Jan Longin Okoń
(pseudonim: Leon Jorun)
Prozaik, poeta, publicysta, krytyk literacki, eseista, popularyzator nauki, etnograf, pedagog.
Spis treści
[Zwiń]Miejsce urodzenia
Wykształcenie
Debiut poetycki
W czasie II wojny światowej działał w konspiracji wywieszając patriotyczne liryki na murach Chełma (1943). Debiut książkowy Jana Longina Okonia to tomik poezji Łzy serca wydany w 1947 roku.
Praca w edukacji
Kierował szkołami podstawowymi w powiecie chełmskim (1949-54), był inspektorem szkolnym (1955-68), następnie związał się z Zespołem Szkół Zawodowych nr 4 w Chełmie, gdzie w latach 1968-82 pełnił funkcję dyrektora. W czasie jego dyrektury szkoła przyjęła imię Kazimierza Andrzeja Jaworskiego (1976).
Działalność kulturalno-literacka
Praca redaktorska
Zainteresowanie kulturą indiańską
Opisy wybranych utworów
„Czerwonoskóry generał Longina Jana Okonia, kawalera Orderu Uśmiechu z roku 1977, to powieść historyczno-przygodowa, która jest kontynuacją książki "Tecumseh". Jej treść stanowią dalsze losy znakomitego wodza indiańskiego - Tecumseha i zaprzyjaźnionego z nim Polaka - Ryszarda Kosa, uwikłanych w wojnę angielską z Kanadą i Stanami Zjednoczonymi. Sympatia autora jest po stronie wojsk brytyjsko-kanadyjskich i sprzymierzonych z nimi plemion indiańskich pod wodzą Tecumseha. Brawurowe wypady, nieoczekiwane zasadzki i pojedynki, podstępne podchody i oblężenia fortów w powiązaniu z osobistymi perypetiami bohaterów tworzą barwną, interesującą fabułę.”
Nota z okładki książki Niezwykłe dzieje pięknej Anny, Lublin 1978:
„Źródła historyczne i ustna tradycja ludowa Lubelszczyzny kryją w sobie jeszcze wiele ciekawego materiału, który dotychczas nie został wykorzystany literacko. Z powodzeniem zaczął to robić Longin Jan Okoń, autor Legend chełmskich (1969) i Opowieści niedźwiedziego grodu (1974). Ostatnio zainteresował się on innym rejonem ziemi lubelskiej, jej północną częścią, czego rezultatem stał się prezentowany obecnie zbiór 10 opowiadań historycznych. Autor przedstawił w nich w sposób zbeletryzowany kilka ważnych momentów z przeszłości Lubelszczyzny od czasów najdawniejszych aż po rok 1944, pokazał sylwetki ludzi, którzy tu się urodzili bądź tu działali, a potem odegrali znaczącą rolę w dziejach politycznych Polski czy też w tworzeniu kultury narodowej.”
Fragment powieści zamieszczony na okładce: Przełęcz grozy, Lublin 1990:
„Indianie od jakiegoś czasu przestali strzelać. W ciszy nadciągał zmierzch. A gdy dalsze partie lasu zaczęły ginąć w mroku, czerwonoskórzy rozpoczęli szturm. Zahuczały ich strzelby. Gęsto sypały się kule i strzały. Potem zatrzeszczały grzechotki i przez moment dał się słyszeć grzmiący głos Cornstalka, wzywający wojowników do natarcia. Z długim wołaniem "who-whoop" zaatakowali prowizoryczne umocnienie z drzew. Plątanina gałęzi, które w dzień były przeszkodą dla atakujących, teraz stały się ich ochroną. Wojownicy wpełzali pod konary i niewidoczni w ciemnościach, wyrastali niespodziewanie tuż przed żołnierzami, groźnie połyskując białkami oczu. Rozgorzała zacięta walka. Migały tomahawki i noże, szable i kolby strzelb, włócznie i pięści. Bezpardonowe zapasy toczyły się w plątaninie gałęzi i konarów, aż wreszcie Indianie, przełamawszy w dwóch miejscach opór białych, wdarli się do obozu. Zbliżał się koniec. Nagle...”
Nagrody i odznaczenia
Nagroda Ministra Oświaty (1972, 1977)
Nagroda Literacka im. Bolesława Prusa za powieść Tecumseh (1977)
Order Uśmiechu (1977)
Medal Komisji Edukacji Narodowej (1978)
Krzyż Kawalerski (1978)
Nagroda Ministra Kultury (1982)
Zasłużony dla Miasta Chełma (1985)
Krzyż Oficerski (1986)
Medal Wojewody za zasługi dla Województwa Lubelskiego (1997)
Nagroda Prezydenta Miasta Lublina (1997)
„Złote Tablo” Prezydenta Miasta Chełma (2002)
Wojewódzka Nagroda Kulturalna (2003)
Nagroda Literacka im. K.A. Jaworskiego (2006)
i inne.
Twórczość
Książki poetyckie:
Łzy serca (1947)
Odpryski. Muzyka rymów (1949)
Nuty wieczorne (1958)
Kroki słoneczne(1960)
Łowienie świtu (1969)
Nie ma ciszy (1972)
Mroki ziemi (1979)
Pamięć śpiewających rzek (1987)
Kamień i nadzieja (1992)
Połysk bursztynu (1993)
Muszla cykad (1996)
Niegasnący płomień (2000)
Ziemia miłością owocująca (2001)
wybór w przekładzie na język fiński Armi Suomi-nen Lauloin ihmisille ja maalle (Śpiewam ludziom i ziemi), Helsinki 2005
Poezjowanie nad rzeką – tomik polsko-ukraiński (2006)
Powieści:
Tecumseh (1976)
Czerwonoskóry generał (1979, 1982)
Śladami Tecumseha (1981)
Płonąca preria (1986)
Przełęcz Grozy (1990, 2006),
Przekleństwo Inków (1998)
Opowiadania:
Legendy chełmskie (1969)
Opowieści niedźwiedziego grodu (1973)
Niezwykłe dzieje pięknej Anny (1978)
Miłość silniejsza niż śmierć (1988)
Imiona miłości (1997)
Spełniony sen mściciela (2004)
Szkice i opracowania:
Przysłowia ludu chełmskiego (1971)
Ludowe zagadki chełmskie (1975)
Strofy nadziei. Almanach (1982)
Portret Kazimierza Andrzeja Jaworskiego (1983)
Portret Jana Szczawieja (1985)
Wiązanie światłem słowa, Antologia współczesnej poezji (1997)
Wskrzeszanie pamięci, Antologia poetów lubelskich (1998)
Wstęp do: Z. Śmigielski, Gry marcowe (2000).