Projekt "Dzieci z Ochronki – Powrót"
W dniach 25–28 września 2012 została zorganizowana akcja społeczno-edukacyjna "Dzieci z Ochronki – Powrót". Celem akcji było odtworzenie zniszczonego graffiti, które zostało zamalowane. Pierwotny mural powstał w 2010 roku na ścianie budynku Gimnazjum nr 17 w Lublinie przy ulicy Maszynowej 2. Mural Pamięci "Memories Give Life” był wynikiem współpracy młodzieży i artystów-edukatorów z USA. W ramach akcji "Dzieci z Ochronki – Powrót" odtworzono zniszczone graffiti w wewnętrznych przestrzeniach trzech lubelskich szkół.
Tworzone murale nawiązują do historii, jaka miała miejsce podczas II wojny światowej w Lublinie. W marcu 1942 roku, w czasie akcji likwidacyjnej getta na Podzamczu, około sto dzieci z sierocińca przy ulicy Grodzkiej 11 zostało wywiezionych samochodami ciężarowymi na teren nieczynnej kopalni piasku i tam zamordowanych. Co roku Ośrodek organizuje Marsz pamięci do miejsca śmierci dzieci. Organizuje także działania edukacyjne i akcje społeczne upowszechniające wiedzę o tym wydarzeniu.
Spis treści
[Zwiń]Graffiti jako forma upamiętnienia
Do realizacji projektu upamiętnienia życia i tragicznej śmierci dzieci z żydowskiej Ochronki przy ulicy Grodzkiej 11 został wykorzystany potencjał tkwiący w przemawiającej do młodzieży współczesnej sztuce graffiti. Ta przystępna forma pozwoliła na zaangażowanie uczniów lubelskich szkół w stworzenie własnej formy upamiętnienia – tak na poziomie koncepcji, jak i wykonania. Celem projektu było zwalczanie uprzedzeń, pogłębianie wśród młodzieży znajomości lokalnej historii oraz przywracanie pamięci o lubelskich Żydach.
Akcja społeczna “Dzieci z Ochronki – Powrót”
Historia projektu “Dzieci z Ochronki – Powrót” sięga roku 2010. W lipcu 2010 roku grupa uczniów Gimnazjum nr 17 przy ulicy Maszynowej na Tatarach w Lublinie stworzyła graffiti “Dzieci z Ochronki – Memories Give Life”. Pracowała nad nim wspólnie z artystami-edukatorami Magdaleną Gross, Gaelenem Smithem i Mattem Litwackiem z USA. Młodzież najpierw pracowała nad projektem graffiti, a następnie nad wykonaniem go na elewacji szkoły. Graffiti wykonane przez młodzież na ścianie Gminazjum nr 17 zostało zamalowane przez nieznanych sprawców.
Akcja społeczna “Dzieci z Ochronki – Powrót” to odtworzenie zniszczonego graffiti z 2010 roku.
Szkoły, które wzięły udział w akcji
Do działania zostały zaproszone trzy lubelskie szkoły. Podobnie jak Gimnazjum nr 17 – położone w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca śmierci dzieci z Ochronki – są one w szczególny sposób związane z tematem projektu; ze względu na swoje usytuowanie w pobliżu Starego Miasta, gdzie mieścił się sierociniec, oraz poprzez osobę patrona szkoły:
- IV Liceum Ogólnokształcące im. S. Sempołowskiej na Czwartku
- Zespół Szkół nr 1 im. Wł. Grabskiego na Podwalu
- Zespół Szkół nr 4 im. J. Korczaka na ulicy Bronowickiej
Program edukacyjny
Młodzież zaangażowana w akcję “Dzieci z Ochronki – Powrót” wzięła udział w programie edukacyjnym obejmującym dwa warsztaty wprowadzające oraz zajęcia praktyczne – wykonanie murala we własnej szkole.
Warsztaty
Podczas pierwszego warsztatu “Mural Pamięci – Memories Give Life” uczestnicy poznali historię tragicznej śmierci dzieci z żydowskiej ochronki przy ul. Grodzkiej 11, ucząc się równocześnie o kontekście tego wydarzenia – sytuacji w Lublinie w czasie okupacji. Zapoznali się z podstawowymi faktami na temat przeprowadzanej w 1942 roku akcji Reinhard, w ramach której zlikwidowano getto na Podzamczu i żydowską Ochronkę. W zajęciach wykorzystano relacje historii mówionej złożone przez świadków wydarzenia. Drugą cześć warsztatu stanowiła prezentacja dokumentacji z pracy nad Muralem Pamięci w Gimnazjum nr 17 w 2010 roku. Młodzież analizowała wykorzystaną w nim symbolikę oraz rozmawiała o samej jego koncepcji formie upamiętnienia.
Drugi warsztat – prowadzony przez lubelskich artystów graffiti – był wprowadzeniem do pracy przy malowaniu Murala Pamięci we własnych szkołach. Miał on formę opowieści o historii graffiti oraz prezentacji jego obecnych form i stylów.
Praca nad muralem
Ostatnim etapem pracy w każdej ze szkół była praktyczne wykonanie Murala Pamięci: sporządzenie szkicu oraz wypełnianie go kolorem w sprayu pod okiem profesjonalnych grafficiarzy. Wszystkie murale powstały wewnątrz budynków szkolnych.
Haromonogram
Warsztat “Mural Pamięci – Memories Give Life”
- 24.09.2012 – Zespół Szkół nr 1 im. Wł. Grabskiego na Podwalu, warsztat odbył się w Ośrodku “Brama Grodzka – Teatr NN”
- 25.09.2012 – Zespół Szkół nr 4 im. J. Korczaka na ulicy Bronowickiej, warsztat odbył się w szkole
- 27.09.2012 – IV Liceum Ogólnokształcące im. S. Sempołowskiej na Czwartku, warsztat odbył się w szkole.
Warsztat graffiti i wykonanie murala
- 25.09.2012 – Zespół Szkół nr 1 im. Wł. Grabskiego na Podwalu
- 26.09.2012 – Zespół Szkół nr 4 im. J. Korczaka na ulicy Bronowickiej
- 27.09.2012 – IV Liceum Ogólnokształcące im. S. Sempołowskiej na Czwartku
Kongres Kultury Chrześcijańskiej
Projekt “Dzieci z Ochronki – Powrót” był jednym z wydarzeń odbywających się w ramach IV Kongresu Kultury Chrześcijańskiej, którego hasło brzmiało: "W poszukiwaniu człowieka w człowieku. Chrześcijańskie korzenie nadziei".
Inicjatorem dotychczasowych kongresów był abp. Józef Życiński. Kongres, w zamyśle jego pomysłodawcy, miał być miejscem spotkań myśli chrześcijańskiej z wyzwaniami współczesności.
Jednym z takich wyzwań jest pamięć o polsko-żydowskiej historii. W tym właśnie sensie projekt społeczny “Dzieci z Ochronki – Powrót”, będąc poszukiwaniem nowych form wyrazu dla refleksji historycznej w edukacji, wpisał się w idee kongresu.
Szlak pamięci
W roku 2016 miejsce tragicznej śmierci dzieci z żydowskiego sierocińca zostało włączone do szlaku pamięci “Lublin. Pamięć Zagłady”. Oznakowano je za pomocą 2 betonowych płyt, na których znajdują się napisy w języku polskim i angielskim, informujące o historii i znaczeniu tego miejsca:
W tym miejscu, 24 marca 1942 r., policja niemiecka zamordowała ponad sto dzieci z żydowskiego sierocińca przy ul. Grodzkiej 11 oraz ich opiekunki. W 1948 r. szczątki ofiar ekshumowano i przeniesiono do wspólnej mogiły na nowym cmentarzu żydowskim w Lublinie przy ul. Walecznych.
Żonkile
W październiku 2019 r. wraz z młodzieżą z 7 klasy SP nr 27 oraz nauczycielką p. Małgorzatą Niewiadomską uczniowie i uczennice zasadzili 100 żonkili w miejscu, gdzie znajdują się płyty szlaku pamięci z informacją o śmierci dzieci. W marcu 2020 żonkile po raz pierwszy zakwitły.