Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Paweł Próchniak (ur. 1966 r.)

Paweł Próchniak (prof. dr hab.) urodził się 22 listopada 1966 roku w Krakowie. Jest historykiem literatury i krytykiem literackim. Wykłada na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie.

Paweł Próchniak
Paweł Próchniak, fot. Elżbieta Lempp, 2001 rok

Badacz poezji, pamięci kulturowej i wyobraźni symbolicznej. W kręgu jego zainteresowań pozostaje twórczość pisarzy polskiego modernizmu (od przedpola Młodej Polski po współczesność), literatura najnowsza oraz sztuka interpretacji. Zajmują go zagadnienia antropologii słowa, długiego trwania form literackich i powiązanych z nimi figur wyobraźni, przekształcenia dokonujące się w obrębie imaginarium nowoczesności, problematyka mitu i transgresji, egzystencjalny wymiar literatury oraz fundamentalna nieoczywistość związanego z nią sensu. Ze szczególną uwagą przygląda się przejawom ciemnego nurtu modernizmu i tym zjawiskom literackim współczesności, które stają się przestrzenią spotkania z różnymi odmianami ciemności. Wiele jego prac to interpretacyjne zbliżenia odsłaniające architektonikę pojedynczych utworów oraz kształt stojącej za nimi wyobraźni i wpisanego w nie doświadczenia.

Autor monografii: Sen nożownika. O twórczości Ludwika Stanisława Licińskiego (Lublin 2001), Pęknięty płomień. O pisarstwie Tadeusza Micińskiego (Lublin 2006), Modernizm: ciemny nurt (studia z dziejów poezji) (Kraków 2011), Ryszard Krynicki. Monografia w toku (Lublin 2015), Nokturny (z dziejów wyobraźni poetyckiej) (Kraków 2018), książek o literaturze ostatnich dziesięcioleci: Wiersze na wietrze (szkice, notatki) (Kraków 2008), Zamiar ze słów (szkice, notatki) (Kraków 2011) oraz tomów eseistycznych Rachunek strat. Poezja - krytyka - lektura (Kraków 2016) i Promieniowanie tła. Szkice o wierszach i czytaniu (Wołowiec 2020).

Redaktor naukowy licznych prac zbiorowych - między innymi: Opowiedzieć / unicestwienie – nieobecność – ślady (Lublin, 2018), Teatr pamięci Teatru NN. Flesze (Lublin 2018), Nagła wyspa. Studia i szkice o pisarstwie Zbigniewa Herberta (Lublin 2015), Przepisywanie kanonu. Zagadnienia modernizacji języka literatury dawnej (Kraków 2015), Pismo chmur. Studia i szkice o poezji Ryszarda Krynickiego (Kraków 2014), Bruno od Księgi Blasku. Studia i eseje o twórczości Brunona Schulza (Kraków 2013); wspólnie z D. Czają: Gramatyki tworzenia (Lublin 2017), Steiner: rzeczywiste obecności (Lublin, 2018); wspólnie z M. Heydel: Między Miłoszem a Miłoszem (2011); wspólnie z A. Czabanowską-Wróbel i M. Stalą: Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje (Kraków 2003), Poezja Tadeusza Micińskiego. Interpretacje (Kraków 2004), Poezja Leopolda Staffa. Interpretacje (Kraków 2005); wspólnie z J. Kopcińskim: Czytanie Czechowicza (Lublin 2003).

 

Przewodniczący Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2024-2027 (członek KNoL PAN od roku 2012; w kadencji 2020-2023: członek prezydium). 

Przewodniczący Komisji Wydawniczej KNoL PAN(w latach 2012-2023).

Członek Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich PAN (w kadencji 2023-2026) oraz Rady „Biuletynu Polonistycznego” (od roku 2014).

 

Przewodniczący Rady Dyscypliny Literaturoznawstwo Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie.

 

Członek redakcji kwartalnika „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” wydawanego przez Instytut Sztuki PAN. 

Kieruje utworzoną z jego inicjatywy Pracownią Antropologii Słowa działającą w Ośrodku „Brama Grodzka - Teatr NN" w Lublinie.

 

Członek Polskiego PEN Clubu. Od roku 2022 członek Prezydium Zarządu Polskiego PEN Clubu. 

Członek Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Od roku 2022 członek Zarządu Sekcji I: Autorów Dzieł Naukowych ZAiKS.

 

Członek Rady Fundacji im. Zbigniewa Herberta (od roku 2018) oraz pełnomocnik zarządu Fundacji ds. programowych (w latach 2014-2020 i od roku 2022).

 

Juror Nagrody Literackiej „Nike” (w latach 2018-2020, w roku 2020 przewodniczący jury) i Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” (od roku 2022).

 

Laureat Nagrody „Kamień” w roku 2017 (nagroda specjalna - za dokonania w dziedzinie krytyki literackiej i działań społecznych związanych z poezją).

Odznaczony Medalem 700-lecia Miasta Lublin (2017).

 

Pomysłodawca i redaktor naczelny witryny internetowej Strony Poezji. Polska poezja współczesna: kompendia, antologie, rozmowy.

Częścią portalu są Monografie w toku. Kompendia multimedialne: Barańczak, Krynicki, Zagajewski, pod redakcją Pawła Próchniaka.

 

Redaktor serii wydawniczej Rozprawy Literackie (seria „Z piórem”) ukazującej się pod auspicjami KNoL PAN.

Redaktor serii wydawniczej „Granice wyobraźni” (wydawnictwo Pasaże).

 

Członek rady naukowej serii wydawniczej „Tropiki" (wydawnictwo Czarne).

Członek rady naukowej czasopisma „Науковий вісник Дрогобицького державного педагогічного університету імені Івана Франка. Серія: Філологічні науки (мовознавство)” / „Research Journal of Drohobych Ivan Franko State Pedagogical University. Series »Philology« (Linguistics)”.

Członek Rady Naukowo-Programowej cyklu konferencji „Przed i Po” organizowanych przez Miasto Zabrze i Uniwersytet Śląski w Katowicach.

Członek komitetu redakcyjnego „Teki Lubelskiej" oraz członek kolegium jurorów konkursu stypendialnego im. Hieronima Łopacińskiego.

W latach 2011-2015 powoływany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego do zespołu sterującego w programie Promocja literatury i czytelnictwa.

 

Pomysłodawca i organizator licznych konferencji naukowych (między innymi cykli: Która lektura?, Poeci Młodej Polski, Czytanie tekstów kultury, Pisanie nowoczesności, Colloquia imaginaria, Opowiedzieć) oraz ogólnopolskich seminariów:

Nowa humanistyka: perspektywy, oczekiwania

Przepisywanie kanonu: zagadnienia modernizacji języka literatury dawnej

Steiner: rzeczywiste obecności

Gramatyki tworzenia

Opowiedzieć / unicestwienie – nieobecność – ślady

Sejsmografie / Sismografie 

 

W latach 2008-2009 był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej KUL oraz kierownikiem utworzonej z jego inicjatywy Katedry Literatury Modernizmu KUL. W latach 2010-2019 kierował utworzoną z jego inicjatywy Katedrą Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie.

 

Od roku 1999 stale współpracuje z Ośrodkiem „Brama Grodzka - Teatr NN".

Pomysłodawca i współorganizator Festiwalu „Miasto Poezji” w Lublinie. Członek kapituły Nagrody Poetyckiej „Kamień” (w latach 2008-2015).

 

Pomysłodawca i organizator studiów Teksty kultury i animacja sieci - prowadzonych w latach 2013-2016 w Instytucie Filologii Polskiej KUL.

 

Pomysłodawca i współorganizator ogólnopolskiej akcji Podaruj wiersz oraz jej międzynarodowej kontynuacji Gift a Poem.

Pomysłodawca i współorganizator Warszawy Wierszy.

Współinicjator i członek rady patronackiej ogólnopolskiej akcji społecznej „Lekcja czytania" – realizowanej od roku 2009 i koordynowanej przez redakcję „Tygodnika Powszechnego".

Jako krytyk literacki współpracuje lub współpracował między innymi z „Tygodnikiem Powszechnym", „Gazetą Wyborczą”, „Blizą”, „2Tygodnikiem”, TVP Kultura (program ,,Czytelnia” – w latach 2009-2010).

 

 

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Wideo

Audio

Inne materiały

Słowa kluczowe