Widoki Lublina – „Lublin nad rzeką Bystrzycą” Napoleona Ordy (II połowa XIX wieku)
Napoleon Orda – rysownik, malarz, pianista i kompozytor – jest autorem ponad tysiąca akwarel i rysunków wykonanych podczas jego podróży po kraju. Prace zostały wydane w ośmiu tekach litograficznych. W ostatniej, pod numerem 245, znajduje się widok Lublina pt. Lublin nad rzeką Bystrzycą. (Polska). Gubernia Lubelska.
Spis treści
[Zwiń]O autorze
Napoleon Orda urodził się w 1807 roku w Worocewiczach koło Pińska. Po powstaniu listopadowym, w którym brał udział, wyemigrował do Francji. Wrócił do kraju w 1856 roku. Od 1873 roku, przez dziesięć ostatnich lat życia, systematycznie odbywał letnie podróże artystyczne po kraju, w trakcie których stworzył ponad tysiąc rysunków i akwarel. Oprócz uzdolnień plastycznych, posiadał również muzyczne: był pianistą i kompozytorem. Zmarł w kwietniu 1883 roku w Warszawie.
Historia dzieła
Rysunki i akwarele, które Napoleon Orda wykonywał podczas podróży po kraju stały się podstawą albumu składającego się z ośmiu tek litograficznych. Jego pełna, nieco długa, nazwa brzmi: Album widoków Polski przedstawiających miejsca historyczne od początku Chrześcijaństwa w tym kraju oraz stare ruiny zamków obronnych w Guberniach Warszawskiej, Kaliskiej, Piotrkowskiej, Kieleckiej, Lubelskiej, Radomskiej, Płockiej, Suwalskiej i Łomżyńskiej wykonane z natury przez Napoleona Ordę, lit. w Zakładzie artystyczno-Litograficznym Maxymiliana Fajansa w Warszawie. Poszczególne teki były wydawane w latach 1873–1883. Śmierć Ordy, który sam był wydawcą i kolporterem swego dzieła, uniemożliwiła wydanie zaplanowanej teki dziewiątej i dziesiątej. W ostatniej wydanej przed śmiercią, tece ósmej, pod numerem 245, znajduje się widok Lublina pt. Lublin nad rzeką Bystrzycą. (Polska). Gubernia Lubelska.
Opis
Trójkolorowa (beżowo-biało-czarna) litografia przedstawia dziedziniec Zamku Lubelskiego, będącego już w tym czasie więzieniem o neogotyckiej architekturze. Pionowy kadr obejmuje kaplicę Świętej Trójcy, donżon i kawałek brukowanego placu, po którym przechadza się kilkoro ludzi. Perspektywa zamknięta jest blankowanym murem zamku. Pierwszy plan tonie w półmroku, dziedziniec natomiast jest skąpany w słońcu, w którym fasada kaplicy bieleje niemal oślepiająco. Litograf (Alojzy Misierowicz), który kopiował rysunek na kamienie litograficzne – co było warunkiem jego powielenia – posłużył się krótką, miękką, drobną kreską, dzięki czemu uzyskał precyzyjny i bogaty w szczegóły, a jednocześnie subtelny modelunek brył.
Literatura
- Orda N., Album widoków Polski przedstawiających miejsca historyczne od początku Chrześcijaństwa w tym kraju oraz stare ruiny zamków obronnych w Guberniach Warszawskiej, Kaliskiej, Piotrkowskiej, Kieleckiej, Lubelskiej, Radomskiej, Płockiej, Suwalskiej i Łomżyńskiej wykonane z natury przez Napoleona Ordę, lit. w Zakładzie artystyczno-Litograficznym Maxymiliana Fajansa w Warszawie, Warszawa 1873–1883.
- Pług A., Napoleon Orda [wspomnienie pośmiertne], „Kłosy” 1883, nr 933.
- Polanowska J., Orda Napoleon, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.), t. 6, Warszawa 1998.