Lublin – Cyrulicza 4, 6 (dawniej Cyrulicza 4), Furmańska 10
Nr pol. 386, hip. 244,812, KW 162026
Spis treści: Historia własnościowa i budowlana Wzmianki dotyczące lokali handlowych i rzemieślniczych Ikonografia Karta realności Przypisy |
Historia własnościowa i budowlana
Jadwiga Teodorowicz Czerepińska, Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie kwartału zabudowy zawartego pomiędzy ulicami: Cyrulicza - Furmańska - Kowalska - Lubartowska, katalog zabytków, egzemplarz dostępny wyłącznie w archiwum WUOZ, fragment opracowania:
W połowie XIX w. działka wchodziła w skład rozległych terenów należących do Abrama Lejzora Finkielsteina, których granice wyznaczały: od południa ul. Kowalska, od zachodu trakt lubartowski, od północy rzeka Czechówka i od wschodu ul. Nadstawna (ob. Furmańska)[1]. Po wytrasowaniu w 1864 r. ul. Cyruliczej, przecinającej plac Finkielsteina na dwie części, doszło do kolejnych podziałów na parcele budowlane. Wydzielono wówczas obszar zawierający się pomiędzy ul. Cyruliczą i Nadstawną (Furmańską), rzeką Czechówką oraz tyłami działek wytyczonych w 1864 r. wzdłuż ul. Lubartowskiej. Obszar ten, zgodnie z uprzednimi podziałami pasmowymi (por. w Syntezie kwartału), został podzielony na dwie części ustawione prostopadle do ul. Cyruliczej. Wkrótce potem na jednej z części pojawiła się drewniano-murowana zabudowa: dom zajezdny, stajnia oraz drwalnia.[2] Jak wynika z analizy kartograficznej główny budynek był usytuowany w głębi parceli.
Od 1874 r. odnotowujemy rozdrobnienia własnościowe, początkowo związane z rozprzedażą na mniejsze części, a następnie z dziedziczeniem po Finkielsteinie.
W 1879 r. właściciele jednego z udziałów - Abram i Bajla Szternfeldowie wykupili znaczną część parceli oznaczonej numerem 385 a, na której zamierzali wybudować kamienicę mieszkalną wraz z oficynami.[3]
Projekt okazałej, dwupiętrowej, 13-osiowej kamienicy sporządził w 1882 r. architekt miejski W. Pliszczyński.[4] Plan został jednak nieco zmodyfikowany, gdyż w trakcie realizacji zredukowano dwie osie oraz zmieniono dekoracje wokół okien trzeciej kondygnacji. Po zakończeniu budowy Szternfeldowie nadal kontynuowali wykupywanie udziałów. Łącznie skupili niemal całą północną część terenu poprzednio znajdującego się w posiadaniu Finkielsteina. Dopiero wówczas, w 1892 r., sprzedali całość Ickowi-Majerowi i Marii Borensztejnom.[5]
Borensztajnowie szybko przystąpili do wznoszenia nowych budynków i przekształcania już istniejących, gdyż jak odnotowano w przekazach archiwalnych w 1901 r., na parceli [8]
Działalność handlowo-przemysłowa spadkobierców powodowała, iż w okresie międzywojennym nieruchomość była wielokrotnie zastawiana, pomimo tego nadal znajduje się w rodzime Borensztejnow. Jeszcze w 1946 r. była własnością Sabiny, Dory, Zofii Borensztejn, Estery Baran, Icka i Chaima Borensztejnow oraz Eleine Goinglas. Obecnie toczy się postępowanie spadkowe mające na celu ustalenie cząstkowych właścicieli.
W okresie międzywojennym w kamienicach frontowych na parterze prowadzono działalność usługowo-produkcyjno-handlową, natomiast górne kondygnacje i oficyny były przeznaczone na mieszkania.
W 1938 r. uporządkowano szyldy reklamowe na fasadach kamienic nadając im ujednoliconą formę według projektu Z. Brodta. Ponadto na skrajnej zachodniej osi fasady kamienicy Cyrulicza 4/6 przebudowano okno, zamiast którego wprowadzono drzwi do lokalu handlowego.[9]
Po II wojnie światowej, w końcu l. 60 tych, miał miejsce gruntowny remont kamienic, w trakcie którego wymieniono podłogi, przebudowano piece kaflowe, wymieniono stropy na ogniotrwałe typu Kleina i balustrady balkonowe. Przebudowano także parter kamienicy przekształcając kształt okien jak i zmieniając ich funkcję na drzwi. Ponadto zatarto boniowanie parteru. Ponowna wymiana balustrad balkonów miała miejsce w 1995 r.
W 2000 r. przeprowadzono remont i przebudowę kamienicy powiązane z sukcesywną wymianą stolarki okiennej w lokalach. W 2003 r. w elewacji frontowej nastąpiła zmiana witryn dla Przedsiębiorstwa Handlowo Usługowego HOMER będącego własnością Grzegorza Pycia.[10]
Wzmianki dotyczące lokali handlowych i rzemieślniczych
Archiwum Państwowe w Lublinie
1929 - Szymon Marchewka - jadłodajnia, Aml 1918-1939, sygn. 2632,
1931 - Buchtman Perla - nawijalnia nici (1931), Aml 1918-1939,sygn. 2637,
1930 - Abram Wolf Lewkowicz - fabryka świec parafinowych i stearynowych, Aml 1918-1939, sygn. 3586
- sąsiaduje z wytwórnią wafli
1928 - Cudyk Wajcenfeld - wypiek wafli i wyrób lodów Aml 1918-1939, sygn. 3584.,
1929 - Estera Cobol - jadłodajnia i piwiarnia, Aml 1918-1939, sygn. 2632,
- nowootwarta,
- „Należy zaprowadzić: szafy dla bielizny, spluwaczki, wycieraczki do nóg, szatnię, umywalnię, naczynia stołowe, płuczkę mechaniczną do mycia szklanek, gablotki i bieliznę stołową
3.VI.1929 - Aron Jeleniewicz - jadłodajnia i piwiarnia odkupiona o Estery Cobol, Aml 1918-1939, sygn. 2632
1938 - według projektu witryn (IB 496, s. 2)
- Małka Etinger i ska - Centrowoc,
- Szloma Rajz - Skład manufaktury,
- Marja Frandlich - Owocarnia,
- Brucha Szferdszaft - Galanteria,
- Mojżesz Zylbersztajn - Spożywczy,
- Rywka Zygielwaks - Manufaktura,
- Ezra Holckiener - Wytwórnia wafli,
- Jadłodajnia - Aron Jeleniewicz,
Księga Adresowa Polski z 1929 r:
Chaim Keller - handel kolonialny
Abram Hersz Korc - galanteria
Abram Rubinsztajn, Szloma Rojs - dodatki krawieckie, manufaktura
A. i J. Bess - owoce
Daniel Bess - artykuły kolonialne
Szulik Feler - handel drobiem - Furmańska 10
Mendel Troper - handel drobiem - Furmańska 10
Sz. M. Walder - handel drobiem - Furmańska 10
N. Zylberwajs - handel drobiem - Furmańska 10
J. Frajdt - fabryka cukierków
Spółka Ekspedycyjna, sp. z.o.o.
Cudek Szafran - handel drzewem i węglem
Chil Majer Szturman - manufaktura
Mendel Troper - sprzedaż drobiu
Sz. Berszlak - blacharz
Sz. Marchewka - bławaty
Fr. Wejnberg - wyroby cukiernicze
M. Frajndlich - wyroby cukiernicze, woda sodowa
M. Klingier, J. Borensztajn - sklep z galanterią „Jedność"
Abram Hersz Korc - galanteria
H.M. Szturman - dodatki krawieckie
M. Gayer - lecznica „Zdrowie"
Berek Feld - manufaktura
Icek Hocblat, Szyja Perłow - manufaktura
Kohen Herc - manufaktura
A. Dajczer - owocarnia
L. Kac - rzeźnia (jatka)
B. Asatanowicz - rzeźnia (jatka)
Z. Kornblit - rzeźnia (jatka)
Chaim Keller - artykuły spożywcze
E. Tugendrajch - artykuły spożywcze
N. Lubart - torebki papierowe
Moszek Kerszenbaum - trykotaż
C. Wajncfeld - wyrób wafli
B. Gewerc - żelazo
Ikonografia
Sąd Rejonowy w Lublinie, X Wydział Ksiąg Wieczystych, WH 241, 812, Zbiór Dokumentów:
- plan sytuacyjny części miasta Lublina wykazujący położenie placu pustego pod N 382/3 przy ul. Lubartowskiej, wyk. Flukiewicz 1864, WH 241
- plan sytuacyjny posesji oznaczonej nr pol. 386, litery b, w, t i d, wyk. B. Tołwiński, 1918, WH 812
APL, RGL BI 1882:1, 1900:7
- plan sytuacyjny pokazujący miejsce położenia nieruchomości N 385, wyk Pliszczyński (1882),
- projekt kamienicy Nr Pol 385 (fasada i rzuty), wyk Pliszczyński (1882),
- projekt przebudowy fasady kamienicy pod numerem 385 (1900)
APL, IB sygn. 496:
- zdjęcia (panorama) - parter/ witryny (1938), s. 1,
- projekt witryn sklepowych (patrz wyżej), s. 2,
- plan wytwórni mydła (1946)
WUOZ w Lublinie
Fotografia kamienicy (lata 50 XX w.), autor NN
Karta realności
IB sygn. 496 (1940 r.)
Mieszkańcy nieruchomości wg. zawodu | |||||||
Zawód |
Liczba osób zamieszkałych | Uwagi |
|||||
na parterze | na piętrze | na pod- daszu |
w suter- enie |
w bud. fronto-wym |
w oficynie | ||
Pracownicy umysłowi | 2 | 2 | |||||
Wolne zawody | 1 | 12 | 7 | 6 | |||
Robotnicy | 1 | 1 | |||||
Kupcy i przemysłowcy | 3 | 17 | 11 | 9 | |||
Rzemieślnicy | 1 | 1 | |||||
Rolnicy | |||||||
Inne zawody | 1 | 3 | 4 | ||||
Bez zawodu | 5 | 1 | 4 |
Mieszkańcy w dniu sporządzenia spisu | ||||||
Ogólna ilość mieszkańców | Mężczyzn | Kobiet | Dzieci do lat 6 włącznie | Dzieci od 7-18 lat włącznie | Uwagi | |
chrześcijan | Żydów | |||||
32 | 538 | 193 | 279 | 35 | 53 |
data budowy: 1880
wł.: Icek Majer i Maria Borensztajn - sukcesorowie,
dn. 6.II.1940
Liczba i rodzaj lokali niemieszkalnych:
a) owocarnia 1
wafle 1
nafta 1
herbaciarnia 2
krawiec 1
pracownia trykotów 3
skład różnych [artykułów]
b) spożywczy 1
ciastka 1
spożywczy 1
blacharz 1
szewc 1
spożywczy 1
Przypisy
[1] Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Lublinie, WH 241.
[2] Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta m. Lublina 1874-1915, Zastrachowanija niedwiżimosti sygn. 7424.
[3] Wydział Ksiąg... .WH 812.
[4] APL. RGL II B I sygn. 1882:1, s. 47.
[5] Wydział Ksiąg .... WH 812.
[6] tamże
[7] tamże
[8] tamże
[9] APL, Inspekcja Budowlana, sygn. 499
[10] Akta obiektu w posiad. WUOZ w Lublinie