Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ulica Lipowa w Lublinie – historia ulicy

Ulica Lipowa – stary ciąg komunikacyjny wzdłuż szańców ziemnych usypanych zapewne w pocz. XVII w. Droga ta nabrała większego znaczenia w końcu XVIII w., z chwilą usytuowania przy niej cmentarza rzymskokatolickiego. Obecnie jest to ulica łącząca Krakowskie Przedmieście z ul. Narutowicza.

 

Spis treści

[RozwińZwiń]

Nazwa ulicyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nazwa ta jest stosowana od czasów I wojny światowej i wywodzi się od drzew porastających usytuowany przy niej cmentarz. Wcześniejsze miana ulicy to Grobowa, Cmentarna i Pod Lipkami.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Ulica ta stanowi stary ciąg komunikacyjny prowadzący wzdłuż dawnych szańców miejskich. Była to czwarta linia obronna powstała około roku 1670. W 1794 roku biskup lubelski Wojciech Skarszewski wydał pozwolenie na założenie cmentarza na gruntach należących do brygidek lubelskich. Początkowo teren zajęty na ten cel był niewielki i stanowił prostokąt o wymiarach 225 x 147 łokci (wynosiło to niewiele więcej ponad 1 hektar). Z czasem drogę prowadzącą ku cmentarzowi i sam cmentarz obsadzono lipami. Dlatego zaczęto go nazywać „pod lipkami”, a samą ulicę Lipową. Kiedy liczba pochowanych powiększyła się znacznie, pomyślano o zwiększeniu powierzchni cmentarza, o urządzeniu alej i uporządkowaniu grobów. Ulicę Cmentarzową wybrukowano (ok. 1840 r.), rezerwując szeroki pas gruntu powstały po zasypaniu dawnych szańców do przejazdu konduktów pogrzebowych. W 3 ćwierci XIX w. obok cmentarza rzymskokatolickiego założono również ewangelicki i protestancki.W czasie II wojny światowej, w grudniu 1939 r., przy ulicy Lipowej 7 stworzono obóz pracy dla Żydów. Zlokalizowano w nim różnego rodzaju zakłady rzemieślnicze. Większość ze zgromadzonych tam ludzi wywieziono z czasem na Majdanek i tam stracono. Po wojnie w barakach zainstalowało się wojsko, potem mieściły się tam biura, sklepy, dom akademicki. Obecnie w tym miejscu znajduje się centrum handlowe Plaza.

Zabytkowe budynkiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Katalog zasobów kulturowych miasta Lublina wymienia przy ulicy Lipowej następujące budynki o znaczącej wartości kulturowej i historycznej:

Dom, ul.Lipowa nr 5, mur., 1904, arch. Tadeusz Piotrowski, remont 1994-1996, arch. Tomasz Stankiewicz.

Inne obiektyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Krzyż drewniany, ul. Lipowa.

Zespół cmentarza grzebalnego, ul. Lipowa nr 13:

a. układ przestrzenny cmentarza rzym.-kat., 1795,
a1. układ przestrzenny cmentarza prawosławnego, 3 ćw. XIX,
a2. układ przestrzenny cmentarza ewangelickiego, 3 ćw. XIX,
b. kaplica cmentarna, ob. kościół rektoralny p.w. Wszystkich Świętych, mur.,1837, przebud. 1989-1991, arch. Tadeusz Michalak,
c. kaplica prawosławna p.w. Niewiast Niosących Wonności do Grobu Chrystusa i św. Eliasza, mur., 1902-1903, arch. G.G. Artynow, remont. 1985,
d. brama na cmentarz prawosławny, mur., 1903, arch. G.G. Artynow (?),
e. ogrodzenie z 3 bramami, mur., 2 poł. XIX.
f. drzewostan ,w tym: dąb szypułkowy (385 cm w obwodzie na wys. 1.3 m), trzy miłorzęby japońskie (260 cm w obwodzie na wys. j.w.) zlokalizowane na skwerze przed cmentarzem.

Dom cmentarny, ob. kancelaria cmentarza rzym.-kat., ul. Lipowa nr 16, mur., k. XIX.

Cmentarz ewangelicki, ul. Lipowa nr 13.

Cmentarz prawosławny, ul. Lipowa nr 13.

Miejsca pamięci narodowejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Mogiła ks. Piotra Ściegiennego na cmentarzu rzym.-kat., ul. Lipowa.

Mogiła więźniów Zamku Lubelskiego na cmentarzu, ul. Lipowa.

Mogiła zbiorowa ofiar bombardowania 8-9 IX 1939 r. na cmentarzu, ul. Lipowa.

Mogiła zbiorowa ofiar zbrodni hitlerowskich w 1939 r. na cmentarzu, ul. Lipowa.

Grobowiec uczestników Powstania Styczniowego na cmentarzu rzym.-kat., ul. Lipowa.

Pomnik i mogiła Dzieci Zamojszczyzny na cmentarzu rzym.-kat, ul. Lipowa.
 
 

 
Opracowała Ewa Sękowska
 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1976.

Stasiak M. (oprac.), Katalog zasobów kulturowych miasta Lublina, Studium ochrony wartości kulturowego krajobrazu i środowiska miasta Lublina, Lubelska Pracownia Urbanistyczna, Lublin 1999.

Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Lipowej w Lublinie, oprac. B. Markiewicz.

Gawarecki H., O dawnym Lublinie. Szkice z przeszłości miasta, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1974.

Bielecka-Hołda M., To było na Lipowej, Gazeta w Lublinie, 31.07.1997.

Obozy pracy w dystrykcie lubelskim, oprac. J. Chmielewski.

Powiązane artykuły

Powiązane miejsca

Słowa kluczowe