Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Dwór w Abramowicach

Najstarsza wzmianka o Abramowicach pochodzi od Jana Długosza. Podaje on, że w 1393 roku właścicielem folwarku był Sieciech. Od 1945 roku dwór wchodzi w skład zabudowań należących do placówki służby zdrowia.

Dwór Sachsa w Abramowicach
Dwór Sachsa w Abramowicach (Autor: )

Spis treści

[RozwińZwiń]

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Abramowice są wymieniane w źródłach historycznych od XIV wieku. W XVIII wieku majątek posiadali Głuscy, a po nich Jezierscy oraz Gałęzowscy. W 1790 roku Ewa z Gałęzowskich i Stanisław, małżonkowie Kossowscy, kazali w miejscu dzisiejszego założenia wybudować dwór drewniany z dość obszernym ogrodem kwaterowym. Po śmierci męża Ewa przekazała majątek swemu bratu, Wincentemu Gałęzowskiemu.

Po śmierci Wincentego Gałęzowskiego dobra przeszły w ręce rodziny Grabowskich i ich spadkobierców. Pierwszymi właścicielami z tej rodziny byli Franciszek i Tekla ze Stamirowskich. W 1836 roku właścicielem został ich syn, Kazimierz, a po jego przedwczesnej śmierci, Maria z Grabowskich primo voto Stadnicka, secundo voto Strojnowska.

Kolejną rodziną posiadającą dwór przez dłuższy czas była rodzina Weissbergów. Po nich majątek kupił Henryk Sachs. Rodzina Sachsów posiadała Abramowice aż do uwłaszczenia w 1944 roku.

Już w niecały rok później w majątku powołano do życia Klinikę i Szpital Psychiatryczny w Abramowicach. Psychiatryczna placówka szpitalna działa na terenie majątku po dziś dzień, choć sam dwór wykorzystywany jest rzadko.

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

ul. Abramowicka 2

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany

BryłaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budowla w kształcie dwóch zespolonych prostopadłościanów, jednokondygnacyjna, podpiwniczona z użytkowym poddaszem. W części zachodniej posiada trzy portyki kolumnowe, nakryte dachami dwuspadowymi. Od północy przybudówka z dachem jednospadowym, od południa przybudówka-wejście z dachem pulpitowym, identyczny dach położony w tej elewacji nieco niżej na zejściu do podpiwniczenia. Od wschodu przybudówka.

Materiał i konstrukcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek murowany z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej, otynkowany. Stropy ceramiczne systemu Kleina. Więźba dachowa drewniana o konstrukcji płatwiowej z jętkami i ścianami stolcowymi. Dach z blachy ocynkowanej.

ElewacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Najbardziej wyrażona architektonicznie jest bez wątpienia fasada zachodnia stanowiąca front budowli. Składa się z dwóch członów posiadających razem czternaście osi. W elewacji tej zlokalizowano trzy portyki kolumnowe. Portyki północny i południowy są dwukolumnowe, natomiast portyk centralny posiada cztery kolumny. Wszystkie kolumny zwieńczone są głowicami w stylu toskańskim.

Pozostałe elewacje przysłonięte przybudówkami. Wszystkie elewacje dworu mają charakter niesymetryczny.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dwór nie posiada zachowanego wyposażenia wnętrz ani elementów dekoracyjnych z epoki jego budowy.

OtoczenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Już dwór Kossowskich z XVIII wieku posiadał ogród kwaterowy. W czasach późniejszych wokół zespołu dworsko-parkowego powstały budynki gospodarcze, warzywnik oraz stawy rybne.

Obecnie [2017 – red.] kompleks także posiada park o charakterze kwaterowym, choć drzew szczególnie cennych nie ma w nim wiele. Najcenniejsze są szpalery: lipowy biegnący wzdłuż obecnej ulicy Abramowickiej oraz dębów szypułkowych odmiany piramidalnej znajdujących się na alei dojazdowej do dworu. W parku powstały liczne budynki kompleksu szpitalnego, często o dużej kubaturze, które zdominowały krajobraz i rozbiły czytelność krajobrazową parku.

W północnym portyku fasady budynku znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona profesorowi Mieczysławowi Kaczyńskiemu, pracownikowi Akademii Medycznej zaangażowanemu w działalność szpitala. Profesor Kaczyński był także dyrektorem tej placówki w latach 50. XX wieku.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Chomicki J., Zespół dworsko-parkowy w Abramowicach, Lublin 2000, archiwum WUOZ, sygn. 4083.
Chomicki J., Dwór w Abramowicach, Lublin 2000, archiwum WUOZ, sygn. 4084.
Fijałkowski D., Kseniak M., Opis parku w Abramowicach, Lublin 1974, archiwum WUOZ, sygn. 1717.
Kałużniacka M., Zespół dworsko-parkowy w Abramowicach. Szczegółowa inwentaryzacja drzewostanu, Lublin 1998, archiwum WUOZ, sygn. 11263.
Piskiewicz J., Inwentaryzacja budynku głównego w Państwowym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Abramowicach k/ Lublina, Lublin 1957, archiwum WUOZ, sygn. 14277.

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Audio

Słowa kluczowe