistyki Stosowanej. Jako literaturoznawczyni zajmuje się literaturą amerykańską i jidysz oraz literaturą porównawczą, głównie polsko-żydowską.

Stworzony przez nią Zakład Kultury i Historii Żydów stale współpracuje z Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Izraelskiej, Muzeum na Majdanku, Ośrodkiem "Brama Grodzka – Teatr NN" oraz innymi placówkami w Lublinie i w Polsce zajmującymi się tematyką żydowską, a także z ośrodkami zagranicznymi, tj. YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku i Brandeis University w Waltham, Massachusetts, USA.

Twórczość translatorskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jedną z dziedzin twórczości profesor Moniki Adamczyk-Garbowskiej jest translatorstwo; tłumaczy ona literaturę z języka angielską i jidysz. Przekładami zajmuje się zarówno praktycznie, jak i teoretycznie. Wyczucie językowe, bogate zaplecze teoretyczne oraz fascynacja kulturą żydowską zapewne wpływają na jakość tłumaczonych utworów. Jest m.in. znawczynią twórczości Isaaca Bashevisa Singera.

Praca redaktorskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Od lat należy do kolegium redaktorskiego kwartalnika „Akcent”. Jest także członkiem redakcji rocznika „Polin: Studies in Polish Jewry” wydawanego przez Brandeis University w Stanach Zjednoczonych. Współpracuje z wieloma czasopismami krajowymi i zagranicznymi.

Ponadto jest autorką ponad 250 publikacji naukowych i popularnonaukowych. 

StypendiaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Była stypendystką American Council of Learned Societies (1988/9), Fulbrighta (1998/9) oraz United States Holocuast Memorial Museum (2006/7). 

Nagrody i wyróżnieniaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Honorowy dyplom Ambasady Izraela za zasługi dla ocalania miejsc związanych z historią Żydów polskich (2004)
  • Nagroda naukowa im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej przyznana przez YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku za badania w dziedzinie literatury jidysz (2004)
  • Medal Honorowy „Powstania w Getcie Warszawskim” przyznany przez „Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej” za działalność społeczną i naukową (2005)
  • Trzyletnie subsydium profesorskie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w ramach programu „Mistrz” (2006) 

Wybrane publikacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej: Problemy krytyki przekładu (1988)

Polska Isaaca Bashevisa Singera – rozstanie i powrót (1994)

Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne (2004)

Kazimierz vel Kuzmir. Miasteczko różnych snów (2006)

WspółtwórcaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Contemporary Jewish Writing in Poland. An Anthology, red. Monika Adamczyk-Garbowska & Antony Polonsky, University of Nebraska Press (2001)

Monika Adamczyk-Garbowska, Konrad Zieliński, Ortodoksja, emancypacja, asymilacja. Studia z dziejów ludności żydowskiej na ziemiach polskich w okresie rozbiorów (2003)

Monika Adamczyk-Garbowska, Bogusław Wróblewski, Biłgoraj czyli raj. Rodzina Singerów i świat, którego już nie ma (2005)

OpracowaniaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Chone Shmeruk, Świat utracony. O twórczości Isaaca Bashevisa Singera, red. i oprac. Monika Adamczyk-Garbowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003.

Szalom Asz, Miasteczko, oprac. i posłowie Monika Adamczyk-Garbowska, Towarzystwo Przyjaciół Janowca nad Wisłą, Janowiec nad Wisłą 2003.

Noty wydawniczeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Większość czytelników polskich, stykając się po raz pierwszy z twórczością Baszewisa, oprócz niewątpliwego zainteresowania czy nawet fascynacji obrazem społeczności żydowskiej prezentowanej przez pisarza, zwraca szczególną uwagę na sposób przedstawiania Polski i Polaków. Dla niektórych czytelników konfrontacja ta może być bolesna czy nawet intrygująca, dla innych zaś bardzo cenna ze względu na zupełnie odmienne spojrzenie od tego, do którego przyzwyczaiła ich literatura faktu.

Polska Isaaca Bashevisa Singera: Rozstanie i powrót, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1994.

W języku polskim pojęcie ,"literatura żydowska" ma co najmniej dwojakie znaczenie: w węższym odnosi się do twórczości w języku żydowskim, czyli jidysz, w szerszym - do twórczości żydowskich autorów w różnych językach. Z czego wynika specyfika literatury żydowskiej i jej wielojęzyczności, niespotykana w żadnym innym wypadku? Jakie więzi są bliższe: czy z literaturą języka, którym dany pisarz żydowski operuje, czy też z tradycją judaizmu? Autorka próbuje odpowiedzieć na wiele podobnych pytań, omawiając utwory wybranych pisarzy, zarówno tych tworzących w języku jidysz i hebrajskim, jak i tych, do których pełnego określenia potrzebny jest łącznik, a więc polsko-żydowskich, amerykańsko-żydowskich czy brytyjsko-żydowskich.

Literatura żydowska widziana w kontekście komparatystycznym umożliwia szersze spojrzenie na wiele zjawisk. Jej przedstawiciele - a rozwija się ona obecnie w wielu krajach, zarówno w tych, gdzie społeczność żydowska tworzy dość znaczną grupę, jak i w tych, gdzie stanowi drobny odsetek - są zazwyczaj twórcami pogranicza, pozostając nierzadko w poczuciu zawieszenia, które choć bolesne, jest także bardzo twórcze. Przesądza to również o atrakcyjności i złożoności tej literatury, zwłaszcza w dobie obecnej, kiedy niejednorodność i "wielonarodowość" staje się coraz częściej cząstką ludzkiego losu.

Odcienie tożsamości: Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004.

Książka zawiera artykuły na temat Żydów Biłgoraja i najsłynniejszej mieszkającej tam rodziny. W sposób bardzo interesujący i twórczy adaptuje polskiemu pisarstwu historycznemu tradycję żydowskich ksiąg pamięci.

Biłgoraj czyli raj. Rodzina Singerów i świat, którego już nie ma, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005:

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Bibliografia prof. Moniki Adamczyk-Garbowskiej.