Lublin 1317–1474

Przywilej lokacyjny

Dokument nadany Lublinowi w 1317 roku przez Władysława Łokietka poddawał organizację miasta pod regulację prawa magdeburskiego (niemieckiego). Mieszkańcy otrzymali na poprawę warunków materialnych zwolnienie z opłat celnych, a także zwolnienie od podatków na dwadzieścia lat. Była w tym zachęta dla osadników z dalszych stron do osiedlania się w mieście, które oferowało korzystne warunki dla rozwoju handlu. Zgodnie z nowymi regulacjami prawnymi w Lublinie utworzono wójtostwo. Wójt stawał się pierwszą osobą w mieście, był bogato uposażony, obdarzony szerokimi uprawnieniami i podległy bezpośrednio królowi. Równocześnie toczył się żmudny proces formowania się samorządu miejskiego.


Zobacz>>> najważniejsze dokumenty z historii Lublina

Znaczenie polityczne

Wielką szansą dla Lublina stała się zawarta w 1385 roku unia Polski z Litwą. Wtedy, po raz pierwszy w swoich dziejach, miasto było miejscem wydarzenia o międzynarodowym znaczeniu. Drugiego lutego 1386 roku spisano tu ostateczną umowę o poślubieniu przez królową Jadwigę Władysława Jagiełły i obraniu go królem Polski i Litwy. Lubelski zamek stał się widownią wielu wydarzeń politycznych: w 1421 roku czescy husyci ofiarowali tutaj Władysławowi Jagielle tron czeski po zdetronizowanym przedstawicielu niemieckiej dynastii Luksemburgów, Zygmuncie; w 1448 roku gościł tutaj, razem z najwybitniejszymi przedstawicielami kół politycznych Polski i Litwy, Kazimierz Jagiellończyk. Jego synowie pobierali na zamku nauki pod okiem Jana Długosza. W maju 1448 roku odbył się w Lublinie pierwszy zjazd panów polskich i litewskich. Podkreśleniem znaczenia politycznego miasta stało się podniesienie Lublina do rangi stolicy nowo powstałego województwa lubelskiego w 1474 roku.

Znaczenie gospodarcze

Lubelskie, do czasu zawarcia unii w Krewie – teren kresowy, znalazło się teraz w centrum wielkiego państwa polsko-litewskiego. Z uwagi na niezwykle korzystne położenie na pograniczu tych dwóch politycznych organizmów, Lublin szybko wyrósł na jedną z gospodarczych stolic połączonych państw, miejsce spotkań kupców polskich, litewskich i ruskich. Rozliczne prawa miejskie i przywileje otrzymywane przez miasto od kolejnych władców zasiadających na tronie Polski były jedną z głównych przyczyn ciągłego rozwoju i rozbudowy Lublina. Przyczyniły się także do uznania miasta za jeden z najważniejszych ośrodków handlu w Europie środkowo-wschodniej. Rozkwit handlowy miasta w XV wieku umożliwił utworzenie zwartej i jednolitej grupy społecznej, mieszczan, ludzi przynależnych do posiadającego własne prawa stanu mieszczańskiego, świadomych związków z własnym miastem.


Zobacz>>> wirtualną makietę 3D Lublina w XIV wieku

Rozbudowa miasta

Po 1317 roku dokonano przebudowy przestrzennej miasta. W dobie rządów króla Kazimierza Wielkiego Lublin otoczono murami obronnymi z istniejącymi do dziś bramami – Krakowską i Grodzką. Murowany zamek wyrósł przy baszcie i kaplicy zamkowej. Kaplica, pochodząca z fundacji Kazimierza Wielkiego, swoją świetność zawdzięcza Władysławowi Jagielle, który nakazał ozdobić ją freskami rusko-bizantyńskimi (ukończone w 1418 roku).
Na wzgórzu staromiejskim przebudowie w stylu gotyckim został poddany kościół oo. dominikanów (w 1342 roku), zaś na rynku wzniesiono murowany ratusz (w 1389 roku).
Jednocześnie Lublin zaczął rozbudowywać się poza murami miejskimi. W 1419 roku uposażono kościół i szpital św. Ducha, dzięki któremu miasto broniło się przed wybuchami epidemii. Od 1470 roku datuje się rozpoczęcie budowy kościoła i klasztoru oo. bernardynów.
Lublin podzielił także los innych europejskich miast średniowiecznych, które na przestrzeni całego stulecia trawione były licznymi epidemiami i klęskami żywiołowymi.
 
 

Opracowała Marzena Baum

Literatura