Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Domek stróża przy Ogrodzie Saskim w Lublinie

Domek stróża, zwany też domkiem odźwiernego, od samego początku pełnił funkcję domku stróża, którego zadaniem była ochrona Ogrodu Saskiego.

Domek Stróża przy Ogrodzie Saskim w Lublinie
Domek Stróża przy Ogrodzie Saskim w Lublinie, fot. Joanna Zętar

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Domek stróża jest usytuowany przy wejściu do Ogrodu Saskiego. Obecny adres: Krakowskie Przedmieście 61.

FunkcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwotnie budynek pełnił funkcję domku stróża, którego zadaniem była ochrona Ogrodu Saskiego przed niepożądanymi gośćmi. Z czasem domek został zamieniony na sklep.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Domek stróża został zaprojektowany w 1888 roku przez Mariana Jarzyńskiego. Pierwotnie był niewielką budowlą na planie kwadratu, usytuowaną w rogu Ogrodu Saskiego, obok głównego wejścia. Budynek był włączony w ogrodzenie parku. Na początku XX wieku domek rozbudowano. Ponowna przebudowa miała miejsce w okresie II wojny światowej lub bezpośrednio po jej zakończeniu.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1888 – projekt domku stróża wykonany przez Mariana Jarzyńskiego;

około 1909 – rozbudowa domku stróża;

około 1945 – przebudowa domku stróża;

2018 – remont budynku.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Marian Jarzyński

StylBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Neogotyk

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Bryłę budynku tworzą dwie części: wyższa, w formie wieży, założona na planie kwadratu i niższa, założona na planie prostokąta.

Wyższa część budynku jest pierwotnym domkiem stróża. Jest to jednoprzestrzenna budowla z dwoma otworami: drzwiowym i okiennym. Naroża wieży są wzmocnione podwójnymi szkarpami, ustawionymi do siebie pod kątem prostym. Ich przedłużenie stanowią sterczyny w formie ślepych wieżyczek. Wszystkie elewacje wieży mają krenelażowe zwieńczenia w postaci attyki. Okno wieży w pierwotnym projekcie miało mieć kształt ostrołuku z maswerkami, który miał być obwiedziony płyciną zamkniętą od góry ostrołukami.

Niższa część budynku została zbudowana na planie prostokąta i ma kształt parterowego pawilonu. Pawilon w elewacji frontowej ma dwa prostokątne okna, przedzielone pilastrami. Nad oknami przebiega wykonany w tynku fryz krenelażowy. Dach pawilonu jest dwuspadowy. 

Materiały i technikiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Głównym materiałem budowlanym była czerwona cegła. Budynek jest otynkowany, pokryty blachą. We wnętrzu występują drewniane wykończenia. Posadzki wyłożone są płytkami.

WymiaryBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Przybliżone wymiary domku stróża podane w metrach: 

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Lublin 1976.

Denys M., Wyszkowski M., Lublin i okolice. Przewodnik, Lublin 2001.

Nowak B., Lublin. Przewodnik, Lublin 2000.

Żywicki J., Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998.

Powiązane artykuły

Powiązane miejsca

Zdjęcia

Słowa kluczowe