Pałac Morskich (ob. Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury) w Lublinie
Pałac został zbudowany w II połowie XVIII wieku. W 1864 roku Robert Moritz i Aleksander McLeod uruchomili tu niewielką fabrykę narzędzi rolniczych. Po 1917 roku budynek był siedzibą Resursy Kupieckiej. Po wojnie, w 1944 roku, swój sekretariat miała tu redakcja radiostacji „Pszczółka”.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
ul. Krakowskie Przedmieście 62
Funkcje
Pierwotnie w budynku mieścił się Bank Handlowy Łódzki, Komitet Obwodowy PPR. Obiekt zwany też jest Resursą Kupiecką. Obecnie znajduje się w nim Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury.
Historia
Pierwotna parterowa kamienica została wybudowana w 1786 roku na dawnych gruntach szpitala księży emerytów. Była ona zwyczajowo nazywana pałacem Morskich. Pierwszym znanym właścicielem był Michał Gautier. Od niego nieruchomość nabyli Morscy w 1797 roku. Aleksander, Ludwik i Ignacy sprzedali pałac na publicznej licytacji w 1826 roku.
Kolejnymi właścicielami byli: Józef Zaleski (od 1826) oraz Serafin Konwicki (od 1835). Po powstaniu styczniowym, w 1864 roku, od tego ostatniego budowlę zakupił szkocki przemysłowiec, McLeod, który jako jeden z pierwszych w Lublinie otworzył zakład produkujący maszyny rolnicze. Od 1877 roku pałac należał do Orłowskich. W latach 1877–1880 miała miejsce przebudowa obiektu, wówczas nadbudowano jedno piętro oraz dwa skrzydła boczne.
Pod koniec XIX i na początku XX wieku pałac należał do Józefa Wołowskiego.
Około 1910 roku przeprowadzono kolejną przebudowę obiektu, jednak nie jest znany jej przebieg.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości obiekt służył instytucjom bankowym, między innymi Bankowi Handlowemu Łódzkiemu. Od 1936 roku nieruchomość stała się własnością Krajowej Spółki Realizacyjnej. W 1942 roku przeprowadzono remont nieruchomości.
Po 1945 obiekt został przeznaczony na potrzeby tworzonego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Pałac był siedzibą Wieczorowego Uniwersytetu Marksizmu-Leninizmu. UMCS był właścicielem obiektu do 2002 roku. Przez kolejnych kilka lat funkcjonował tu bank Powszechna Kasa Oszczędności Spółka Akcyjna.
Od 2009 pałac użytkowany jest przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, jako jej oddział. Siedzibą szkoły jest Kraków.
Kalendarium
1786 – budowa parterowej kamienicy;
do 1797 – własność Michała Gautiera;
1797 – sprzedaż nieruchomości Aleksandrowi i Ludwikowi Morskim przez Michała Gautiera;
1826 – sprzedaż nieruchomości przez Ignacego Morskiego Józefowi Zaleskiemu;
1835 – własność Serafina Konwickiego;
1864 – własność Aleksandra McLeoda;
1877 – własność Orłowskich;
1877–1880 – nadbudowa piętra budynku i dwóch skrzydeł bocznych;
1880 – własność Józefa Wołowskiego;
1910 – przebudowa budynku;
1936 – własność Krajowej Spółki Realizacyjnej;
1942 – remont nieruchomości;
po 1945 – siedziba Komitetu Obwodowego PPR;
1968 – odnowa elewacji.
Architekt
Nieznany
Bryła
Budynek piętrowy na planie płaskiej podkowy. Posiada blaszane pokrycie dachu dwuspadowego. Budynek jest obecnie wkomponowany w ciągłą zabudowę ulicy.
Materiał i konstrukcja
Budowla murowana z cegły. Posiada skrzydła boczne. Na ich styku z korpusem głównym zlokalizowane są dwa przejazdy na tyły działki. Z przejazdów jest możliwy dostęp do klatek schodowych komunikujących kondygnację w skrzydłach budowli.
Na osi budowli znajduje się ganek kolumnowy podtrzymujący taras. Ganek prowadzi do hallu oraz nowszego pomieszczenia. Klatka schodowa głównego korpusu po prawej.
Wnętrze
Układ wnętrza w budynku jest dwutraktowy, z korytarzami znajdującymi się pośrodku traktów. W korpusie znajduje się przedsionek, hall oraz nowsza duża sala. Na prawo z hallu jest murowana klatka schodowa. U styku korpusu ze skrzydłami bocznymi są umieszczone otwory przejazdów zamknięte odcinkowo. Z bramy jest dostęp do klatek schodowych prowadzących do skrzydeł bocznych. Pierwotny układ pomieszczeń jest częściowo przekształcony. Wyposażenie wnętrz nowe.
Opis budynku
Budynek jest obiektem jednopiętrowym, zbudowanym na planie podkowy. Elewacja frontowa podzielona jest gzymsem pomiędzy kondygnacjami i zwieńczona gzymsem na konsolkach. W ryzalicie środkowym znajduje się zwieńczony trójkątnym naczółkiem portyk na czterech boniowanych słupach o przekroju kwadratu. Wspomniane słupy dźwigają taras na pierwszym piętrze z murowaną balustradą z tralkami. Wszystkie naroża budynku są opilastrowane, a parter jest boniowany. Okna są prostokątne i znajdują się w opaskach na parterze; mają profilowane parapety na konsolkach, zaś na piętrze na przemian trójkątne i odcinkowe naczółki umieszczone na konsolkach. Na piętrze podokienniki posiadają dekorowaną prostokątną płycinę znajdującą się w tynku.
Poprzez ciągłą zabudowę ulicy oraz tyłów działki wyeksponowana jest jedynie elewacja frontowa. Posiada ona przedzielenie kondygnacji przez gzyms.
Ciekawostki
W jednej z oficyn pałacu w 1989 roku biuro wyborcze miał Komitet Obywatelski Lecha Wałęsy.
Literatura
Bortkiewicz E., Studziński J., Ul. Krakowskie Przedmieście 62. Dokumentacja historyczna, sygn. 1497, Lublin 1989.
Karta ewidencyjna zabytków, maszynopis w archiwum WUOZ w Lublinie.
Rudziński P., Dawny Bank Handlowy Łódzki, tak zwana Resursa Kupiecka, Archiwum WUOZ, sygn. 180, Lublin 1979.
Studium historyczno-urbanistyczne do planu szczegółowego śródmieścia Lublina, pod red. A. Kurzątkowskiej, Lublin 1969.
