Kinematografia w Lublinie
28 grudnia 1895 roku w paryskim salonie Grand Cafe bracia Louis Jean i Auguste Lumiere zaprezentowali światu wynalazek, który miał istotnie wpłynąć na oblicze kultury XX wieku. Początkowo przyjmowany przez publiczność z rezerwą, po pewnym czasie zaczął zyskiwać coraz większą popularność w całej Europie.
Do Polski pierwsze filmy dotarły w listopadzie 1896 roku, natomiast pierwsza projekcja filmowa w Lublinie odbyła się w styczniu 1899 roku w gmachu Teatru Wielkiego (dzisiejszy Teatr im. Juliusza Osterwy) przy ulicy Narutowicza. Były to początki kinematografii w Lublinie. Nowa rozrywka na tyle przypadła do gustu lublinianom, że już w okresie międzywojennym liczba miejsc, gdzie wyświetlano filmy wzrosła do sześciu. Do legendarnych już sal kinowy tego okresu należą takie nazwy jak: Rialto czy Corso.
Zaraz po wojnie Lublin jako „nowa stolica” stał się miejscem związanym z filmem. Tutaj powstawały pierwsze produkcje dokumentalne kręcone przez Czołówkę Filmową Wojska Polskiego.
Okres PRL-u uznaje się często za złoty okres lubelskich kin. Rozkwit przybytków X Muzy nastąpił w Lublinie od lat 60. XX wieku. Liczba kin w mieście wzrastała wówczas okresowo nawet do 16! Pod rządami władzy ludowej kina z jednej strony poddane były dosyć uciążliwej ingerencji propagandy, z drugiej zaś potrafiły zadbać o wymagającego widza i serwować mu klasyki ówczesnej kinematografii. Niemałą w tym rolę odegrał silny w Lublinie ruch DKF-ów.
Kultura filmowa w Lublinie na dobre zaczęła podupadać po przemianach 1989 roku. Reguły wolnego rynku nie były łaskawe dla wyścielanych pluszem zacisznych sal kinowych. Liczba kin w Lublinie początku XXI wieku niewiele przekracza stan sprzed stu lat! Należy jednak wierzyć, że nie tak prędko ustaną „lublinian wędrówki do kina”.
Lublin ma na swoim koncie także kilka epizodów filmowych, a produkcje lubelskie – choć z pewnym trudem – przebijają sie na ogólnopolską scenę filmową. Dla lublinian najbardziej znanym lubelskim filmem pozostanie jednak ośmiominutowy Najkrótszy film o Lublinie autorstwa Stanisława Magierskiego.
Film Stanisława Magierskiego o Lublinie z 1937 roku