Historia Lublina – kalendarium
Spis ułożonych chronologicznie najważniejszych dat z historii Lublina, wzbogaconych o rozbudowane opisy wybranych wydarzeń.
Spis treści
[Zwiń]VI–X wiek
VI wiek – powstanie osady Czwartek uważanej za najstarsze wczesnośredniowieczne osiedle Lublina;
VII wiek – powstanie osady Grodzisko;
VIII wiek – wzniesienie pierwszego grodu na wzgórzu zamkowym i pierwsze osadnictwo na wzgórzu staromiejskim;
986 – nieudokumentowane założenie na Czwartku kościoła pw. św. Mikołaja.
XII wiek
koniec XII wieku – wzmianka o Lublinie w Kronice Wincentego Kadłubka;
1198 – najstarszy zapis źródłowy nazwy Lublin pojawiający się w dokumencie potwierdzającym powstanie archidiakonatu lubelskiego – jednostki kościelnej wchodzącej w skład diecezji krakowskiej.
XIII wiek
1205 – obrona Lublina przed najazdem wojsk księcia halickiego Romana; informacja pojawiła się w wydanej w XV wieku Historii Polski Jana Długosza;
około 1224 – występowanie w źródłach informacji o lubelskich kasztelanach;
1241 – pierwszy najazd Tatarów, Lublin został zrabowany i spalony;
1244 – obleganie Lublina przez wojska księcia halickiego Daniela, gród został zdobyty (odzyskany drogą układów w 1253 roku);
połowa XIII wieku – wzniesienie przez Bolesława Wstydliwego wieży obronnej na wzgórzu zamkowym;
około 1253 (1230) – przybycie zakonu dominikanów do Lublina;
1255 – najazd Litwinów pod wodzą księcia Mendoga;
1259 – drugi najazd Tatarów;
1282 – najazd Jadźwingów;
1282 – rozpoczęcie budowy kolegiaty pw. św. Michała (według przekazu Jana Długosza);
1287 – trzeci najazd Tatarów;
1288 – obleganie miasta przez Rusinów pod wodzą księcia Jura, syna Lwa Halickiego (Lublin pozostawał w ich rękach do 1302 roku).
XIV wiek
15 sierpnia 1317 – otrzymanie prawa magdeburskiego i przywileju lokacyjnego od króla Władysława Łokietka;
1326 – najstarsze wzmianki o kaplicy zamkowej, nie zawierające czasu powstania budowli (kaplica powstała pod koniec XIII lub początku XIV wieku z fundacji Kazimierza Wielkiego);
1341 – najazd Tatarów, który zniszczył miasto. Walkę z najeźdźcami stoczył Kazimierz Wielki, na prawym brzegu Bystrzycy (stąd nazwa wsi Tatary);
1341 – Tzw. druga lokacja Lublina, powstają mury miejskie, w tym Brama Krakowska, oraz murowany zamek;
1342 – przebudowa kościoła oo. dominikanów w stylu gotyckim;
1383 – przywilej dla lubelskich kupców na wolny wstęp i handel na rynku litewskim wydany przez Wielkiego Księcia Litwy, Jagiełłę, i jego brata Skirgiełłę;
2 lutego 1386 – spisanie na zamku umowy o poślubieniu przez królową Jadwigę Władysława Jagiełły i obraniu go królem Polski i Litwy;
1389 – na rynku wzniesiono murowany ratusz;
1392 – prawo składu i przywilej na szesnastodniowe jarmarki w Zielone Święta.
XV wiek
1401 – dokument z pieczęcią miasta i napisem Sigilium Civitatis Lubliniensis;
1405 – Władysław Jagiełło przyznał Lublinowi i jego kupcom zwolnienie od wszelkich ceł, nakładanych na wiezione towary na całym obszarze państwa;
1412 – budowa kościoła pw. Matki Boskiej Zwycięskiej jako wotum za zwycięstwo Władysława Jagiełły pod Grunwaldem (budowę zakończono w 1426 roku);
10 sierpnia 1418 – ukończenie malowideł w kaplicy Świętej Trójcy;
1419 – pierwsza archiwalna wiadomość o istnieniu Bramy Krakowskiej; uposażenie kościoła i szpitala św. Ducha;
około 1420 – sprowadzenie relikwii Drzewa Krzyża Świętego przez biskupa kijowskiego Andrzeja i umieszczenie ich w kościele oo. dominikanów;
1421 – przyjęcie na Zamku Lubelskim przez króla Władysława Jagiełłę i księcia Witolda posłów husyckich z Czech;
1447 – pożar miasta;
1448 – pierwszy zjazd Korony i Litwy;
1448 – przywileje od króla Kazimierza Jagiellończyka na kolejne trzy jarmarki (w dniu 2 lutego, 15 sierpnia, 28 października);
około 1456 – urodził się Biernat z Lublina (zmarł po 1529 roku);
1466–1477 – wykonanie polichromii w kościele pw. Matki Boskiej Zwycięskiej;
1470 – rozpoczęcie budowy kościoła i klasztoru oo. bernardynów;
1473–1475 – Jan Długosz przebywał na zamku w Lublinie jako wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka;
1474 – podniesienie Lublina do rangi stolicy województwa;
1475 – przybycie do Lublina rabina Jakuba z Trydentu i początek osadnictwa żydowskiego.
XVI wiek
1506 – budowa systemu rur wodociągowych na terenie dawnych majątków kościelnych i klasztornych (przywilej na budowę uzyskano już w 1471 roku);
1520 – przebudowa zamku w stylu renesansowym;
1532 – przeniesienie sejmiku szlacheckiego z Urzędowa do Lublina (do 1793 roku);
1535 – erygowanie mansjonarni przy kolegiacie pw. św. Michała; dokument z pieczęcią burmistrza zawierającą herb Lublina przedstawiający kozła w skoku i uzupełniony literami SPL (Senatus Populusque Lublinensis) >>> zobacz pieczęć
1538 – budowa pierwszego młyna papierniczego przez Jana Fajfera;
1547 – założenie pierwszej drukarni hebrajskiej przez Izaaka syna Chaima i Józefa Jakra syna Jakuba;
1547 – przywilej dla szlachty polskiej „Non tolerandis judeis”;
1555 – pierwsza informacja o starym kirkucie na Kalinowszczyźnie;
1562 – powstanie zboru kalwińskiego;
1567 – wzniesienie synagogi Maharszalszul;
1567 – ukazały się „Nowiny Lubelskie”, prawdopodobnie najstarszy polskojęzyczny druk ulotny w Lublinie;
2 lipca 1569 – zaprzysiężenie aktu Unii Lubelskiej;
1572 – zaraza morowa;
7/8 maja 1575 – pożar, który zniszczył prawie całe miasto (spłonęły Brama Krakowska, Brama Grodzka, ratusz, kościół pw. św. Michała, kościół dominikanów, kamienice rynkowe);
1578 – utworzenie Trybunału Koronnego, najwyższego sądu odwoławczego (ostatnie posiedzenie miało miejsce w 1794 roku);
1580 – powołanie sejmu żydowskiego Waad Arba Aracot (obradował do 1764 roku);
1582 – sprowadzenie jezuitów do Lublina;
1583–1598 – publiczne dysputy pomiędzy jezuitami a kalwinami i arianami;
22 sierpnia 1584 – śmierć Jana Kochanowskiego w Lublinie (urodził się w 1530 roku);
1585 – odnowienie Bramy Krakowskiej oraz wyposażenie jej w zegar z dzwonem wybijającym godziny;
1585 – rozpoczęcie budowy kościoła pw. śś. Jana Chrzciciela i Ewangelisty (budowa trwała do 1625 roku);
1588 – przebudowa, z fundacji króla Zygmunta III, drewnianej cerkwi prawosławnej pw. Przemienienia Pańskiego w greckokatolicki klasztor oo. bazylianów i założenie przez grupę prawosławnych mieszczan bractwa cerkiewnego;
1589 – poszerzenie kompetencji Trybunału Koronnego na Ukrainę;
1593 – założenie przez Pawła Konrada pierwszej polskiej drukarni;
1596 – powstanie kolegium jezuickiego;
1597 – budowa kamienicy Konopniców (Rynek 12).
XVII wiek
1607 – rozpoczęcie przebudowy kościoła oo. bernardynów w stylu renesansu lubelskiego według projektu Rudolfa Negroniego i Jakuba Balina;
1611 – zasypanie wałów i fos przed Bramą Krakowską;
1615 – zakończenie budowy kaplicy Firlejowskiej przy kościele oo. dominikanów;
1618 – powstanie miedziorytu A. Hogenberga i J. Brauna Widok Lublina;
1630 – epidemia dżumy;
1630 – w drukarni Pawła Konrada została wydrukowana pierwsza, zachowana do dzisiaj, książka polska Słonecznik albo porównanie woli ludzkiej z wolą boską... Jeremiasza Drexelivsa;
1633 – tumult, podczas którego zniszczono zbór ariański;
1633 – zakończenie budowy cerkwi prawosławnej pw. Przemienienia Pańskiego i poświęcenie jej przez arcybiskupa kijowskiego Piotra Mohyłę;
1644 – zakończenie przebudowy kościoła na Czwartku w stylu renesansu lubelskiego;
1644 – rozpoczęcie działalności pierwszej wyższej uczelni Lublina – Studium Generale przy klasztorze dominikanów, której rektorem został o. Paweł Ruszel;
1649 – cud relikwii Drzewa Krzyża Świętego;
1653 – udokumentowany początek hejnału lubelskiego;
1653 – budowa kościoła i klasztoru bonifratrów na terenie dzisiejszego placu Litewskiego;
1655 – najazd armii kozacko-moskiewskiej pod wodzą Daniela Wyhowskiego początkiem okresu kryzysów i upadku miasta w XVII i XVIII wieku;
luty 1656 – najazd Szwedów;
1656 sierpień/ wrzesień – w mieście rezydował król Jan Kazimierz;
1695 – cerkiew wraz z monasterem bazylianów przeszła na obrządek greckokatolicki (do kasaty unii w 1875 roku).
XVIII wiek
1703 – prawo do wolnego wyboru rajców i burmistrzów;
1710 – pożar miasta;
1716 – sporządzenie planu Lublina przez C. d’Örkena, najstarszego istniejącego planu przedstawiającego całe miasto;
1719 – pożar miasta utrwalony na obrazie znajdującym się w kościele oo. dominikanów;
1723 – przybycie do Lublina zakonu wizytek i budowa klasztoru przy dzisiejszej ulicy Peowiaków;
1750 – wizyta w Lublinie pierwszego świeckiego teatru dramatycznego (w budynku pałacu Parysów);
1752 – przebudowa kościoła jezuitów w stylu barokowym według projektu Jana Marii Bernardoniego i Józefa Briccia;
1757 – zakończenie wykonywania polichromii przez Józefa Meyera w kościele jezuitów;
1768–1773 – zniszczenie Lublina podczas konfederacji barskiej;
1768 – zniszczenie przez pożar przedmieścia Korce;
1773 – kasata zakonu jezuitów i likwidacja kolegium jezuickiego;
1780 – Komisja Dobrego Porządku pod przewodnictwem wojewody lubelskiego Kajetana Hryniewieckiego rozpoczyna generalne porządkowanie miasta;
1780 – dekret królewski nakazujący wysiedlenie Żydów ze Starego Miasta i Krakowskiego Przedmieścia;
1781 – przebudowa gmachu Trybunału Koronnego (do 1787 roku);
1782 – zakończenie przebudowy Bramy Krakowskiej pod nadzorem Dominika Merliniego; pierwsze przedstawienia zawodowego teatru w Lublinie;
1783 – sporządzenie przez Stanisława Łęckiego planu Lublina porządkującego układ terenów miejskich;
1784 – społeczność ewangelicka otrzymuje od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego zgodę na budowę kościoła, szkoły i szpitala;
1785 – przebudowa Bramy Grodzkiej według projektu Dominika Merliniego;
1786 – wytyczenie ulicy Nowej;
1790 – oddzielenie Lublina od diecezji krakowskiej i erygowanie diecezji chełmsko-lubelskiej;
1790 – wzniesienie kościoła greckokatolickiego przy ulicy Zielonej w miejscu dawnego dworku szlacheckiego;
1792 – zajęcie miasta przez wojska rosyjskie na skutek działań wojny polsko-rosyjskiej; pierwsze wybory władz miejskich zgodnie z nowym prawem o miastach królewskich;
1794 – wkroczenie wojsk rosyjskich a potem austriackich wejście Lublina w skład Galicji Zachodniej (do 1809 roku);
1794 – założenie cmentarza przy ulicy Lipowej;
1794 – założenie pierwszej oficjalnej synagogi chasydzkiej w Królestwie Polskim w domu przy ulicy Szerokiej 28;
1797 – władze austriackie przeznaczają budynek kościoła pw. śś. Jana Chrzciciela i Ewangelisty na magazyn zboża.
XIX wiek
1803 – pożar Korców, Starego Miasta i Krakowskiego Przedmieścia;
1805 – erygowanie diecezji lubelskiej;
1805 – wyburzenie zrujnowanych zabudowań klasztoru jezuitów i przeznaczenie kościoła pw. śś. Jana Chrzciciela i Ewangelisty na katedrę;
1807 – urodził się w Lublinie Wincenty Pol (zmarł w 1872 roku);
1809 – wkroczenie ułanów ks. Józefa Poniatowskiego, miasto stało się na kilka miesięcy stolicą wyzwolonych ziem polskich;
1810 – włączenie Lublina w obszar Galicji Zachodniej Księstwa Warszawskiego;
1810 – założenie Szkoły Departamentowej Lubelskiej (przemianowana później na Szkołę Wojewódzką);
1811 – budowa pierwszych łazienek przy ulicy Bronowickiej;
1811 – powstanie loży masońskiej „Wolność Odzyskana” (działała do 1822 roku);
1812–1813 – Lublin siedzibą Departamentu i Tymczasowego Rządu Galicji;
1813 – wkroczenie Rosjan do Lublina;
1815 – powołanie Lubelskiego Towarzystwa Dobroczynności;
1815 – śmierć Jakuba Icchaka Horowitza „Widzącego z Lublina” (urodził się w 1745 roku);
1815 – powstanie browaru Kaspra Gerlicza;
1816 – założenie Towarzystwa Przyjaciół Muzyki w Lublinie;
1818 – powstanie Lubelskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk;
1818 – rozbiórka kościoła i klasztoru bonifratrów przy dzisiejszym placu Litewskim;
1819 – zbudowanie Wieży Trynitarskiej w miejsce furty klasztornej według projektu Antonio Corazziego;
1819 – wzniesienie budynku jatek przy ulicy Świętoduskiej;
1821 – projekt fasady katedry autorstwa Antonio Corazziego;
1822 – podzielenie miasta na dwa cyrkuły: miasto chrześcijańskie i miasto żydowskie (do 1862 roku);
1822 – decyzja gen. Józefa Zajączka o przeznaczeniu pałacu Lubomirskich (zw. pałacem Poradziwiłłowskim) na siedzibę Komisji Województwa Lubelskiego;
1823 – otwarcie Teatru Starego wybudowanego według projektu Łukasza Rodakiewicza;
1823 – decyzja rządu Królestwa Polskiego o przebudowie Zamku Lubelskiego na więzienie;
1824 – udostępnienie wód mineralnych na Sławinku;
1826 – budowa pomnika Unii Lubelskiej z inicjatywy Stanisława Staszica;
1826 – powstanie Archiwum Akt Dawnych Województwa Lubelskiego;
1826–1827 – pobyt Ignacego Kraszewskiego w Lublinie;
1826 – powstanie obrazu Philipa Dombecka „Wjazd generała Zajączka do Lublina”;
1827–1828 – budowa nowego ratusza;
1827–1831 – epidemia cholery;
1828 – powołanie pierwszej lubelskiej spółki akcyjnej – Towarzystwa Akcjonariuszy do Wspierania Fabryk w Lublinie;
1829 – założenie nowego kirkutu;
grudzień 1830 – założenie przez Jana Czyńskiego pisma codziennego „Kurier Lubelski”, który ukazywał się tylko do 1831 roku;
grudzień 1830 – włączenie się mieszkańców miasta w powstanie listopadowe;
1831 – wkroczenie do Lublina wojsk rosyjskich, walki pod wodzą gen. Józefa Dwernickiego, zniszczenie i pożar miasta;
1831 – Lublin zyskuje rangę miasta gubernialnego;
1832 – zamknięcie kościoła pw. św. Michała i przeniesienie niektórych elementów wyposażenia (w tym Krzyża Trybunalskiego) do katedry;
1833 – przebudowanie kościoła wizytek (dzisiejsza ulica Peowiaków) na cerkiew garnizonową;
1835 – powstanie Fabryki Maszyn Rolniczych założonej przez Szkotów Jana Douglasa i Andrzeja Kedslie;
1835 – urodził się Henryk Wieniawski (zmarł w 1880 roku);
1836 – założenie księgarni Michała Arcta;
1837 – założenie Ogrodu Saskiego (nazwa od 1860 roku);
1838 – przejęcie klasztoru brygidek przez wizytki;
1839 – wydanie Obrazu miasta Lublina Zenona Sierpińskiego, pierwszego przewodnika poświęconego wyłącznie Lublinowi;
1839 – powstanie resursy obywatelskiej, miejsca spotkań, dyskusji, bali;
1840 – zapoczątkowanie ruchu spiskowego, który miał związki z akcjami konspiracyjnymi ks. Piotra Ściegiennego;
1846 – decyzja o rozbiórce kolegiaty pw. św. Michała;
1846 –uruchomienie browaru przy ulicy Bernardyńskiej przez Rudolfa Vettera w budynkach dawnego klasztoru reformatów;
1847 – klęska głodu;
1851 – przeniesienie targu na ulicę Świętoduską;
1853 – wizyta w Lublinie Wojciecha Gersona, podczas jej trwania powstało dwadzieścia rysunków przedstawiających miasto i jego zabytki;
1854 – zawalenie się synagogi Maharszalszul;
1855 – zakończenie prac przy rozbiórce kościoła pw. św. Michała;
1855 – epidemia cholery;
1856 – otwarcie w kamienicy przy ulicy Krakowskie Przedmieście 27 cukierni „Semadeni”;
1857 – opublikowanie Album lubelskie Adama Lerue zawierającego dziesięć litografii z widokami Lublina;
1858–1859 – budowa szkoły wojewódzkiej przy ulicy Namiestnikowskiej (dziś Narutowicza);
1858 – rozbiórka pozostałości Bramy Świętoduskiej;
1858 – pierwszy w Lublinie omnibus kursuje do wód na Sławinku;
1860 – pierwsza wystawa rolnicza;
1860 – uruchomienie warsztatu kotlarskiego przez Alberta Plagego;
1861 – budowa gmachu poczty na posesji Krakowskie Przedmieście 50;
1861 – uruchomienie pierwszego młyna parowego na Bronowicach;
1862 – otwarcie apteki Xawerego Russyana na roku ulic Krakowskiego Przedmieścia i Świętoduskiej;
1862 – otwarcie ochronki dla dzieci żydowskich przy ulicy Grodzkiej 11;
1863 – włączenie się mieszkańców w działania powstania styczniowego;
1864 – uruchomienie fabryki wódek i likierów przez Vetterów;
1864 – przebudowa synagogi na Piaskach;
1864 – wybrukowanie ulic Szerokiej, Jatecznej i Nadstawnej;
1865 – budowa gmachu Hotelu Europejskiego;
1865 – urodziła się Franciszka Meyerson-Arnsztajnowa (zmarła w 1942 roku);
1866 – rozpoczęcie wydawania „Kuriera Lubelskiego” przez Juliana Liedtke;
1866 – ostatni rok nauczania w języku polskim w szkole wojewódzkiej, mury szkoły opuszczają: Aleksander Głowacki, Aleksander Świętochowski i Julian Ochorowicz;
1869 – początki wydawania kalendarzy lubelskich;
1869 – założenie Parku Miejskiego przy ulicy Bronowickiej;
1874 – powstanie zawodowej straży pożarnej;
1874 – założenie Lubelskiego Towarzystwa Lekarskiego;
1874 – budowa schodów łączących plac Rybny z ulicą Kowalską;
1874–1875 – budowa soboru prawosławnego na placu Litewskim (rozebrany w latach 1924–1925);
1875 – rozpoczęcie budowy kolei żelaznej (uroczyste otwarcie nastąpiło 30 sierpnia 1877 roku);
1875 – przekształcenie cerkwi przy ulicy Ruskiej z greckokatolickiej na prawosławną;
1875 – budowa hotelu Victoria (dziś plac przed Galerią Centrum);
1875 – rozpoczęcie wydawania „Gazety Lubelskiej” przez Leona Zalewskiego;
1875 – wydanie przez Aleksandra Nowaczyńskiego „Kalendarza fotograficznego” z pierwszymi fotograficznymi widokami Lublina;
1877 – uruchomienie linii kolejowej z Warszawy do Kowla;
1878 – wydanie pierwszego tomu Monografii Lublina Władysława Zielińskiego;
1879 – budowa gazowni (uruchomiona w 1882 roku);
1881 – budowa młyna parowego przez braci Krausse;
1881 – uruchomienie oświetlenia gazowego;
1884 – założenie Kasy Przemysłowców Lubelskich;
1886 – otwarcie Teatru Miejskiego przy ulicy Namiestnikowskiej (dziś Narutowicza);
1886 – występy Heleny Modrzejewskiej w Lublinie;
1886 – wypędzenie z Lublina ostatnich siedmiu zakonników dominikańskich;
1888 – otwarcie cyklodromu przy ulicy Krakowskie Przedmieście 57;
1892 – epidemia cholery;
1893 – założenie Lubelskiego Towarzystwa Cyklistów-Amatorów;
1895 – uruchomienie cukrowni;
1895 – budowa fabryki Portland-Cement „Firley”;
1896 – uruchomienie telefonów w Lublinie;
1897 – odkrycie przez malarza lubelskiego Józefa Smolińskiego zamalowanych w I połowie XIX wieku polichromii w kaplicy zamkowej;
1897 – uruchomienie przez Wilhelma Hessa fabryki wag przy ulicy Lubartowskiej;
1898 – założenie Towarzystwa Muzycznego;
1899 – budowa studni artezyjskich przy Nowej Drodze (dziś aleja Piłsudskiego) i wieży ciśnień na placu Bernardyńskim (dziś plac Wolności) oraz uruchomienie wodociągów.
XX–XXI wiek
1900 – uruchomienie Zakładów Mechnicznych E. Plage i T. Laśkiewicz przy ulicy Wrońskiej; zakończenie budowy Kasy Przemysłowców Lubelskich;
1901 – wystawa przedmiotów starożytności;
1901 – pierwsza wystawa rolniczo-przemysłowa;
1901 – wydanie Ilustrowanego Przewodnika po Lublinie autorstwa Marii Ronikierowej i Hieronima Łopacińskiego;
1902–1904 – budowa gmachu Towarzystwa Kredytowego Miejskiego przy dzisiejszej ulicy I Armii Wojska Polskiego, zakończenie budowy małej cerkwi na cmentarzu prawosławnym przy ulicy Lipowej;
1903 – urodził się Józef Czechowicz (zmarł w 1939 roku);
1904 – budowa cerkwi prawosławnej przy Alejach Racławickich (od 1928 roku kościół garnizonowy);
1904 – budowa pierwszej secesyjnej kamienicy w Lublinie przy ulicy 3 Maja 6, według projektu Eliasza Sidorskiego;
1906 – śmierć Hieronima Łopacińskiego (urodził się w 1860 roku);
1906 – otwarcie Szkoły Lubelskiej przy ulicy Żmigród, przeniesionej w 1909 roku na ulicę Ewangelicką;
1906 – powstanie Muzeum Lubelskiego z inicjatywy Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego;
1907 – wydanie książki księdza Jana Ambrożego Wadowskiego Kościoły Lublina;
1907 – otwarcie muzeum gubernialnego przy Towarzystwie Rolniczym mieszczącego się w gmachach klasztoru dominikanów;
1907 – powstanie Towarzystwa Biblioteki Publicznej;
1907 – powstanie i budowa gmachu Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców im. A. i J. Vetterów;
1907 – powstanie prywatnych gimnazjów im. Stanisława Staszica i im. Stefana Batorego;
1907 – uruchomienie rektyfikacji lubelskiej;
1907 – w nowych domach zainstalowano gaz do celów oświetleniowych, kuchennych i kąpielowych;
1908 – wystawa higieniczna;
1908 – otwarcie pierwszego kina Théâtre Optique Parisien przy ulicy Jezuickiej;
1908 – założenie Oddziału Lubelskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego;
czerwiec 1908 – otwarcie Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego;
1909 – budowa pierwszego żeliwnego mostu na Bystrzycy przy ulicy Zamojskiej;
1909 – uruchomienie fabryki syropu ziemniacznego;
1910 – uruchomienie drożdżowni;
1911 – wzniesienie gmachu wrotniska przy ulicy Radziwiłłowskiej tzw. Lubelski Skating Ring (po 1918 roku przebudowany na kino Corso);
1911 – otwarcie zakładu cukierniczego Chmielewskich;
1912 – uruchomienie międzymiastowej komunikacji autobusowej;
1912 – uruchomienie fabryki maszyn rolniczych i odlewni zelaza Wacława Moritza przy ulicy Fabrycznej;
1913 – Jan Hempel i Wanda Papiewska zakładają Lubelską Spółdzielnię Spożywców;
1914 – rozpoczęcie działalności przez Towarzystwo Muzeum Lubelskie;
1915 – zakup kamienic popijarskich przez Towarzystwo Muzeum Lubelskie w celu umieszczenia w nich ekspozycji muzealnej (otwarcie muzeum miało miejsce 4 czerca 1939 roku);
1915 – wkroczenie wojsk austro-węgierskich;
1915 – epidemia tyfusu i cholery;
1915 – włączenie Wieniawy do granic miasta;
1916 – nominowanie Rady Miejskiej;
1916 – zawiązanie Koła Lubelskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości;
1916 – budowa na placu Litewskim pomników Konstytucji 3 maja i Nieznanego Żołnierza;
1916 – wydawanie czasopisma żydowskiego „Myśl żydowska” (do 1918 roku);
1917 – założenie Szkoły Muzycznej im. Stanisława Moniuszki;
1917 – pobyt w Lublinie Jana Kantego Gumowskiego, podczas którego zostały wykonane szkice do teki piętnastu litografii Lublin motywy architektury polskiej;
7 listopada 1918 – Ignacy Daszyński, Jędrzej Moraczewski, Edward Rydz-Śmigły powołują w Lublinie Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej;
11 listopada 1918 – Ignacy Daszyński i Edward Rydz-Śmigły wyruszają do Warszawy przekazać władzę Józefowi Piłsudskiemu;
1918 – założenie KUL z inicjatywy Idziego Radziszewskiego;
1918 – rozpoczęcie wydawania dziennika w języku jidysz „Lubliner Tubglat”;
1918 – pobyt w Lublinie Leona Wyczółkowskiego i powstanie Teki Lubelskiej;
1920 – powstanie fabryki samolotów w Zakładach Mechanicznych E. Plage i T. Laśkiewicz;
1921 – adaptacja budynków dawnych koszar świętokrzyskich na potrzeby KUL (prace trwały do 1939 roku);
1921 – ukazanie się pierwszego numeru „Lucifera” (redaktorem był Stanisław Zakrzewski); założenie przez Ludwika Hartwiga zakładu fotograficznego przy dzisiejszej ulicy Narutowicza 19;
1922 – powódź;
1923 – budowa gmachu Izby Skarbowej przy ulicy Spokojnej (zakończona w 1925 roku);
1923 – wyburzenie soboru przy placu Litewskim (zakończone w 1924 roku);
1923 – ukazanie się pierwszego numeru czasopisma literackiego „Reflektor” (redaktorem numeru był Wacław Gralewski);
1924 – ogłoszenie konkursu na szkic regulacyjny miasta;
1924 – rozpoczęcie budowy więzienia na wzgórzu zamkowym;
1924 – odbudowa gmachu poczty po pożarze;
1924 – powołanie komitetu budowy Domu Żołnierza;
1924 – wzniesienie kościoła Mariawitów na Czechowie;
1924 – wydanie serii widokówek ze zdjęciami Jana Bułhaka;
1925 – powstanie spółdzielni mieszkaniowej na Dziesiątej;
1925 – uruchomienie garbarni;
1926 – założenie jezuickiego kolegium „Bobolanum”;
1926 – powstanie Liceum im. S. Konarskiego przy ulicy Kunickiego;
1926 – uruchomienie Łaźni Miejskiej;
1926 – założenie Koła Miłośników Książki w Lublinie;
1927 – powstanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk;
1927 – rozpoczęcie budowy kościoła pw. św. Michała na Bronowicach według projektu Oskara Sosnowskiego;
1927 – ukazuje się pierwszy numer czasopisma regionalistycznego „Region Lubelski” (redaktorem był Feliks Araszkiewicz);
1929 – inicjatywa budowy pomnika Jana Kochanowskiego (odsłonięcie 27 września 1931 roku);
1929 – uruchomienie sieci nowych wodociągów i kanalizacji, inwestycja firmy Ulen and Co.);
26 czerwca 1930 – otwarcie Uczelni Mędrców Lublina (Jeszywas Chachmej Lublin) przy ulicy Lubartowskiej;
1931 – huragan nad miastem;
1931 – wydanie książki Miasto żydowskie w Lublinie Majera Bałabana z ilustracjami Karla R. Henkera;
1931 – wydanie Przewodnika po Lublinie przez Lubelskie Towarzystwo Krajoznawcze;
1932 – budowa gmachu Państwowego Banku Rolnego (prace zakończono w 1934 roku);
1933 – otwarcie pierwszego ogrodu działkowego „Nasz Plon” (obecnie tereny przy ulicy Obrońców Pokoju);
1933 – powołanie Lubelskiego Związku Pracy Kulturalnej (skupiającego Bibliotekę im. H. Łopacińskiego i Towarzystwo Muzeum Lubelskie);
1934 – Józef Czechowicz pisze Poemat o mieście Lublinie;
1934 – wydanie afisza propagandowego o Lublinie z inicjatywy Ministerstwa Komunikacji;
1936 – budowa sali teatralnej w dawnej wozowni w gmachu poczty;
1936 – zatwierdzenie przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego herbu Lublina (przedstawiającego kozła stojącego na zielonej murawie opartego o krzew winny);
1936 – prace wykopaliskowe na placu Po Farze;
1937 – założenie Lubelskiego Towarzystwa Fotograficznego;
1937 – budowa przy ulicy Szopena gmachu kinoteatru przez Akcję Katolicką;
1937 – nakręcenie przez Stanisława Magierskiego siedmiominutowego filmu o Lublinie;
1938 – rozpoczęcie budowy fabryki samochodów na licencji General Motors przez firmę Lillpop, Rau i Loewenstein;
1938 – odzyskanie kościoła i klasztoru przez zakon dominikanów;
4–11 czerwca 1939 – pierwsze „Dni Lublina”;
4 czerwca 1939 – otwarcie siedziby Muzeum Lubelskiego przy ulicy Narutowicza 4;
15 sierpnia 1939 – odegranie hejnału z Bramy Krakowskiej udostępnionej do zwiedzania;
3 września 1939 – Lublin tymczasową stolicą Polski;
9 września 1939 – pierwsze bombardowanie Lublina;
18 września 1939 – wkroczenie Niemców do Lublina;
grudzień 1939 – pierwsze egzekucje więźniów zamku;
1941 marzec – utworzenie getta;
1941 jesień – założenie obozu koncentracyjnego na Majdanku;
1942 – obchody 600-lecia „niemieckości” Lublina;
16/17 marca 1942 – rozpoczęcie likwidacji lubelskiego getta – akcja Reinhardt;
22/23 lipca 1944 – podejście Armii Radzieckiej i Ludowej pod Lublin – wyzwolenie Lublina;
22 lipca 1944 – msza pod zamkiem ku czci pomordowanych więźniów;
23 lipca 1944 – wyzwolenie obozu na Majdanku;
29 lipca 1944 – przybycie do Lublina członków PKWN;
1944 – powołanie Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej;
1944 – rozebranie wieży ciśnień;
1946–1948 – urząd biskupa lubelskiego pełni Stefan Wyszyński;
1947 – strajki szkolne i studenckie w związku ze zbliżającymi się wyborami do Sejmu Ustawodawczego;
1949 – cud w lubelskiej katedrze;
1949 – rozpoczęcie budowy miasteczka akademickiego;
1950 – budowa Fabryki Samochodów Ciężarowych;
1950 – powołanie Akademii Medycznej;
1953 – uruchomienie komunikacji trolejbusowej;
1953 – likwidacja więzienia na zamku;
1953 – powołanie Wyższej Szkoły Inżynierskiej (obecna Politechnika Lubelska);
1954 – 10-lecie PRL, otwarcie placu Zebrań Ludowych będącego jedną z najlepszych w Polsce realizacji socrealizmu w architekturze;
1956 – Październik i Odwilż, wiec przeciwko wydarzeniom w Poznaniu i akcje solidarności z wydarzeniami na Węgrzech;
1956–1978 – Karol Wojtyła profesorem na KUL-u;
1964 – rozpoczęcie budowy osiedla im. Juliusza Słowackiego na LSM, według projektu Oskara Hansena;
1966 – tysiąclecie chrztu Polski;
1968 – wydarzenia marcowe, manifestacje studenckie;
1980 – Lubelski Lipiec;
1981 – stan wojenny;
1987 czerwiec – wizyta Jana Pawła II;
1981 – wizyta Czesława Miłosza i Lecha Wałęsy na KUL-u;
1989 – przełom, pierwsze wolne wybory w powojennej Polsce – Komitety Obywatelskie;
1 maja 2004 – wstąpienie Polski do Unii Europejskiej.
Opracowała Joanna Zętar
