Sylwetki lubelskich Żydów
Spis treści
[Zwiń]Przywódcy religijni
W szczególny sposób kształtowali krajobraz religijny Lublina, zamieszkiwanego przez chasydów i znanych na całym świecie cadyków, tworzących liczne dwory chasydzkie, będące miejscami rozwoju chasydzkich dynastii (Jehuda Lejb Eiger, najbardziej znany Widzący z Lublina - Jaakow Icchak ha-Lewi Horowic). Ponadto ze względu na działalność jesziwy, założonej w XVI w., Lublin wsławił się wielkimi rabinami (Salomon ben Jechiel Luria, Meir ben Gedalia, Szalom Szachna ben Josef, Azriel ben Dow ha-Lewi Horowic - rabin zwany Żelazna Głowa). Tradycje rabinackie kontynuowane były w jesziwie wybudowanej w 1933 r. (Majer Jehuda Szapiro, Salomon Eiger), a Lublin nazywano żydowskim Oxfordem.
Naukowcy i twórcy kultury
Lublin miał także wybitnych reprezentanów życia kulturalnego. Artyści, których twórczość związana była głównie z dzielnicą żydowską to Symche (Simon) Binem Trachter, Henryk Lewensztadt i Yehuda Razgour).
Przy ulicy Złotej na Starym Mieście znajdował się dom rodziny Arnsztajnów. Dom ten był ośrodkiem polskiego patriotyzmu i ruchu niepodległościowego. Zamieszkiwała w nim Franciszka Arnsztajnowa - poetka i przyjaciółka Józefa Czechowcza, wywodząca się z rodziny Meyersonów - razem z mężem, doktorem Markiem Arnsztajnem mieli syna Jana Arnsztajna.
W Lublinie mieszkała Anna Langfus – Anna Regina Szternfinkiel, powieściopisarka i dramaturg, autorka tekstów o Zagładzie i dramacie ocalałych. Jako jedna z pierwszych poruszała te kwestie w literaturze. Po wojnie wyjechała z Lublina i zamieszkała w Paryżu, zyskała uznanie jako pisarka francuskojęzyczna. Jej utwory zostały przetłumaczone na kilka języków. W 1962 roku za powieść Bagaże z piasku otrzymała najważniejszą francuską nagrodę literacką, Prix Goncourt.
Jako dziesięcioletnia dziewczynka, Krystyna Modrzewska zamieszkała w 1929 roku w Lublinie. Była wybitnym naukowcem, studiowała na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UMCS, w 1948 uzyskała tytuł doktora. Pracowała w Poznaniu w Katedrze Antropologii Uniwersytetu Poznańskiego, a także studiowała medycynę w Akademii Medycznej w Białymstoku. W 1970 wyemigrowała do Szwecji. Krystyna Modrzewska jest autorką wielu prac naukowych, a także publikacji beletrystycznych.
Nechama Tec jest profesorem socjologii w University of Connecticut w Stamford. Autorka szeregu artykułów i książek podejmujących temat Holokaustu. Jest także autorką powieści biograficznej Suche łzy, widziany oczami dziecka Lublin przedwojenny oraz lata okupacji i pustka.
Politycy i społecznicy
Żydzi obecni byli w życiu politycznym miasta (Hersz Wolf Erlich, Nisen Płotkin, Szlomo Baruch Nissenbaum, Bela Szpiro Nissenbaum), udzielając się w działalności społecznej (zwłaszcza wybitni lekarze Jakub Cynberg i Mojżesz (Mieczysław) Zajdenman).
W Lublinie urodził się także Nimrod Ariav, uczestnik powstania warszawskiego, związany rodzinnie z Bełżycami, gdzie zamordowano jego ojca. Po wojnie na krótko wrócił do Lublina, studiował następnie w Monachium i wyjechał do Izraela, gdzie wstąpił do wojska, służył w lotnictwie i brał udział we wszystkich wojnach Izraela z państwami arabskimi. Po opuszczeniu wojska pracował w izraelskim przedsiębiorstwie lotniczym Israel Aircraft Industries. Mieszka w Izraelu.
