Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Narutowicza 74 w Lublinie

Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ulicy Narutowicza 74.

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica zlokalizowana jest w północnym narożu działki położonej na skrzyżowaniu ulicy Narutowicza i Ochotniczej w śródmieściu Lublina. 

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica zaprojektowana w 1933 roku jako budynek mieszkalny, szybko zaczęła pełnić również funkcję handlowo-usługową. Już trzy lata później odnotowano pod tym adresem istnienie magla, mieszczącego się prawdopodobnie w suterenie. Aktualnie do celów zarobkowych użytkowane są lokale na i pod parterem.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

przed 1818 – własność Zgromadzenia Najświętszego Zbawiciela św. Brygidy (brygidki) w Lublinie

1818 – własność Skarbu Królestwa Polskiego; wytyczenie granic działki

18. sierpnia 1933 – własność Kazimierza Kwiatkowskiego; prośba o wydanie pozwolenia na budowę murowanego, jednopiętrowego domu frontowego projektu Tadeusza Witkowskiego

23. sierpnia 1933 – rozpoczęcie budowy domu frontowego

2 poł. 1933 – ukończenie budowy pierwszego piętra domu frontowego; brak pozwolenia na urządzenie mieszkań suterenowych

2 poł. 1934 – groźba wstrzymania kredytu na budowę domu frontowego

15. stycznia 1935 – prośba o wydanie pozwolenia na wykończenie suteren w domu frontowym

18. marca 1935 – wstrzymanie robót budowlanych

sierpień 1935 – ukończenie budowy domu frontowego

wrzesień 1935 – początek użytkowania domu frontowego

9. lutego 1938 – zatwierdzenie projektu nadbudowy drugiego piętra domu frontowego autorstwa Tadeusza Witkowskiego

21. marca 1938 – pozwolenie na nadbudowę drugiego piętra domu frontowego

1. listopada 1938 – początek użytkowania domu frontowego po nadbudowie

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica położona jest na Rurach Brygidkowskich, to znaczy na terenach należących dawniej do Zgromadzenia Najświętszego Zbawiciela św. Brygidy w Lublinie, które w 1818 roku przeszły na własność państwa. Prace budowlane na działce rozpoczęły się w sierpniu 1933 roku, mimo iż projekt jednopiętrowego domu frontowego autorstwa Tadeusza Witkowskiego nie został jeszcze zatwierdzony przez odpowiednie władze. Decyzja Magistratu miasta Lublina zabraniająca urządzenia suteren mieszkalnych przyszła, gdy były one już prawie ukończone, podobnie jak cała kamienica. Kłopoty prawne doprowadziły do problemów finansowych, przez które Kazimierz Kwiatkowski, ówczesny właściciel nieruchomości, zmuszony był wstrzymać budowę. Mimo jego próśb, władze miasta wydały nakaz skasowania mieszkań suterenowych, które zostały opieczętowane. Prace budowlane wznowiono w połowie roku 1935 tak, że we wrześniu tego roku kamienica była już gotowa do użytku. Jak podają materiały archiwalne w lutym 1938 roku miał miejsce kapitalny remont budynku o nieznanym zakresie. Prawdopodobnie chodzi o nadbudowę drugiego piętra domu frontowego, która oficjalnie miała się zacząć w marcu, a zakończyć na jesieni.

MieszkańcyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Mieszkańcy nieruchomości według zawodu w 1940 roku

Pracownicy umysłowi 16

Wolne zawody 2

Robotnicy 2

Kupcy i przemysłowcy 2

Rzemieślnicy 2

Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku

Ogólna ilość mieszkańców 41

Chrześcijan 41

Mężczyzn 13

Kobiet 18

Dzieci do lat 6 włącznie 4

Dzieci do lat 7-18 włącznie 6

Po II wojnie światowej kamienicę przez rok zamieszkiwała jedna osoba pochodzenia żydowskiego – Stanisław Adler (w latach 1944-1945).

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica – wybudowana z cegły na planie zbliżonym do kwadratu. Nakryta jest dachem pulpitowym, niegdyś wyłożonym blachą cynkową, a obecnie – powłoką bitumiczną. Trójkondygnacyjna elewacja frontowa, posadowiona na wysokim cokole, posiada trzy osie – szersze po bokach i węższą w środku. Symetrię wyznacza wyraźnie wyodrębniony ryzalit, wystający ponad linię okapu. Odmienne podziały horyzontalne i wertykalne widać w elewacji tylnej, także osadzonej na cokole, czterokondygnacyjnej z czterema osiami – dwoma w ryzalicie na środku i po jednej po bokach. Wykroje otworów okiennych i drzwiowych w obu kondygnacjach są zróżnicowane.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica posiada dwutraktowy układ wnętrz, dostępnych od strony ulicy. Wejście do lokali mieszkalnych znajduje się w ryzalicie, natomiast do pomieszczeń handlowo-usługowych – w skrajnych osiach. W celu przystosowania ich do pełnionej przez siebie funkcji, po II wojnie światowej przebudowano otwory okienne na drzwiowe i postawiono przy nich schody zewnętrzne. Komunikację między piętrami w kamienicy zapewnia klatka schodowa. W roku 1940 budynek mieścił dwa mieszkania jednoizbowe, trzy mieszkania dwuizbowe, trzy mieszkania trzyizbowe i dwa mieszkania czteroizbowe, a więc w sumie dwadzieścia pięć izb w dziesięciu mieszkaniach. Do użytku lokatorów były cztery ustępy i dwie łazienki, a także pralnia.

OtoczenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwotnie obszar działki pozostawał w ¾ niezabudowany i służył mieszkańcom kamienicy jako ogród porośnięty różnego rodzaju drzewami i krzewami. Ponadto stała w nim drewniana komórka kryta papą. Po II wojnie światowej wykorzystano wolną przestrzeń do wzniesienia budynku pod numerem 74A, który zajmuje narożnik ulicy Narutowicza i Ochotniczej. Poza tym na podwórzu kamienicy wybudowano parterowe garaże nakryte dachem pulpitowym wyłożonym blachą.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. Narutowicza 74, APL, sygn. 3280.

Domowa książka meldunkowa miasta Lublina ul. Gabr. Narutowicza nr 74 lok. 1-10, APL, sygn. 1169.