Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Projekt "W poszukiwaniu Lubliniaków - Izrael (2006)"

W okresie od 11 listopada do 31 grudnia 2006 roku pracownik Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Tomasz Czajkowski realizował projekt „W poszukiwaniu Lubliniaków – Izrael”. Celem projektu było dotarcie do żyjących w Izraelu żydowskich emigrantów wywodzących się z Lublina i Lubelszczyzny, nagranie ich wspomnień, a także pozyskanie archiwalnych fotografii, dokumentów z ich zbiorów.

W ramach projektu nagrano 55 osób i pozyskano w formie zdigitalizowanej ponad 100 sztuk materiałów ikonograficznych. Wywiady przeprowadzano, łącząc klasyczną metodę biograficzną z kwestionariuszową. Najważniejsze poruszane w rozmowach tematy to: życie przed wybuchem II wojny światowej, wojenne historie rodzin, emigracja i losy emigrantów w Izraelu, historia i aktualna działalność ziomkostw, przemiany tożsamości kolejnych pokoleń emigrantów oraz rodzinny przekaz pamięci.

   

Warto podkreślić, iż większość osób spośród nagranych należy do pierwszego pokolenia emigrantów, urodzonych przed II wojną światową w Polsce. Nagrane osoby wywodzą się z Lublina (41 osób), a także z Chełma, Zamościa, Puław, Kurowa, Międzyrzeca Podlaskiego, Drohobycza. Relacje nagrywane były w językach: polskim (54) i angielskim (1). Zarejestrowane zostały techniką wideo (52 osoby) oraz audio. Łączny czas wszystkich nagrań to 98 godzin.

 

W ramach projektu Tomasz Czajkowski, na zaproszenie Instytutu Polskiego w Tel Avivie, wygłosił klika odczytów na temat działalności edukacyjnej i dokumentacyjnej Ośrodka, na przykładzie zrealizowanego przez niego projektu „Krawiecka 41”. Uczestniczył również w dorocznych uroczystościach Ziomkostw Lubelskiego i Puławskiego w Izraelu.

 

Materiały uzyskane w ramach projektu opublikowane zostały w Bibliotece Mutimedialnej Ośrodka. Ponadto wykorzystywane były w dwóch projektach edukacyjnych z udziałem młodzieży polskiej, niemieckiej oraz holenderskiej, publikacjach, audycjach i reportażach radiowych, filmie dokumentalnym oraz w serwisach internetowych Ośrodka.

Osoby nagrane w ramach projektu (w porządku alfabetycznym): Diana Bach, Sara Barnea, Josef Bass, Baruch Becher, Yechiel Birman, Cipora Borensztain, Hela Boudough, Itshae Carmi, Krystyna Carmi, Różka Doner, Ewa Eisenkeit, Cesia Fiszer-Trachtenberg, Wilhelm Fleischer, Jochewed Flumenker, Josef Fraind, Bronisława Friedman, Awracham Gafni, Ruth Goldberg, Szlomo Gorzyczański, Towa Gotelf, Samuel Gradel, Aleksander Grinfeld, Sara Grinfeld, Helena Grinszpan, Aron Halbersztadt, Moshe Handelsman, Henryka Heinsdorf, Pola Katz, Avigdor Katzenelenbogen, Pinchas Kidron, Jakow Kleiner, Mosze Korn, Sabina Korn, Judith Lederman, Leizor Lederman, Judith Maier, Marian Milsztajn, Eliezer Orenstein, Shosh Organd, ks. Grzegorz Pawłowski, Hadassa Pinkus, Halina Reichaw, Szulamit Richawi, Alicja Sawir, Mira Shuwal, Edward Skowroński-Hertz, Dawid Sztokfisz, Rywka Sztokfisz, Janina Tataj, Josef Wakszul, Hana Wasąg, Mosze Wasąg, Ryszard Weiler, Regina Winograd, Awracham Wiszogrod.

Partnerzy projektu: Ziomkostwo Lubelskie w Izraelu, Miasto partnerskie Rishon LeZion, Instytut Polski w Tel Avivie.

 

Patronat medialny: „Gazeta w Lublinie”, Radio Lublin.

 

Podziękowania

Powodzenie tego projektu zależało od bardzo wielu osób. W tym miejscu chciałbym im bardzo serdecznie podziękować.

 

Przede wszystkim wyrazy podziękowania kieruję do moich rozmówców. Jestem im niezmiernie wdzięczny za to, że zgodzili się podzielić, bardzo często bolesnymi dla nich, wspomnieniami.

 

Dziękuję partnerom projektu: Josephowi Dakarowi z Ziomkostwa Lubelskiego w Izraelu, Panu Meir Nitzan oraz Pani Rinie Shiponi z miasta partnerskiego Rishon Lezion, Pani Elżbiecie Frister i Yaronowi Karolowi Beckerowi z Instytutu Polskiego w Tel Avivie

 

Dziekuję Panu Ryszardowi Montusiewiczowi z Polskiego Radia Lublin za zgodę na udostępnienie na czas realizacji projektu mikrofonu.

 

Dziękuję osobom, którzy przez cały okres mojego pobytu w Izraelu pomagali mi, gościli, zapewnili serdeczną, domową atmosferę oraz niezapomniane przeżycia: Esther Mandelay, Noi i Yosiemu   Dakarom, Sarze Barnea, Ricie i Jakubowi Gorfinklom, Edwardzie oraz Marianowi Milsztajnom, Judith i Eli Maierom, Alizie Salomon, Icie Fishberg, Necie Zytomirski-Avidar, Leah i Shookiemu Gorodetzky, Yoramowi Lenkiewiczowi.

 

Tomasz Czajkowski, koordynator projektu.

 

Wykorzystanie nagranych relacji i innych pozyskanych w ramach projektu materiałów:

 

1. Publikacje:

Światła w ciemności. Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata. Relacje, red. Anna Dąbrowska, Lublin 2008.

Wywiad z Edwardem Hertz-Skowrońskim, Kol Lublin. Annual of Lubliners in Israel and diaspora, nr 44, listopad 2008, s. 25-35 oraz 104-105.

Scriptores, Anna Langfus. Życie. Twórczość. Recepcja, nr 34, 2013.

 

2. Audycje i reportaże radiowe:

Reportaż Duchy Kurowa, reż. Mariusz Kamiński (Radio Lublin), 2008.

Audycja Historia bez patyny, reż. Marta Grydniewska (Radio Lublin), 2008.

Reportaż Ania z Lublina, reż. Agata Koss-Dybała (Radio Lublin), 2008.

 

3. Filmy dokumentalne:

Errata do biografii - Anna Langfus, reż. Robert Kaczmarek, TVP 1, 2007.

 

4. Serwisy internetowe:

www.langfus.teatrnn.pl

http://teatrnn.pl/sprawiedliwi/