Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Lublin – ulica Cyrulicza

Ulica Cyrulicza została wytyczona w latach 50. XIX wieku, lecz nazwa przyjęła się dopiero pod koniec stulecia. Do tego czasu występowała jako "Projektowana" lub zapożyczała nazwę od dużo starszej, biegnącej prostopadle ulicy Nadstawnej. Ulica Cyrulicza nie przetrwała wojny w pierwotnym kształcie. Ocalał odcinek od Lubartowskiej do Furmańskiej, natomiast pozostała część ulicy została zrównana z ziemią przez hitlerowców w ramach wyburzania dzielnicy żydowskiej.

 

Ulica Cyrulicza w Lublinie
Ulica Cyrulicza w Lublinie, 1940 rok, fot. Max Kirnberger, zbiory Deutches Historisches Museum.

Spis treści

[RozwińZwiń]

Ulica Cyrulicza została wytyczona w latach 50. XIX wieku, lecz nazwa przyjęła się dopiero pod koniec stulecia. Do tego czasu występowała jako "Projektowana" lub zapożyczała nazwę od dużo starszej, biegnącej prostopadle ulicy Nadstawnej. Ta niewielka uliczka mieściła się pomiędzy Szeroką i Lubartowską. Z ulicą Kowalską łączyło ją wielkie podwórze, na którym odbywały się spotkania i wiece polityczne oraz modlitwy chasydów. U zbiegu Cyruliczej i Szerokiej znajdowała się Synagoga Kotlarzy, a wcześniej dom Doktorowiczów, gdzie mieszkał Hirsz Doktorowicz, nadworny faktor króla Władysława IV. W okresie międzywojennym mieściło się tu dużo drobnych sklepików i warsztatów rzemieślniczych. Szczególnie liczne były tu tzw. sodówki, w których sprzedawano napoje i owoce.

Podczas II wojny światowej ulica ta znajdowała się na terenie getta. W początkowym okresie działał tu oddział Związku Towarzystw Opieki nad Dziećmi i Sierotami "Centos".

Ulica Cyrulicza nie przetrwała wojny w pierwotnym kształcie. Ocalał odcinek od Lubartowskiej do Furmańskiej, natomiast pozostała część ulicy została zrównana z ziemią przez hitlerowców w ramach wyburzania dzielnicy żydowskiej.

 

Ulica Cyrulicza w literaturze i wspomnieniachBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści


Róża Fiszman-Sznajdman:

Chociaż do Cyruliczej prowadziło wiele dróg, była ona małą uliczką z dwoma dziesiątkami jedno- lub dwupiętrowych domków po obu stronach, nie licząc większej kamienicy Borensztajnów (róg Cyruliczej i Lubartowskiej)(...)

Ulica Cyrulicza w dokumentach archiwalnychBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zajazd dla furmanek (Cyrulicza 3 Kowalska 4). Protokół badania podwórza:

1) Podwórze jest otoczone ze wszystkich stron budynkami mieszkalnemi, obficie zaludnionymi
2) Podwórze jest wybrukowane nieakuratnie zwyczajnym polym okrągłym kamieniem i na dużej przestrzeni w różnych miejscach są wyrwy i jamy
3) Ścieki wychodzące na ulicę Cyruliczą nie są uregulowane, nie ma szczelnie nakrytych kanałów ani rur dla ścieków, przez co podwórze wiosną, zimą i w jesieni jest zabłocone
4) Hydrantu przepisowego nie ma

[APL, AmL (1918-1939), sygn. 2643]

***

Cyrulicza 5: podwórze - Gdal Moszek Bess - skład śledzi:

Cały wagon beczek ze śledziami złożony jest w tem podwórzu bez nakrycia dachem. Połowa beczek jest już otwarta, a część ich pusta. Całe podwórze bardzo ciasne i cuchnie od zapach śledzi i pustych beczek od śledzi, co nie odpowiada przepisom

[APL, AmL (1918-1939), sygn. 2624]

 

Miejsca na ulicy CyruliczejBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści


Cyrulicza 3/Kowalska 4 - Wielkie podwórze, na którym odbywały się spotkania polityczne i modlitwy chasydów (nr 28);

Cyrulicza 4/Furmańska 10 - Podwórze na którym znajdowała się baza furmanek i firm transportowych;

Cyrulicza 2/Szeroka 20 - Synagoga Kotlarzy; wcześniej dom Doktorowiczów, gdzie mieszkał Hirsz Doktorowicz, nadworny faktor króla Władysława IV (nr 7)

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Fiszman-Sznajdman Róża, Mój Lublin, Lublin 1989

Teodorowicz-Czerepińska Jadwiga , Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie kwartału zabudowy zawartego pomiędzy ulicami: Cyrulicza - Furmańska - Kowalska - Lubartowska, katalog zabytków, egzemplarz dostępny wyłącznie w archiwum WUOZ
 

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Wideo

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe