Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Robert Kuwałek (1966–2014)

Historyk, pedagog, pracownik Państwowego Muzeum na Majdanku, autor i współautor wielu prac naukowych i popularyzatorskich poświęconych społeczności żydowskiej w Lublinie oraz zagładzie Żydów na terenie Lubelszczyzny.

Robert Kuwałek
Robert Kuwałek (Autor: Czarna, Maryna)

W 1993 roku na konferencji poświęconej obozowi w Sobiborze wygłosiłem referat na temat przedstawienia tego obozu w polskiej historiografii. Tomasz Kranz, obecny dyrektor Muzeum na Majdanku, który wówczas kierował moim działem, poprosił mnie, żebym pogłębił moje badania i przygotował na ich podstawie publikację. Nigdy nie zajmowałem się Zagładą i nie wiedziałem, jak się do tego zabrać. Nie byłem w stanie nic napisać, tak było to dla mnie trudne psychicznie. Miałem rodzaj bariery psychologicznej. Wreszcie, po roku [...] napisałem artykuł w dwa tygodnie, a zaraz potem następny [...]. Przekroczyłem barierę psychologiczną, która nie pozwalała mi pisać na ten temat. Dzisiaj często myślę o losie tych ludzi, których wcześniej, kiedy zajmowałem się okresem międzywojennym, opisywałem przecież jako żywych. Myśl o nich towarzyszy mi w mojej pracy.

Słowa Roberta Kuwałka, za:Jean-Yves Potel, Koniec niewinności. Polska wobec swojej żydowskiej przeszłości, Kraków 2010, s.189-190.

Spis treści

[RozwińZwiń]

EdukacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Robert Kuwałek ukończył VI Liceum Ogólnokształcące w Lublinie, a następnie studia historyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Pracę magisterską pt. Organizacja Ogólnych Syjonistów w Lublinie w latach 1926–1939 napisał pod kierunkiem prof. Ryszarda Bendera.

Praca naukowo-dydaktycznaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W kręgu jego zainteresowań zawodowych znalazła się tematyka żydowska, a w szczególności historia Żydów w Lublinie i na Lubelszczyźnie.

Po studiach podjął pracę w Archiwum Państwowym w Lublinie, gdzie zajmował się przede wszystkim badaniami archiwalnymi historii społeczności żydowskiej w Lublinie.

W latach 1995–1999 pracował jako nauczyciel historii w Prywatnym Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Wyspiańskiego w Lublinie oraz Społecznym Liceum Ogólnokształcącym w Bychawie.

W 1999 roku został pracownikiem Działu Naukowego Państwowego Muzeum na Majdanku.

W 2002 roku otrzymał stypendium Fundacji Kościuszkowskiej na prowadzenie badań w United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie oraz National Archives w College Park. Zdobyte doświadczenie oraz wiedza przełożyły się na prowadzone przez niego prace badawcze.

W latach 2004–2007 pełnił obowiązki kierownika Muzeum – Miejsca Pamięci w Bełżcu, które jest oddziałem terenowym Państwowego Muzeum na Majdanku. Doprowadził do otwarcia tej placówki i uczynił z niej ważny punkt na mapie miejsc pamięci o Zagładzie na terenie Lubelszczyzny. Angażował się w pracę z miejscową społecznością przez realizację projektów edukacyjnych we współpracy ze szkołami w Bełżcu i okolicznych miejscowościach.

W 2007 roku Robert Kuwałek powrócił do pracy w Dziale Naukowym Państwowego Muzeum na Majdanku. W ostatnich latach zajmował się badaniem zagadnień związanych z zagładą Żydów na terenie Lubelszczyzny w ramach akcji Reinhardt.

Członkostwo w towarzystwach i stowarzyszeniachBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Robert Kuwałek pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej w Lublinie oraz prezesa Stowarzyszenia Środkowoeuropejskiego Dziedzictwo i Współczesność. Był również członkiem Stowarzyszenia Studnia Pamięci.

Nagrody i odznaczeniaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W 2008 roku został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski II klasy za wkład w krzewienie kultury i historii żydowskiej.

W 2014 roku otrzymał medal Powstanie w Getcie Warszawskim przyznawany przez Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej.

Współpraca Roberta Kuwałka z Ośrodkiem Brama Grodzka – Teatr NNBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Robert Kuwałek był wieloletnim współpracownikiem Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN. Był zaangażowany w realizację wielu projektów, wielokrotnie dzielił się z nami swoją wiedzą dotyczącą historii i kultury Żydów, służył konsultacją merytoryczną, a także doświadczeniami związanymi z nagrywaniem relacji historii mówionej.

PublikacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Był autorem lub współautorem wielu prac naukowych poświęconych społeczności żydowskiej w Lublinie oraz Zagładzie Żydów na terenie Lubelszczyzny.

Wybitny lubelski historyk, pracownik Państwowego Muzeum na Majdanku – Robert Kuwałek – zmarł 6 czerwca w swoim ukochanym Lwowie. Miał zaledwie 47 lat. Tydzień wcześniej, 29 maja, przeprowadziłem z nim wywiad do lipcowego wydania „Słowa Żydowskiego”. Rozmawialiśmy o żydowskiej przeszłości Lublina oraz o zachowywaniu pamięci o nim współcześnie. Robert Kuwałek był nie tylko wybitnym ekspertem w tym temacie, ale osobą, która poświęciła temu tematowi swoje życie.

Tomasz Kobylański, Niestrudzony badacz żydowskiego Lublina. Rozmowa z Robertem Kuwałkiem, "Słowo Żydowskie", nr 7/509, 2014.

Miniwykłady Roberta KuwałkaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Robert – przewodnikBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Robert Kuwałek był niezastąpionym przewodnikiem śladami Żydów w Lublinie, na Lubelszczyźnie, a także na Ukrainie. Oprowadzał osoby prywatne, często potomków Żydów lubelskich oraz grupy krajowe i zagraniczne. Bezpośredni kontakt z ludźmi i ich ich historiami cenił sobie najbardziej.

Z ostatniego wyjazdu do Lwowa z niemiecką grupą studyjną już nie powrócił...

Robert Kuwałek In MemoriamBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Robert Kuwałek zmarł nagle 6 czerwca 2014 roku we Lwowie.

Uroczystość pogrzebowa odbyła się 23 czerwca w kaplicy cmentarza wojskowo-komunalnego przy ul. Lipowej w Lublinie, gdzie została złożona urna z prochami.

1 lipca 2014 roku przy kolumbarium przy ul. Lipowej została odsłonięta tablica upamiętniająca Roberta Kuwałka.

Pragnąc upamiętnić osobę Roberta Kuwałka oraz udostępnić Jego dorobek jak najszerszemu gronu odbiorców, Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN rozpoczął pracę nad niniejszą stroną internetową, która gromadzić będzie zdigitalizowane materiały z Jego archiwum, uzupełnione o pochodzące z innych źródeł teksty, zdjęcia oraz nagrania audio i wideo dokumentujące Jego działalność naukową i popularyzatorską.

Serdecznie zapraszamy wszystkie osoby, organizacje i instytucje mogące podzielić się tego rodzaju materiałami do włączenia się w tę międzyśrodowiskową inicjatywę.

Zachęcamy również do kontaktu osoby pragnące podzielić się w tym miejscu osobistymi wspomnieniami o Robercie – postaci absolutnie nietuzinkowej.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Bibliografia prac naukowych i popularyzatorskich Roberta Kuwałka

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Wideo

Audio

Inne materiały

Słowa kluczowe