Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Julia Hartwig – życiorys

Poetka, pisarka, eseistka, tłumaczka z języka francuskiego i angielskiego, autorka wielu tomów poetyckich, wstępów do albumów Edwarda Hartwiga, książek dla dzieci.

Julia Hartwig
Julia Hartwig, fot. Joanna Zętar

Spis treści

[RozwińZwiń]

Dzieciństwo i edukacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Urodziła się 14 sierpnia 1921 roku w Lublinie jako najmłodsze z dzieci małżeństwa Marii (z domu Biriukow) i Ludwika Hartwigów. Rodzice do 1918 roku przebywali w Rosji. Ojciec od 1909 roku prowadził w Moskwie zakład fotograficzny. Tam urodziły się dzieci – Edward, Walenty, Zofia i Helena. Do przeniesienia się do Polski zmusiła rodzinę Hartwigów rewolucja bolszewicka.

Dzieciństwo Julia Hartwig spędziła w Lublinie. Rodzina mieszkała przy ulicy Staszica 2, następnie na Krakowskim Przedmieściu. Głównym źródłem utrzymania był zakład fotograficzny ojca.

Edukację Julia Hartwig rozpoczęła w szkole podstawowej mieszczącej się przy archikatedrze w Lublinie. Od dzieciństwa była wychowywana w duchu tolerancji dla innych – jako dziecko chodziła z matką zarówno do kościoła, jak i do cerkwi. Naukę kontynuowała w Gimnazjum im. Unii Lubelskiej, gdzie zetknęła się z Anną Kamieńską, Hanną Malewską i Anną Szternfinkiel. W 1936 roku zadebiutowała w międzyszkolnym piśmie literackim „W Słońce”. W tym czasie miała okazję poznać Jerzego Pleśniarowicza, Józefa Łobodowskiego i Józefa Czechowicza, który był recenzentem jednego z jej pierwszych utworów. W 1939 roku zdała maturę.

Okres wojnyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W czasie II wojny światowej, podobnie jak bracia, brała udział w konspiracji. Była łączniczką Armii Krajowej, działała w kulturalnym podziemiu. W tym czasie podjęła także studia na tajnym Uniwersytecie Warszawskim (kurs romanistyki i polonistyki). Jej profesorami byli m.in. Julian Krzyżanowski, Witold Doroszewski, Władysław Tatarkiewicz. Tam poznała poetów: Tadeusza Gajcego i Zdzisława Stroińskiego. Po wojnie kontynuowała studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a następnie na Uniwersytecie Warszawskim.

Praca literackaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W 1945 roku w Wyborze wierszy poetów lubelskich opublikowała kilka utworów. W tym czasie publikowała także na łamach „Twórczości” i „Kuźnicy”. W latach 1947–1950 przebywała we Francji na stypendium rządu francuskiego (studiowała literaturę francuską). W tym czasie pracowała w Ambasadzie Polskiej w Paryżu. W 1954 roku poślubiła poetę i prozaika – Artura Międzyrzeckiego. Kontynuowała pracę literacką, publikując wiersze, przekłady z literatury francuskiej i recenzje na łamach „Nowej Kultury”, „Świata”, „Poezji”.

W 1970 roku wraz z mężem wyjechała do Stanów Zjednoczonych. W czasie pobytu w USA uczestniczyła między innymi w programie International Writing Program. Dwukrotnie wyjeżdżała do Kanady w celu wygłaszania prelekcji, między innymi na University of Ottawa.

Po powrocie do kraju pracowała wraz z mężem, publikując zbiory poezji własnej i tłumaczonej z innych języków, a także eseje i tomy prozy. Wspólnie wydali Antologię poezji amerykańskiej, kilka książek dla dzieci, tom tłumaczeń wierszy i prozy Guillaume Apoillinaire’a, a także Listy Rimbauda. Poza poezją poetka wydała Dziennik amerykański z pobytu w Stanach, dzienniki podróży – Zawsze powroty – oraz monografię Apollinaire’a i Gérarda de Nerval.

Julia Hartwig była członkiem Związku Literatów Polskich, polskiego Pen Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

OpozycjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Julia Hartwig działała w opozycji. W styczniu 1976 roku należała do sygnatariuszy „Memoriału 101”, wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji PRL. W latach 1986–1991 była związana z NSZZ „Solidarność”.

DorobekBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dorobek literacki Julii Hartwig obejmuje kilkanaście zbiorów poezji i prozy poetyckiej oraz monografie, eseje, tłumaczenia, książki dla dzieci. Tomy poetyckie to między innymi: Pożegnania (1956), Czuwanie (1978), Czułość (1992), Zawsze od nowa (1999), Nie ma odpowiedzi (2001), Błyski (2002), Bez pożegnania (2004), To wróci (2007), Jasne niejasne (2009), Wiersze wybrane (2010), Gorzkie żale (2011), Zapisane (2013).

Julia Hartwig jest autorką: tomów poematów prozą: Mówiąc nie tylko do siebie (2003); szkiców: Pisane przy oknie (2004); monografii: Apollinaire (1962), Gerard de Nerval (1972); tłumaczeń: Max Jacob. Poematy prozą (1983), książek dla dzieci: Pierwsze przygody poziomki (1961).

Utwory Julii Hartwig były tłumaczone na języki: francuski, angielski, niemiecki, włoski, rosyjski, grecki, węgierski, fiński, litewski, serbski, holenderski, flamandzki.

NagrodyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wielokrotnie nagradzana: Nagroda ZAiKS (1976), Nagroda Fondation d'Hautvilliers „Prix de Traduction” (Francja 1978), Nagroda Polskiego Pen Clubu (1979, 1997), Nagroda Wilder Prize (USA, 1986), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1997), Nagroda Ministra Kultury za całokształt twórczości (2001), Nagroda Wielka Fundacji Kultury (2003), Medal Gloria Artis (2005), Nagroda Polskiego Pen Clubu im. J. Parandowskiego (2009), nagroda Festiwalu Miasto Poezji – Kamień (2009).

Czterokrotnie nominowana do Nagrody Literackiej Nike.

Julia Hartwig dwukrotnie otrzymała najwyższe odznaczenie nadawane przez rząd francuski – order Legii Honorowej: w 2008 roku w randze kawalera, w 2016 roku w randze oficera. W 2013 roku w XII edycji Nagrody Norwida otrzymała nagrodę „Dzieło życia” za całokształt twórczości. W 2014 roku Julia Hartwig otrzymała nagrodę im. Wisławy Szymborskiej za tom Zapisane.

W 2015 roku otrzymała godność doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Miejsce życia i rodzinaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Julia Hartwig urodziła się w Lublinie. Mieszkała w Warszawie.

Mąż – Artur Międzyrzecki (1922–1996) – poeta, tłumacz, eseista, działacz społeczny i polityczny. Autor między innymi książek: Koniec gry, Wojna nerwów, Warszawa Prusa i Gierymskiego. Szkice z dawnej Warszawy; zbiorów wierszy własnych: Rzeka czarownic, Nieskończona przejrzystość, przekładów Charlesa Baudelaire'a, Gulliame Apollinaire'a, Arthura Rimbauda, tekstów piosenek, między innymi Trzej przyjaciele z boiska.

Córka – Anna Daniela (ur. 1955) – po studiach doktoranckich na uniwersytecie Columbia i karierze pedagogicznej w Nowym Jorku, obecnie mieszka w Pensylwanii i zajmuje się twórczością plastyczną.

Brat – Edward (1909–2003) – jeden z najwybitniejszych polskich artystów fotografików. Stworzył niepowtarzalny styl w fotografii, w którym aktorem jest światło, wydobywające kształty natury. Fotografował pejzaże, teatr, architekturę i sport.

Julia Hartwig zmarła 13 lipca 2017 roku w Pensylwanii. Pogrzeb poetki odbył się 13 września 2017 roku w Warszawie. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim, obok męża Artura Międzyrzeckiego.

Hasło opracowane na podstawie:

Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biograficzny,

red. J. Czachowska, A. Szałagan, Warszawa 1994. 

Powiązane artykuły

Powiązane osoby

Zdjęcia

Wideo

Audio

Inne materiały

Słowa kluczowe