Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Odbudowa siedziby Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN" (1992-1997, 2002, 2005, 2009)

Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” użytkuje Bramę Grodzką i dwa budynki do niej przylegające: kamienice Grodzka 21 i 36. 

Historia Teatru NN to zarazem historia ratowania związanej bardzo mocno z przeszłością miasta Bramy Grodzkiej i przylegających do niej kamienic - zabytków, które od 1992 roku stały się siedzibą Teatru NN.

Są to: Brama Grodzka, kamienice Grodzka 21, Grodzka 34, częściowo Grodzka 36, a w 1997 roku również kamienica Grodzka 19 (pensjonat "Waksman").

 

W momencie zasiedlenia, w 1992 roku obiekty te były jednymi z najbardziej zdewastowanych miejsc w Lublinie. Stan techniczny obiektów i stopień degradacji substancji zabytkowej spowodowanej brakiem prac remontowych i zabezpieczających groził katastrofą budowlaną. Żeby zdać sobie sprawę ze skali degradacji tego miejsca wystarczy przytoczyć fragmenty opisu stanu technicznego budynków zamieszczone w dokumentacjach technicznych: „niesprawna instalacja elektryczna lub jej brak, brak ogrzewania, zniszczona stolarka okienna i drzwiowa, uszkodzony dach nad Bramą Grodzką, brak dużej części dachu nad jedną z kamienic i całkowite zniszczenie części stropów oraz ciągów schodowych, brak części rynien, zagrzybione i zawilgocone tynki, pęknięcia konstrukcyjne, zniszczona elewacja”.

Jednym słowem obiekty te wymagały kapitalnego remontu. Dla Teatru NN nie był to zykły remont lecz ratowanie pamięci odciśniętej w konkretnym miejscu - w Bramie Grodzkiej. Ten remont to również kreowanie przez Teatr nowej, żywej przestrzeni powoli wrastającej w lubelskie Stare Miasto. Ta odbudowa była dla Teatru często trudną lekcją uczenia się czym jest zabytek i co oznacza wzięcie na siebie odpowiedzialności bycia jego gospodarzem.


Przełomowym momentem dla odbudowy siedziby Ośrodka było przeznaczenie w 1994 roku przez Urząd Miasta w Lublinie dotacji na remont i zabezpieczenie popadającej w ruinę Bramy Grodzkiej oraz kamienicy Grodzka 21.

Teatr NN podjął się wtedy pełnienia obowiązków inwestora zastępczego. Zanim rozpoczęto właściwe prace remontowo-budowlane i zabezpieczające przygotowano podstawy inwestycji. Została stworzona koncepcja programu wykorzystania Bramy Grodzkiej i przyległych do niej kamienic jak również nakreślono program inwestorski dla całego przedsięwzięcia. Wymagało to przebadania istniejącej dokumentacji, konsultacji z projektantami, konserwatorem zabytków, przygotowania wstępnych opinii o stanie technicznym kamienic. Sytuację komplikował brak rozpoznania archeologicznego w obszarze prowadzonych prac.

Renowacja siedziby Teatru trwała od 1994 – 2000 roku. Zakres prac remontowo-budowlanych objął Bramę Grodzką, kamienicę Grodzka 21 jak też połączone pierwsze piętro kamienic Grodzka 34 i 36. Prace renowacyjne przeprowadzone w budynku Bramy Grodzkiej i polegały na: podbiciu fundamentów, wymianie dachu i adaptacji poddasza, wykonaniu elewacji, montażu instalacji elektrycznej i ciepłowniczej, wymianie stolarki okiennej i drzwiowej. Podobne prace wykonano w pozostałych budynkach przekazanych Ośrodkowi. W kamienicy Grodzka 21 podbito fundamenty, wykonano elewacje, zbudowano od podstaw piwnice i taras, wymieniono stropy i ciągi schodowe, zaadaptowano poddasze. W kamienicy Grodzka 34 wykonano elewacje, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, zamontowano instalację ciepłowniczą.

Dzięki odbudowie siedziby Ośrodka podjętej w 1994 roku udało się ocalić jeden z najbardziej symbolicznych zabytków polsko-żydowskiego Lublina: Bramę Grodzką, zwaną też Bramą Żydowską. Stała się ona centralnym miejscem w programie Ośrodka.

W czasie remontu zrodził się pomysł zaadaptowania części przestrzeni Ośrodka w kamienicy Grodzka 21 na kawiarnię nawiązującą w swoim wystroju i programie do kultury żydowskiej. Powstała w ten sposób kawiarnia "Szeroka 28".

 

Należy podkreślić, że w czasie remontu przez cały czas trwała działalność programowa Teatru NN, a od 1996 roku Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN" (spotkania, wystawy, sesje, projekcie filmów, prezentacje przedstawień teatralnych). U podstaw przyjętego na samym początku programu użytkowego dla remontowanych obietków leżał projekt Teatru NN - "Pamięć - Miejsce - Obecność", dotykający istoty i korzeni miejsca, w kórym znalazł się Teatr.

 

Oprócz prac remontowych i rewaloryzacyjnych od kwietnia 1999 roku w Ośrodku zaczęto realizować program „Odkrywanie Miejsca – Historia i Przyszłość Starego Miasta w Lublinie”. Był to cykl interdyscyplinarnych dyskusji, podczas których dochodziło do spotkań i wymiany informacji zarówno pomiędzy specjalistami, jak też pomiędzy mieszkańcami.

Odbudowa i przywracanie do życia Bramy Grodzkiej i kompleksu kamienic - jednego z najważniejszych elementów Starego Miasta stało się istotnym krokiem w rozpoczęciu rewitalizacji całego tego obszaru.

 

W 2002 roku został zaadoptowany z przeznaczeniem na salę wystawienniczą strych w kamienicy Grodzka 36.

 

W 2005 roku w kamiec=nicy Grodzka 36 zostały wyremontowane piwnice z przeznaczeniem na pomieszczenia biurowe i działalność programową Ośrodka.

 

W 2008 roku w trakcie prac przy kładzeniu nowej elewacji Bramy Grodzkiej powstało zagrożenie katastrofą budowlaną. Konsekwencją tego było przeprowadzenie bardzo poważnych prac remontowo-budowlanych wzmacniających konstrukcję Bramy Grodzkiej.



Tomasz Pietrasiewicz
 

Zdjęcia

Wideo

Inne materiały

Kategorie

Słowa kluczowe