Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Działania Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN" związane z rewitalizacją Starego Miasta i przestrzenią miasta

Rewitalizacja Starego Miasta

 

 

Przestrzeń miasta w sposób oczywisty kreuje jego obraz dlatego tak ważna powinna być dla nas rewitalizacja zdegradowanych i patologicznych miejsc w Lublinie. Takie zaniedbane dzielnice są wielkim wyzwaniem dla każdego miasta, zarówno jeżeli chodzi o ich przestrzeń, jak i problemy społeczne, które tam występują. W wielu europejskich miastach polityka przestrzenna opierająca się na poprawianiu jakości przestrzeni publicznej doprowadziła do aktywizacji lokalnych społeczności, stając się jednocześnie elementem decydującym o sukcesie tych miast zarówno w wymiarze ekonomicznym, jak i kulturalnym. Wyjątkową rolę w takich miejscach mogą spełnić animatorzy. Dobrym przykładem na to jest działalność Teatru NN, który bardzo mocno wpisał się w proces rewitalizacji lubelskiego Starego Miasta.

 

W chwili zasiedlenia jesienią 1992 roku przez Teatr NN Bramy Grodzkiej i przylegających do niej kamienic było to jedno z najbardziej zdewastowanych miejsc w Lublinie, w którym podjęto prowadzenie działalności kulturalnej. Dodać tu jeszcze należy, że Stare Miasto postrzegane było wtedy jako wyjątkowo niebezpieczna dzielnica, którą zamieszkują ludzie z marginesu społecznego. Zaistniał tu problem degradacj substancji zabytkowej.


Miało to dla działalności Teatru NN konkretne reperkusje. Z jednej strony trzeba było zająć się remontem kamienic, w których była siedziba Teatru, z drugiej strony należało przekonać mieszkańców Lublina do tego, że na Starym Mieście również może być prowadzona działalność kulturalna.


Odbudowa i przywracanie do życia całego kompleksu kamienic i Bramy Grodzkiej – jednego z najważniejszych elementów dawnego Traktu Królewskiego, stały się istotnym krokiem dla publicznej debaty o rewitalizacji całego Starego Miasta w Lublinie.


Bardzo ważnymi elementami ożywiającymi przestrzeń Starego Miasta stały się organizowane przez ośrodek w latach 1997–2001 festyny i widowiska: „Noc Świętojańska”, „Dzień na Starym Mieście”, Oratorium „Poemat o mieście Lublinie”. Wspomnijmy też o cyklu interdyscyplinarnych dyskusji „Odkrywanie Miejsca – historia i przyszłość Starego Miasta” z roku 1999, które odbywały się w ośrodku.

 

W roku 2005 ośrodek przejął tzw. Lubelską Trasę Podziemną i zbudował dla niej cały program. Natomiast w roku 2006 przejął znajdującą się w dramatycznym stanie dawną „Izbę Tradycji Drukarstwa” (ul. Żmigród 1) – wiązało się to z koniecznością zorganizowania znacznych prac remontowo-budowlanych.

 

W roku 2005 został wydany przez ośrodek monograficzny numer „Scriptores” – Rozmowy o kulturze przestrzeni. W tym samym roku narodziło się Forum Kultury Przestrzeni.

 

W roku 2008 ośrodkowi został przekazany „Plac Śmierci”.

 

 

 

Rewitalizacja: Odbudowa siedziby Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"

Historia Teatru NN to zarazem historia ratowania związanej bardzo mocno z przeszłością miasta Bramy Grodzkiej i przylegających do niej kamienic - zabytków, które od 1992 roku stały się siedzibą Teatru NN.

Są to: Brama Grodzka, kamienice Grodzka 21, Grodzka 34, częściowo Grodzka 36, a w 1997 roku również kamienica Grodzka 19 (pensjonat "Waksman").

>>> czytaj więcej o odbudowie siedziby Ośrodka

 

 

Rewitalizacja: Noc Świętojańska (1997-2001)

W czerwcu 1997 roku Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" przygotował "Noc Świętojańską przy Bramie Grodzkiej". "Noc Świętojańska" była pierwszą imprezą o charakterze masowym zorganizowaną przez Ośrodek ale też pierwszą tego typu imprezą na Starym Mieście. Uznaliśmy, że Staremu Miastu potrzebna jest duża, coroczna impreza o charakterze widowska, przyciągająca do tego miejsca ludzi, łamiąca stereotypy w myśleniu o tej dzielnicy i promująca to miejsce wśród mieszkańców Lublina. Wyszliśmy z założenia, że Stare Miasto jest najbardziej charakterystycznym miejscem Lublina, najmocniej związanym z jego przeszłością. Widowisko miało podkreślać wyjątkową urodę i unikalność Starego Miasta. Pamiętajmy, że to były lata 90-te i to miejsce wyglądało zupełnie inaczej niż dzisiaj.


Tak „Noc Świętojańska” została opisana w programie:
Magiczna Noc – Magiczne Miejsce. To tu, właśnie tu, nad Bramą Grodzką, w Noc Świętojańską pojawi się Sztukmistrz – bohater sławnej na całym świecie książki Isaaca Bashewisa Singera.
Tylko w tę jedną noc i w tym miejscu, w migających płomieniach żywego ognia, przy muzyce spotkamy Sztukmistrza powracającego do swego rodzinnego miasta na krótką chwilę. To spotkanie jest częścią lubelskiej mitologii i magiczności, jednym z cudownych snów Bramy Grodzkiej
.


„Noc Świętojańska” była organizowana aż do roku 2001.

>>> czytaj o Nocy Świętojańskiej w Kalendarium TNN

 

Rewitalizacja: Festyn "Dzień na Starym Mieście" (1997)

20 września 1997 roku Ośrodek wykorzystując doświadczenia zdobyte w trakcie pracy przy „Nocy Świętojańskiej” zorganizował na Starym Mieście trwającą dwa dni kolejną masową imprezę o charakterze festynu - „Dzień Starego Miasta”. W czasie tej imprezy odbywały się koncerty, występy teatralne i cyrkowe, można było z przewodnikiem zwiedzać Stare Miasto. Na Rynku były zbudowane stoiska, na których prezentowali swoje wyroby m. in. rzemieślnicy, twórcy ludowi, producenci zdrowej żywności. W czasie festynu można było odwiedzać instytucje kulturalne działające na Starym Mieście.

 

Rewitalizacja: Oratorium "Poemat o Mieście Lublinie" (1997)

Na zakończenie Festynu "Dzień na Starym Mieście" (21 września 1997 roku) na placu Zamkowym zostało zaprezentowane widowisko plenerowe „Poemat o mieście Lublinie”. W widowisku tym wykorzystane były po raz pierwszy w Lublinie na tak dużą skalę efekty świetlne i pirotechniczne. Głównym jego elementem było wykonanie skomponowanego na zamówienie Ośrodka przez Krzesimira Dębskiego Oratorium „Poemat o mieście Lublinie” z udziałem chóru, orkiestry i solistów. Oratorium napisane specjalnie do tekstu Józefa Czechowicza „Poemat o mieście Lublinie” i jego wykonanie w miejscu gdzie była kiedyś ulica Szeroka było pierwszym działaniem Ośrodka związanym z przywracaniem pamięci o lubelskim poecie.

>>> czytaj o Oratorium "Poemat o mieście Lublinie" w Kalendarium TNN

 

 

Rewitalizacja: Odkrywanie miejsca - historia i przeszłość Starego Miasta w Lublinie (1999)


Odbudowa przez Ośrodek i przywrócenie do życia całego kompleksu kamienic i Bramy Grodzkiej – jednego z najważniejszych elementów dawnego Traktu Królewskiego stało się istotnym krokiem w kierunku rewitalizacji całego Starego Miasta. Dlatego też w 1999 roku w Ośrodku odbył się cykl interdyscyplinarnych dyskusji „Odkrywanie Miejsca – Historia i Przyszłość Starego Miasta w Lublinie” dotyczących rewitalizacji Starego Miasta. Podczas tych spotkań dochodziło do wymiany informacji zarówno pomiędzy specjalistami jak też pomiędzy mieszkańcami i władzami miasta.

>>> czytaj o cyklu seminariów "Odkrywanie miejsca" w Kalendarium TNN

 

Rewitalizacja: Zagospodarowanie Trasy Podziemnej (2005)

W roku 2005 Ośrodek przejął tzw. Trasę Podziemną. Od kilku lat po jej wykonaniu wciąż stała ona niezagospodarowana – nie było żadnego pomysłu co do programu użytkowego dla tego miejsca. Okazało się, że Trasa była budowana bez żadnego programu użytkowego. Tak więc tworzenie takiego programu dla Trasy związane było z licznymi ograniczeniami wynikający z rozwiązań jakie przyjęto przy jej budowie.
W oparciu o Trasę powstał w strukturze organizacyjnej Ośrodka nowy dział - Pracownia Edukacji Historycznej. Głównym celem Pracowni stało się prowadzenie programów edukacyjnych popularyzujących historię Lublina. Pracownia stała się gospodarzem podziemi lubelskiego Trybunału oraz połączonej z nimi Trasy Podziemnej.

>>> czytaj o zagospodarowaniu Lubelskiej Trasy Podziemnej

>>> strona Podziemi

 

 

Rewitalizacja: Izba Drukarstwa (2006)

W roku 2006 Ośrodek przejął mieszczącą się przy ul. Żmigród 1 pomieszczenia dawnej Izby Tradycji Drukarstwa oraz położone obok Izby ale na wyższym poziomie budynku, pomieszczenia tzw. pieczątkarni. Stan techniczny tych pomieszczeń jak też stan  budynku, w którym znajdowały się był dramatyczny. Również eksponaty prezentowane w Izbie były w bardzo złym stanie. Po wykwaterowaniu z mieszkań lokatorów rozpoczęły się prace budowlane, które bardzo szybko potwierdziły wstępne rozpoznanie o bardzo złym stanie technicznym budynku. Z perspektywy czasu widać, że bez prowadzonych przez Ośrodek prac doszłoby do katastrofy budowlanej w budynku z olbrzymimi konsekwencjami dla samego budynku ale też dla jego mieszkańców. Izba mogła rozpocząć swoją działalność w maju 2008 roku.

>>> czytaj więcej o rewitalizacji Izby Drukarstwa

 

 

Rewitalizacja: Zagospodarowanie Piwnicy pod Fortuną (2007)

Jesienią 2007 roku Ośrodek na prośbę Urzędu Miasta przejął stojące od trzech lat puste pomieszczenia po działającej tu kiedyś restauracji wśród których była też piwnica ze słynnymi freskami.. W związku z tym, że nie było żadnego pomysłu na zagospodarowanie tych pomieszczeń zwrócono się do Ośrodka jako gospodarza znajdującej się obok Trasy Podziemnej o przejęcie tych tzw.  „Piwnic pod Fortuną” i wprowadzenie do nich nowego programu użytkowego.

>>> czytaj więcej o zagospodarowaniu Piwnicy pod Fortuną

 

 

Upamiętnienie: Plac Śmierci (2008)

Lubelski "Plac Śmierci" położony jest obok rampy kolejowej przy ul. Turystycznej. Teren ten przed wojną zajmowały zakłady mięsne i był tu prowadzony załadunek towarów produkowanych w rzeźni.

Od 17 marca do 14 kwietnia 1942 roky Niemcy wywieźli stąd do obozu zagłady w Bełżcu 26 tyś. lubelskich Żydów.
>>> czytaj więcej o likwidacji getta na Podzamczu
 

Obecnie plac przykryty jest 60-centymetrową warstwą ziemi oraz nałożoną na nią betonową nawierzchnią. Potwierdziły to przeprowadzone przez Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" odkrywki archeologiczne. Dla upamiętnienia tego miejsca Ośrodek przeprowadził konkurs na projekt instalacji artystycznej.

>>> czytaj o historii Placu Śmierci

>>> czytaj o konkursie na trwałą formę upamiętnienia

 

 

 

Tomasz Pietrasiewicz

 

 

 

Powiązane wydarzenia

Zdjęcia

Wideo

Inne materiały

Kategorie

Słowa kluczowe