Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Andrzej Sosnowski (ur. 1959)

 

Jeden z najwybitniejszych polskich poetów współczesnych, prozaik, tłumacz. Absolwent anglistyki na Uniwersytecie Warszawskim, później wykładowca literatury amerykańskiej. Redaktor Literatury na Świecie. W latach 1989 – 1992 mieszkał w Kanadzie.
 

Spis treści

[RozwińZwiń]

ŻyciorysBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Andrzej Sosnowski urodził się 23 maja 1959 roku w Warszawie. Dziadkiem poety był Władysław Kozłowski, autor książek dla dzieci i młodzieży, tłumacz literatury rosyjskiej oraz redaktor naczelny „Świerszczyka”.  Autor „Sylwetek i cieni” wspominał po latach, że już we wczesnym dzieciństwie język rzucał na niego urok:
„Dźwięki, słowa. To są fakty kłopotliwe, bo sentymentalnie biograficzne. Ogromną frajdę sprawiało mi powtarzanie niektórych wyrazów, fraz, zwrotów, które jakoś mnie intrygowały. Odkrywałem drobne fakty fonetyczne”.[1]

W młodości poetę zainspirowali twórcy anglojęzyczni. Ukończył anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie wykładał później literaturę amerykańską. Magisterium i niedoszły doktorat autora „Taxi” dotyczyły twórczości Ezry Pounda, który (podobnie jak Ashbery) miał niemały pływ na twórczość literacką Andrzeja Sosnowskiego. Później poeta wspominał:

„W latach 1981-1986 zajmowałem się dość poważnie, w sposób również akademicki, poezją Pounda. Więc interesowała mnie linijka statyczna, dobitna, o wyrazistym rytmie, i wiersz coś konstatujący, mający wyraźnie odniesienie do wspólnej rzeczywistości. A potem zainspirowało mnie zdanie i życie osobiste, możliwość pisania poezji długimi zdaniami, i miało to poniekąd jakiś związek z lekturą Johna Ashbery’ego, którego zacząłem czytać około 1985 i którego chętnie czytam do dzisiaj. Myślę, że Ashbery w jakis sposób otworzył mnie na zdanie, na możliwość pisania na szerszy oddech i więcej stylistycznych rejestrów”.   Wśród autorów i autorek tłumaczonych przez Andrzeja Sosonowskiego znajdują się m.in. John Ashbery, Elisabeth Bishop, Jane Bowles, John Cage, Roland Firbank, Harry Mathews, Ezra Pound i Raymond Roussel.

Cechy twórczościBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwszy tom Andrzeja Sosnowskiego, „Życie na Korei”, ukazał się w 1992 roku. Do tej pory poeta wydał dziesięć tomów wierszy oraz dwa prozy.  Wybór jego szkiców literackich nosi tytuł „Najryzykowniej” (2007).
Najważniejszym elementem w poezji Andrzeja Sosnowskiego jest sam język, „sposób, w jaki go używa – czyli takie płynięcie ku nieznanemu – sprawia, że czytelnicza gra, do tej pory polegająca na ukazywaniu sensu, odkrywaniu intencji, odgadywaniu przyczyn bądź skutków zdarzeń, przestaje obowiązywać”.[2]
Poeta o swojej poezji mówił: „Mam wrażenie, że w moich wierszach jest całkiem sporo ogólnie dostępnej rzeczywistości, a mówię teraz w cudzysłowie, żeby uniknąć odpowiedzi na pytanie o tę jej rzeczywistą realność bądź nierealność. Interesuje mnie szukanie i odnajdywanie takich częstotliwości, na których można złapać coś najbardziej rzeczywistego we współczesnym języku”.[3]

Poezja Andrzeja Sosnowskiego, posługująca się wielowarstwową metaforyką, uważana jest przez badaczy za unikalne zjawisko w literaturze polskiej. Charakterystyczny rytm polszczyzny autora „Stancji” znalazł rzeszę poetyckich naśladowców, także wśród krytyków literackich:
„[...] za sprawą jego wierszy, esejów i wywiadów – do języka wchodził (i nadal wchodzi) nie jeden głos, ale cała orkiestra głosów, nowych dyskursów, innych tradycji mówienia i pisania. Głos Sosnowskiego dociera do rozmówcy z językowej wieży ciśnień [...] zawsze w asyście innych dźwięków, tonacji i cytatów. Głos uwalnia się od mówiącego i w nieco demoniczny sposób „nawiedza” indagującego. Owo „nawiedzenie” należy rozumieć całkiem dosłownie jako nakładkę komplikującą naszą założoną wiedzę na temat wiersza, poezji i znaczenia”. [4]

Poeta nagradzanyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Andrzej Sosnowski jest laureatem wielu nagród literackich, m. in. Nagrody imienia Kazimiery Iłłakowiczówny (1992, za najlepszy debiut), Nagrody Kościelskich (1997), Nagrody Odry (1998, za całokształt twórczości), Nagrody Fundacji Kultury (1994 i 1999).  Dwukrotnie był nominowany do Nagrody Nike (1997, 2008).
W 2008 roku tom poetycki Po tęczy otrzymał Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius.
W 2013 roku Andrzej Sosnowski otrzymał Nagrodę Literacką Gdynia za książkę poetycką "Sylwetki i cienie".

Sosnowski w Ośrodku "Brama Grodzka - Teatr NN"Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Andrzej Sosnowski był kilkakrotnie gościem Lubelskich Spotkań Literackich "Miasto Poezji". W 2008 roku, odbyło się spotkanie z poetą pt. "Poeta na scenie". Spotkanie poprowadził Jacek Gutorow. Sosnowski brał również aktywny udział w mieszkaniach poezji i spotkaniach poetyckich oraz sesji naukowej na KUL pt. "Czechowicz poetów". W spotkaniu udział wzięli Jacek Gutorow, Ryszard Krynicki, Tomasz Różycki i Paweł Próchniak. W 2013 roku, podczas corocznych obchodów urodzin Józefa Czechowicza, użyczył swojego głosu w nagraniu "Poematu o mieście Lublinie".
 

Andrzej Sosnowski jest laureatem Nagrody "Kamień" 2013 przyznawanej w trakcie Lubelskich Spotkań Literackich - Festiwalu "Miasto Poezji". Nagrodę odebrał osobiście z rąk Piotra Śliwińskiego dnia 6 czerwca 2013 w Ośrodku "Brama Grodzka - Teatr NN". W trakcie spotkania odbyła się również rozmowa z laureatem pt. "Tajemnica wiersza".
 

Przeczytaj laudację Piotra Śliwińskiego dla Andrzeja Sosnowskiego>>>

Przeczytaj zapis rozmowy z laureatem Nagrody "Kamień" pt. "Tajemnica wiersza">>>

 

Inni o poecieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Ach, Sosnowski...
I na tym poprzestać, trwając nad tekstem w skromnej onomatopei, w przyjaznym dryfie, z czułością (która jest zarówno chłodną precyzją urządzeń i tkliwym gestem, odbiorem i serdecznym wychyleniem). Ku mojemu szczęściu nie wiąże mnie konieczność krytycznoliterackiego rozwinięcia, a jedynie wierność przyjemności tekstu.
K. Mikurda

Język Sosnowskiego przypomina „język” muzyki — niby nie znaczy, a jest nośnikiem impulsów. W chwili spełnienia nie ma czasu na myślenie, konstrukcję — ta dokonuje się sama, ciało myśli w zastępstwie umysłu. „Nie odzyskuję przytomności./ Nie odzyskuję przytomności”. Składanie obrazów świata jest jak defragmentowanie dysku — porządkuje się dostępne elementy tak, by programy można było uruchamiać szybciej. Łącząc obce sobie fragmenty, uzyskuje się narrację. Nieznajoma na chwilę przestaje być nieznajomą: przydarza się moment pewności po chwili zaskoczenia. „Dziwnieśmy dziś sformatowani i skompresowani, Panie”.
Paweł Mackiewicz

BibliografiaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Książki i zbiory poetyckie:

  • Życie na Korei, Warszawa, Przedświt, 1992.
  • Dom bez kantów, Chicago, 1992 (wespół z Kubą Koziołem i Tadeuszem Piórą)
  • Sezon na Helu, Lublin, Stowarzyszenie Literackie „Kresy”, 1994.
  • Oceany, Wrocław, Pomona, 1996.
  • Stancje, Lublin, Stowarzyszenie Literackie „Kresy”, 1997.
  • Cover, Legnica, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, 1997.
  • Zoom, Kraków, Zielona Sowa, 2000.
  • Wiersze, Legnica, Biuro Literackie, 2001.
  • Taxi, Legnica, Biuro Literackie, 2003.
  • Gdzie koniec tęczy nie dotyka ziemi, Biuro Literackie, Wrocław 2005.
  • Dożynki, Biuro Literackie, Wrocław 2006 (zebrane teksty z poprzednich tomów).
  • Po Tęczy, Biuro Literackie, Wrocław 2007.
  • Pozytywki i marienbadki. 1987-2007, Biuro Literackie, Wrocław 2009.
  • Poems, Biuro Literackie, Wrocław 2010.
  • Sylwetki i cienie, Biuro Literackie, Wrocław 2012.


Proza:

  • Nouvelles impressions d'Amerique, 1994.
  • Konwój. Opera, 1999.


Eseje:

  • Najryzykowniej. Zbiór szkiców i impresji krytycznych z lat 1991-2003, Wrocław: Biuro Literackie 2007.
  • Stare śpiewki, Wrocław: Biuro Literackie 2013.


Inne:

  • Warszawa, Warszawa: WIG Press 2005 (album fotograficzny przygotowany wraz z Markiem Atkinsem i Tadeuszem Piórą).


Przekłady:

  • John Ashbery, No i wiesz (1993)
  • Jane Bowles, Dwie poważne damy (2005)
  • Harry Mathews, Osobne przyjemności (2008)
  • Raymond Roussel, Dokumenty mające służyć za kanwę (2008)
  • Maurice Blanchot, Tomasz Mroczny Szaleństwo dnia (2009)
  • John Ashbery, Cztery poematy (2012)
  • Jane Bowles, Dwie poważne damy. W letnim domku (2012)


Bibliografia przedmiotowa:

  • Lekcja żywego języka. O poezji Andrzeja Sosnowskiego, pod red. Grzegorza Jankowicza, Kraków 2004.
  • Trop w trop: rozmowy z Andrzejem Sosnowskim, wybór i oprac. G. Jankowicz, Wrocław: Biuro Literackie, 2010.


Znalezione w Internecie:
„Kwestionariusz Fahrenheita”: Andrzej Sosnowski:
http://www.youtube.com/watch?v=ViRMHR_yVNs
Agnieszka Mirahina o poezji Andrzeja Sosnowskiego:
http://www.dwutygodnik.com/artykul/3245-widmowy-refren.html
 

Opracowała: Agata Ptak

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

[1] G. Jankowicz, Wstęp [w:] Trop w trop. Rozmowy z Andrzejem Sosnowskim, pod red. G. Jankowicza, Wrocław 2010, s. 160.
[2] 
Zob. D. Turczyńska, Polisemia. Naukowe czasopismo internetowe, nr 4 (2010):
http://www.polisemia.com.pl/numery-czasopisma/numer-4-2010-4/andrzej-sosnowski-poeta-spolecznie-niedostepny.

[3] Zob. Magical Mystery Tour – z Andrzejem Sosnowskim rozmawia Maciej Topolski:
http://niedoczytania.pl/magical-mystery-tour-z-andrzejem-sosnowskim-rozmawia-maciej-topolski/.
[4] Trop w trop..., s.7.

Zdjęcia

Wideo

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe