Żydowski Lublin: dzielnice, ulice i miejsca
Spis treści
[Zwiń]Dzielnica żydowska
Na wysokości Zamku, pomiędzy Lubartowską i Szeroką, znajdowały się istniejące częściowo do dziś ulice: Cyrulicza i Furmańska. Nieco na północ, po drugiej stronie rzeki Czechówki, położony był Nowy Plac Targowy, przy którym mieścił się targ żydowski, a dalej, równolegle ulica Ruska, która przebiegała nieco inaczej niż dziś - bo po przeciwnej stronie cerkwi Przemienienia Pańskiego.
Stare Miasto
Żydzi zamieszkiwali również inne dzielnice i przedmieścia Lublina. Sąsiadujące z Podzamczem Stare Miasto było przez nich zasiedlane już od drugiej połowy XIX w., tak że przed 1939 rokiem stanowili oni tu zdecydowaną większość.
Przedmieścia
Przedmieście Czwartek z ulicą Świętego Mikołaja łączyło się z dzielnicą żydowską od północy. Kalinowszczyzna (z ulicami Sienną, Kalinowszczyzną czy Towarową), położona na wschód od dzielnicy żydowskiej, gdzie do tej pory istnieje zabytkowy Stary Kirkut, była przedmieściem posiadającym własny targ (Słomiany Rynek) oraz bożnicę. Przed wojną znajdowały się tu zakłady przemysłowe należące do Żydów, głównie garbarnie, usytuowane w pobliżu rzeki Bystrzycy (której koryto biegło inaczej niż dziś).
Na południe od Starego Miasta, w okolicach dworca kolejowego znajdowało się przedmieście Piaski. Ta dzielnica przemysłowa, której główne ulice to Bychawska (obecnie Kunickiego), oraz 1-go Maja (wcześniej Foksal), również była zamieszkana w dużej mierze przez społeczność żydowską, która miała tu własną synagogę.
Czysto żydowskim skupiskiem osadniczym była Wieniawa, która do 1916 roku miała status niezależnego miasteczka, a następnie stała się przedmieściem Lublina. Pozostałością osobnej gminy żydowskiej była murowana bożnica oraz cmentarz.
Ulice Śródmieścia
Żydzi mieli swoje nieruchomości także w centrum miasta. Po ukazie carskim, który w latach 60. XIX wieku zezwolił Żydom na swobodne osiedlanie się na terenie całego Lublina, zaczęli oni nabywać nieruchomości na Starym Mieście, tak że wkrótce, już na początku XX wieku stanowili tu większość mieszkańców.
Żydzi mieli swoje domy, sklepy, zakłady i instytucje także przy głównych ulicach miasta: Krakowskim Przedmieściu, Narutowicza (dawnej Namiestnikowskiej) czy Szopena, także na Królewskiej, Świętoduskiej, Zamojskiej i 3-go Maja. Przeważnie byli to ludzie dość zamożni, władający dobrze językiem polskim, często nie przywiązani do żydowskiej tradycji w tym stopniu co mieszkańcy Podzamcza lub Wieniawy.