Józef Łobodowski – kalendarium

Dzieciństwo i okres szkolny

Rodzice wkrótce po narodzinach syna sprzedali majątek i przenieśli się do Lublina.

1914 – ojciec, pułkownik armii carskiej, został skierowany na służbę do Rosji; wraz z nim wyjechała cała rodzina;

1914–1917 – pobyt w Moskwie; Łobodowski był świadkiem rewolucji bolszewickiej i wojny domowej;

1917–1922 – pobyt w Jejsku na Kubańszczyźnie (Północny Kaukaz) nad brzegiem Morza Azowskiego;

– nauka w gimnazjum rosyjskim;

– obserwacja powstania chłopów i Kozaków kubańskich przeciwko władzy radzieckiej;

– przyjaźnie z Kozakami, fascynacja Ukrainą, Wschodem (ukraińskością) – później przez przyjaciół nazywany był „atamanem Łobodą”;

– ojciec prześladowany przez bolszewików – niewola i ciężka choroba;

1922 – powrót do Lublina z matką i starszą siostrą Wandą (młodsza siostra, Janina, zmarła na tyfus w czasie podróży). Trzynastoletni Józef wraz z matką zarabiał na utrzymanie swoje i rodziny;

1922–1924 – szkoła powszechna w Lublinie; od siódmej klasy pełnił funkcję dyrektora szkolnego teatru;

1924–1931 – nauka i działalność kulturalna w Gimnazjum im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie;

– praca zarobkowa: m.in. na poczcie, w telegrafie, jako korepetytor;

1928–1931– redaktor szkolnego czasopisma „W Słońce” (tematyka czasopisma: literatura, sztuka, nauka);

1931 – matura;

Studia i działalność publicystyczno-pisarska

1931 – rozpoczęcie studiów w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na Wydziale Prawa;

1931 – O czerwonej krwi – tomik skonfiskowany; postępowanie sądowe przeciwko poecie za obrazę moralno-religijną oraz za działalność polityczną. Dzięki pomocy adwokata lubelskiego, Konrada Bielskiego, oraz warszawskiego adwokata i krytyka literackiego, Emila Reitera, zawieszono karę więzienia;

1931 – Gwiezdny psałterz; drugi tomik zawierający – obok własnych wierszy Łobodowskiego – przekłady utworów ukraińskich, rosyjskich, białoruskich. Tom ten miał ukazać się razem ze skonfiskowanym zbiorem O czerwonej krwi;

1930–1939 – działalność translatorska – okres przedwojenny – głównie utwory propolskie i antymoskiewskie;

5 lutego 1932 – wydalenie z KUL-u z „wilczym biletem”; Łobodowski stał się popularny jako „poeta konfiskowany”;

1932 – początek działalności wydawniczej: redaktor proletariackich miesięczników – „Trybuna” (1932–35), „Barykady” (1932). Łobodowski publikował tu swoje wiersze i artykuły; czasopisma były często konfiskowane;

Październik 1932 – redakcja „Kuriera Lubelskiego” (przejęta po Józefie Czechowiczu na niedługi okres);

1932–1988 – zaangażowanie w sprawę pojednania polsko-ukraińskiego (utwory, artykuły, wystąpienia, spotkania);

1932 – tom W przeddzień;

1933 – członek lubelskiego Zarządu Związku Literatów;

1934–1935 – prezes Związku Literatów w Lublinie;

Marzec 1934 – aresztowany pod zarzutem głoszenia propagandy komunistycznej w Szkole Podchorążych; próba samobójcza; okręgowe więzienie w Lublinie;

1934 – Łobodowski zostaje usunięty z wojska; wyjazd do Warszawy;

1934 – przekład utworów Tarasa Szewczenki na zamówienie Ukraińskiego Instytutu Naukowego w Warszawie; książka ukazała się w 1936 roku w 75. rocznicę śmierci ukraińskiego poety, zawierała 21 przekładów Łobodowskiego;

1935 – Rozmowa z ojczyzną;

1935 – nielegalna, ryzykowna i przełomowa podróż do Kijowa i na Wołyń – poeta dostrzegł realną sytuację Związku Sowieckiego i kategoryczne zerwał z ideologią komunistyczną;

– po powrocie zaangażował się w obronę spraw ukraińskich, m.in. w głośnych artykułach prasowych;

1936 – Demonom nocy (Nagroda Młodych Polskiej Akademii Literatury);

1937 – nieudana (z powodów finansowych) próba wznowienia „Kuriera Lubelskiego”;

– wydanie Lubelskiej Szopki Politycznej;

1937–1938 – praca w tygodniku „Wołyń” (współpraca od 1933 roku) w Łucku – tematyka polsko-ukraińska; współpraca z wojewodą wołyńskim Henrykiem Józewskim;

– silne starcia polityczno-społeczne, aktywne życie kulturalno-towarzyskie;

1 marca 1938 – potajemny ślub z Jadwigą Kuryłło w katedrze lubelskiej – rodzice żony nie zgadzali się na ślub z powodu złej sławy poety; po ślubie Łobodowscy osiedlili się w Łucku;

Grudzień 1938 – wraz z żoną przeniósł się do Warszawy; (we wrześniu 1939 roku wojna rozdzieliła małżeństwo);

1938–1939 – przyjaźń z poetami (Czechowicz, Tuwim, Wierzyński);

– współpraca z czasopismami „Droga”, „Kamena”, „Skamander”, „Marchołt”, „Wiadomości Literackie”, „Myśl Polska”, „Wschód”, „Biuletyn Polsko-Ukraiński”, z Instytutem Wschodnim i związkiem „Prometeusz” zrzeszającym emigrantów rosyjskich, ukraińskich, gruzińskich oraz z czasopismem „My”, tworzonym przez ukraińskich pisarzy i działaczy społecznych;

– współpraca z Polskim Radiem;

1939 – tom Złota Hramota złożony w wydawnictwie Jakuba Mortkowicza – wybuch wojny uniemożliwił wydanie książki, ukazała się dopiero po latach, na emigracji (1954);

 – czterotomowa antologia poezji ukraińskiej w tłumaczeniu Łobodowskiego (m.in. poezje Pawła Tyczyny, Jewhena Małaniuka, Ołeha Olżycza i innych) złożona w wydawnictwie Ferdynanda Hoesicka – niewydana z powodu wybuchu wojny;

II wojna światowa

wrzesień 1939 – walki pod Wiśniczem, Łańcutem, Bolechowem;

19 września 1939 – przemieszczenie z wojskami gen. Maczka przez Węgry na Zachód;

Listopad 1939 – przedarcie do Francji; 10 listopada – Paryż;

Luty 1940 – aresztowanie i transport do obozu więźniów w Notre Dame de Liwron nad Tuluzą; pobyt w obozie dla zdemobilizowanych żołnierzy polskich w Saulus;

Sierpień 1941 – uwolnienie z więzienia;

– nieudana próba przedarcia się przez Hiszpanię i Portugalię do Anglii, do wojska polskiego. W Hiszpanii Łobodowski ponownie trafił do więzienia: do lutego 1943 przebywał w obozie w Figueras (tam nauczył się hiszpańskiego);

Po wojnie Józef Łobodowski pozostał już do końca życia w Hiszpanii;

Okres powojenny

1939–1988 – działalność translatorska, okres emigracyjny (poezja: przedrewolucyjna klasyka ukraińska XIX i początku XX wieku; Rozstrzelane Odrodzenie; poezja Ukrainy radzieckiej; poezja zakazana na Ukrainie sowieckiej – tzw. szistdesiatnykiw i samwydaw; poezja emigracyjna; proza; krytyka literacka; artykuły publicystyczno-naukowe; przekłady poezji hiszpańskiej);

– podróże do Włoch, Szwajcarii, Francji, Anglii;

1941 (Nicea) – Z dymem pożarów;

Książki w języku hiszpańskim:

1945 (Madryt) – Por nuestra libertad y vuestra;

1946 (Madryt) – Literaturas eslavas;

1948–1975 – redaktor Polskiej Audycji w Radiu Madryt;

– utrzymanie tylko z pracy twórczej: współpraca z Polskim Instytutem Literackim, z prasą emigracyjną wydawaną w Paryżu: „Kultura” i „Zeszyty Historyczne”, z pismami wydawanymi w Londynie: „Wiadomości”, „Orzeł biały”, „Tydzień Polski” (rubryka prowadzona pod pseudonimem Szperacz), „Dziennik Polski”, „Dziennik Żołnierza”;

– nigdy nie przyjął obywatelstwa hiszpańskiego, nie miał tam też własnego mieszkania – mieszkał w hotelu;

1954 (Paryż) – Uczta zadżumionych;

1961 (Londyn) – Kaskady i gazele;

1984 – Dwie książki;

1987 – Mare Nostrum;

Na emigracji opublikowano utwory Łobodowskiego o tematyce ukraińskiej:

1947 – poemat Swiatosławowi Horodyńskiemu;

1954 (Paryż) – Złota Hramota – książka złożona z 36 utworów powstających od lat 30. – m.in. z poematów poetyckich: Dumy wołyńskie, Noc na Wołyniu, Sen nocy wołyńskiej, Polesie, Kisielin, Ziemia cmentarna, Hulaj-Pole, Duma o atamanie Petlurze, Wrota Kijowskie – wszystkie utwory, podzielone na cykle, przyświecają idei porozumienia polsko-ukraińskiego;

1959 (Paryż) – Pieśń o Ukrainie;

1984 – poemat Tryptyk o zamordowanym Kościele – cykl religijno-cerkiewny złożony z trzech części:Święty Andrzej u Scytów, Metropolita Szeptycki, Halickiemu władyce;

1955–1970 (Londyn) – proza o tematyce ukraińskiej: trylogia Komysze i tetralogia Dzieje Józefa Zakrzewskiego;

1987 (Toronto) – tom Pamięci Sulamity poświęcony pamięci pierwszej miłości autora, Zuzannie Ginczance;

Jesień 1977 – podróże do Kanady i Stanów Zjednoczonych;

1987 (Paryż) – Rachunek sumienia;

1988 (Londyn) – Dytyramby patetyczne;

Śmierć

Klepsydra Józefa Łobodowskiego, 1988. Ze zbiorów dra Józefa Zięby

18 kwietnia 1988

– śmierć poety w Madrycie;

Literatura

Ludmiła Siryk, Naznaczony Ukrainą. O twórczości Józefa Łobodowskego, Lublin 2002.