Rynek 3 w Lublinie
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Budynek znajduje się niemal pośrodku zachodniej pierzei rynku, pomiędzy narożną kamienicą Rynek 2 i budynkiem Rynek 4.
Dawny numer policyjny: brak
Numer hipoteczny: 2
Numer przed 1939: Rynek 3
Numer po 1944: Rynek 3
Numer obecny: Rynek 3
Funkcje
W 2012 roku na parterze kamienicy znajdował się sklep Cepelia z pamiątkami nawiązującymi do lubelskiej historii i tradycji.
Obecnie [2021 – red.] trwa remont kamienicy i adaptacja pomieszczeń na działalność usługową.
Historia
Pierwsza wzmianka źródłowa dotycząca kamienicy – przynosząca nam dodatkowo wiedzę na temat nazwiska właściciela – pojawiła się w 1554 roku. Był to zapis dotyczący transakcji handlowej, związanej z sąsiednią kamienicą Rynek 4. Informacja o tyle jest interesująca, że przywołana jest tutaj postać sąsiada, czyli właściciela kamienicy Rynek 3, Jana Stanifusora. Jako własność rodziny Stanifusorów kamienica pozostawała najprawdopodobniej do początku XVII wieku, kiedy to została przejęta przez Antoniego Henrycha. Dane źródłowe pozwalają nam zauważyć, że wkrótce budynek ponownie (lub też nieprzerwanie, ponieważ informacja o zmianie właściciela może wynikać z pomyłki źródłowej) stał się własnością rodziny Stanifusorów.
W dokumentach z 1637 roku pojawiła się adnotacja, że pierwsze piętro kamienicy należało wówczas do Andrzeja Nagotha. Wiadomość ta niesie za sobą przynajmniej dwie informacje. Jedną z nich jest naturalnie to, że nieruchomość przeszła w posiadanie nowego właściciela, drugą zaś, że w owym czasie posiadała już dobudowane piętro. Kolejna kondygnacja musiała powstać w niedługim czasie, ponieważ wzmianka o niej pojawia się już w 2 połowie XVII wieku.
Do wieku XIX kamienica wielokrotnie zmieniała swoich właścicieli. Ostatecznie zaś w 1910 roku przeszła w posiadanie rodziny Sulczyńskich. Po zakończeniu wojny budynek należał do Józefa i Marii Sulczyńskich oraz do ich spadkobierców. W latach pięćdziesiątych został przeprowadzony remont kamienicy.
Lokatorzy według wyznania, płci i wieku (bez daty) [Inspekcja Budowlana, sygn. 4735]
Ogólna liczba mieszkańców: 43, w tym chrześcijan: 2, żydów: 41, mężczyzn: 15, kobiet: 18, dzieci do lat 6 włącznie: 3, dzieci w wieku 7–18: 7.
Kalendarium
1554 – właścicielem kamienicy jest Jan Stanifusor z Krakowa;
1564 – nowym właścicielem jest Aleksander Stanifusor;
1603 – wzmianka w dokumentach biura notarialnego o posiadaniu obiektu przez Antoniego Henrycha;
1637 – informacja o posiadaniu pierwszego piętra kamienicy przez Andrzeja Nagotha;
1910 – kamienica zostaje odkupiona przez rodzinę Sulczyńskich;
1939 – lico elewacji zostaje przyozdobione sgraffitem autorstwa J. Wodyńskiego;
1954 – remont elewacji frontowej, zatynkowanie dekoracji sgraffitowej.
Architekt
Nieznany
Styl
Kamienica gotycka o zatartych, oryginalnych cechach stylistycznych, przebudowana w stylu klasycyzującym.
Opis budynku
Budynek wzniesiony na planie czworoboku o układzie dwuosiowym, trójtraktowym. Posiada trzy piętra, poddasze oraz dwa poziomy piwnic. Kamienica nie posiada oficyn. Podwórze odgraniczone jest przez oficyny sąsiednich budynków.
Elewacja frontowa jest czterokondygnacyjna. Poszczególne kondygnacje oddzielone są od siebie gzymsem kordonowym. W części parterowej, w całości oskarpowanej, elewacja jest dwuosiowa. Zakończony łukowo otwór wejściowy znajduje się w osi północnej budynku, dostępny jest po jednostopniowych schodach. Na wyższych piętrach elewacja jest trójosiowa, skomponowana bez zachowania symetrii. Otwory okienne są prostokątne, na pierwszym piętrze ozdobione opaskami i trójkątnymi naczółkami. Na drugim piętrze dekorację stanowią opaska oraz prosty gzyms. Otwory okienne najwyższej kondygnacji są pozbawione ozdób. Elewacja zwieńczona jest mocno profilowanym gzymsem.
Elewacja tylna jest dwuosiowa, nieotynkowana, pozbawiona dekoracji.
Wnętrze
Sień na parterze zajmuje prawie całą przestrzeń kamienicy, zwężając się ku tyłowi. Układ wnętrza jest dwudzielny, trójtraktowy. W środkowym trakcie znajduje się nowa klatka schodowa. Trakt frontowy zawiera pomieszczenia sklepowe, podzielone nowymi ściankami. Od strony podwórza znajduje się trzeci trakt, na który składa się jedno pomieszczenie. Wyższe piętra zachowały układ analogiczny do parteru, zmieniony w pewnym stopniu pojawieniem się nowych, powstałych współcześnie podziałów. Poddasze podzielone jest na dwa, podobnej wielkości pomieszczenia.
Ciekawostki
W kamienicy Rynek 3 w 1877 roku urodził się Aleksander Zelwerowicz, wybitny aktor, inicjator powstania Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej. W 1977 roku pośmiertnie odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
Materiały ikonograficzne
Fotografie przedwojenne
- Rynek 3, kamienica renesansowa po odnowieniu, autor nieznany, zdjęcie z albumu „Zdjęcia z robót konserwatorskich Starego Miasta prowadzonych przez Wydział Budownictwa Zarządu Miasta w roku 1938–1939”, własność Miejski Konserwator Zabytków w Lublinie
- Rynek 3, portal kamienny, gotycki w sieni kamienicy, autor nieznany, zdjęcie z albumu „Zdjęcia z robót konserwatorskich Starego Miasta prowadzonych przez Wydział Budownictwa Zarządu Miasta w roku 1938–1939”, własność Miejski Konserwator Zabytków w Lublinie
Szkice, rysunki, grafiki
- Rynek 3, autor: Czesław Doria-Dernałowicz, 1936 r., własność rodziny, w depozycie Biblioteki Głównej Politechniki Lubelskiej
- Rynek 3, autor: Czesław Doria-Dernałowicz, 1936 r., własność rodziny, w depozycie Biblioteki Głównej Politechniki Lubelskiej
Literatura
- Gryczka B., Kamienica Rynek 3 w Lublinie. Dokumentacja naukowo-historyczna przygotowana na zlecenie Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 625, Lublin 1971.
- Inspekcja Budowlana, sygn. 4735
- Karta ewidencyjna zabytków, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 299.
- Teodorowicz-Czerepińska J., Dekoracja fasad kamienic staromiejskich z 1954 r. Rozpoznanie historyczne i wnioski konserwatorskie na zlecenie Lubelskiej Fundacji Ochrony Zabytków, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 1220, Lublin 1991.
