W odróżnieniu od innych państw bloku sowieckiego, Rumunia nie uniknęła rozlewu krwi, wchodząc na drogę transformacji. Rewolucja, która miała gwałtowny przebieg, nie tylko zaowocowała straceniem znienawidzonego dyktatora Nicolae Ceausescu i licznymi ofiarami spośród ludności cywilnej, ale wprowadziła chaos i dała władzę ludziom, którzy byli w dużym stopniu związani z dotychczasowym reżimem. Mimo pozorów demokracji przez wiele lat po 1989 roku niewłaściwie rządzona Rumunia była pogrążona w stagnacji i zacofaniu.
Artykuły z kategorii "Wydarzenia"
Po ustaleniu terminu wyborów czerwcowych przy Okrągłym Stole doszło do mobilizacji wszystkich niemal sił PZPR. Założono koalicję ze Stronnictwem Demokratycznym (SD) i Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym (ZSL), zgromadzono fundusze i ustalono strategię. To samo, choć na mniejszą skalę, odbywało się w Komitecie Obywatelskim. Poparcie społeczne, niechęć obywateli do komunizmu i potrzeba zmiany przesądziły o zwycięstwie „Solidarności”.
Dzięki staraniom wielu osób Jesziwa Chachmej Lublin odżywa na nowo. Warto zaprezentować dwa wydarzenia; inaugurację działalności jesziwy oraz jedno z ważniejszych świąt chasydzkich zwane Sijum Ha-Szas.
Oba zaprezentowane poniżej fragmenty reportaży powstały pod ich wpływem.
Kryzys polityczny w PRL określany jako „wydarzenia marcowe” znacznie wykracza poza sugerowany okres i obejmuje swego rodzaju bunt młodego pokolenia, którego najbardziej znanym przejawem była działalność tzw. „komandosów”, protest przeciwko zawieszeniu przedstawienia „Dziadów” w reżyserii Kazimierza Dejmka, a wreszcie wiece i manifestacje organizowane począwszy od 8 marca 1968 r.
Festiwal Opowiadaczy organizowany jest corocznie od 2008 r. w Lublinie przez Fundację Kultura Enter. Jej partnerami są Warsztaty Kultury (instytucja kultury Lublina powstała w wyniku podziału Centrum Kultury w Lublinie) i O.pl – Polski Portal Kultury. Projekt przygotowuje Karolina Waszczuk.
Jak ogłasza Centrum Kultury w Lublinie:
To trzy dni mądrości słowa zawartej w niezwykłych historiach przedstawianych przez kilkunastu najlepszych opowiadaczy z Polski.
W przeddzień wydarzeń marcowych 1968 roku w Lublinie i na Lubelszczyźnie mieszkało blisko 450 osób pochodzenia żydowskiego. W latach 1968–1972 region ten opuściło około 120 osób.
Jak ówcześni Lublinianie pochodzenia żydowskiego odbierali wydarzenia określane mianem „Marca ’68”? Jak wyglądało ich pożegnanie z krajem przodków? Jak po latach wspominają to przełomowe w ich życiu wydarzenie? Co myślą o swojej decyzji sprzed 45 lat?
Tekst stanowi próbę odpowiedzi na te i szereg innych pytań. Podobieństwo doświadczeń sprawia, że wiele wspomnień składa się na wspólną, wieloaspektową opowieść o wydarzeniach sprzed lat. Wykorzystane relacje pochodzą ze zbiorów Archiwum Programu Historia Mówiona Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”.
Festiwal studencki powstały z inicjatywy Rady Uczelnianej Zrzeszenia Studentów Polskich przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W ramach Kullages odbywały się spotkania, warsztaty, dyskusje, koncerty.
SIŁA WOLNEGO SŁOWA
Właśnie w Lublinie, który kojarzy się z początkiem państwa komunistycznego w Polsce (słynny manifest z lipca 1944 roku), aparatem represji i cenzury, zaczęto trzydzieści lat później druk wolnego słowa, odkłamującego rzeczywistość totalitarnego państwa. To, co wtedy stało się w Lublinie trudno przecenić. Symboliczna waga tego działania była olbrzymia.
Możemy tylko powtórzyć za Ryszardem Kapuścińskim:
...nie możemy sobie wyobrazić podręcznika historii powszechnej, w którym nie byłoby rozdziału o tym, jak słowo pisane w formie kursujących ulotek, tajnych pisemek, podziemnej prasy i nieregularnych wydawnictw wpływało na wynik toczących się walk społecznych i politycznych [...] To właśnie pisanie – demaskujące i oskarżycielskie, a często zwyczajnie informujące – miało ważny udział w likwidacji gułagów i obozów koncentracyjnych, obalaniu wielu zbrodniczych reżimów. [...] I właśnie dlatego, że słowo pisane mogło zawsze wiele zmienić, było przez wieki postrachem każdej autorytarnej władzy, która zwalczała je wszelkimi sposobami.
Studencka Wiosna Teatralna (w ostatniej edycji: Lubelska Wiosna Teatralna - Warsztaty Młodego Teatru) odbywała się w Lublinie w latach 1966-1974. Jej organizatorem był Andrzej Rozhin, który prowadził tu Akademicki Teatr UMCS Gong 2. Zespół znalazł siedzibę w zbudowanej rok wcześniej Chatce Żaka, która odtąd na długo stała się bardzo ważnym miejscem dla sceny studenckie.
IV edycja Konfrontacji Młodego Teatru odbyła się w dniach 24-27 kwietnia 1980 roku. Centralnym miejscem wszystkich wydarzeń festiwalowych była Chatka Żaka. KMT to festiwal organizowany przez środowisko studenckie.
Festiwal teatralny w Lublinie, który odbył się w dniach 10-13 maja 1979 roku.
Demokratyczne przemiany w krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz upadek Związku Radzieckiego pozwoliły obywatelom NRD upomnieć się o swoje prawa. Obalenie reżimu Socjalistycznej Partii Jedności, najbardziej bodaj represyjnego systemu w całym bloku sowieckim, pozwoliło na otwarcie granic i zburzenie muru berlińskiego, który przez kilkadziesiąt lat dzielił Niemcy i stał się symbolem zimnej wojny. Kolejnym krokiem stało się zjednoczenie Niemiec, które nastąpiło za przyzwoleniem światowych mocarstw, a następnie trudna integracja zacofanej postkomunistycznej części wschodniej z bogatym i rozwiniętym zachodem kraju.
Transformacja na Węgrzech odbyła się w miarę spokojnie. Wynikało to z faktu, iż poziom życia obywateli tego kraju nie był tak dramatycznie niski jak w pozostałych krajach bloku sowieckiego. Jednak nadchodzący kryzys pochłonął wszelkie rezerwy budżetowe i pożyczki zagraniczne. Kierownictwo węgierskiej partii komunistycznej szybko zdało sobie sprawę, że receptą na wyjście z zapaści powinno być porozumienie z opozycją i stopniowe przekazanie jej władzy i odpowiedzialności. Należało też rozliczyć się z bolesną przeszłością.
Bułgarska transformacja przebiegała w specyficzny sposób. Ważnym czynnikiem, który wpłynął na zmianę sytuacji politycznej tego kraju były demonstracje dyskryminowanej mniejszości tureckiej. Dużą rolę w zmianie systemu odegrali też komuniści z reformatorskiego skrzydła Bułgarskiej Partii Komunistycznej. Opozycja, której nie udało się stworzyć jednolitego programu, skupiała się początkowo wokół ruchów ekologicznych oraz w mniejszym stopniu związków zawodowych. Charakterystyczny dla Bułgarii okazał się fakt, że w wyborach demokratycznych do parlamentu zwyciężyli komuniści. Ich rządy skończyły się dopiero po aferze zakończonej dymisją prezydenta i ustąpieniu rządu.
W II połowie lat 80. w Związku Radzieckim ujawnił się potężny kryzys gospodarczy. Centralnie sterowana machina ZSRR nie była już w stanie konkurować z nowoczesną, rynkową gospodarką USA, a kierownictwo KPZR zdawało sobie sprawę, że ta przepaść stale się pogłębia. Reformy zapoczątkowane w 1986 roku nie tylko nie były w stanie powstrzymać rozkładu państwa, lecz wyzwoliły reakcję łańcuchową, która w niespodziewanie szybkim tempie doprowadziła do jego upadku i powstania w jego miejsce wielu mniej lub bardziej suwerennych bytów państwowych. Zasługą ekipy Gorbaczowa jest to, że cały proces przebiegał w nadspodziewanie pokojowej atmosferze.
Wydarzenia 1989 roku w Czechosłowacji, które doprowadziły do upadku komunizmu trwały zaledwie kilka dni, jednakże zaangażowały sporą część obywateli. Poziom niezadowolenia społeczeństwa rządami Husaka i Jakesa doprowadził do wielkich manifestacji, które zmusiły komunistów do ustąpienia i przekazania władzy.
Po nawiązaniu rozmów z władzą Lech Wałęsa zorientował się, że ma szansę zmiany sytuacji w Polsce. Udało mu się zebrać część dawnych przywódców „Solidarności” i postKOR-owskiej opozycji i założyć nową organizację, z której miała się rekrutować przyszła reprezentacja „Solidarności” w parlamencie. Komitet Obywatelski stał się centrum komunikacyjnym, kuźnią nowych pomysłów, w końcu zaś sztabem wyborczym opozycji w wyborach 4 czerwca 1989 roku.
Akcja na więzienie w Pińsku
Po kryzysie, jaki partia przeszła w latach 80., konieczna była zmiana kursu władzy. Decydenci PZPR postanowili podjąć dialog z częścią opozycji, by zachować kontrolę nad państwem.
Mimo zakończenia w 1983 roku stanu wojennego, opozycja w PRL nadal musiała działać w konspiracji. Choć naturalną reakcją na represje był ciągły opór, powoli do głosu dochodziła lewicowa część działaczy, głosząca potrzebę kompromisu z władzą. Działacze PZPR, nie potrafiący poradzić sobie z kryzysem gospodarczym, mimo oporów „betonu” zdecydowali się nawiązać rozmowy z przedstawicielami „Solidarności”.