Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Wystawa "Wielka Księga Miasta. Lublin w Fotografii do 1939 roku"

Wystawa "Wielka Ksiega Miasta. Lublin w Fotografii do 1939 roku"
Wystawa "Wielka Ksiega Miasta. Lublin w Fotografii do 1939 roku" (Autor: Kubiszyn, Marta)

„Wielka Księga Miasta. Lublin w fotografii do 1939 roku" to jeden z pierwszych projektów zrealizowanych w Ośrodku Brama Grodzka- Teatr NN, który zainicjował działania skierowane na przywracanie pamięci o przedwojennym Lublinie. Wielka Księga Miasta to „rodzaj zielnika z życiorysami, rodzinnymi fotografiami domów, ludzi, ulic, mieszkań, poetyckimi opisami Miasta, legendami. Powstała w ten sposób opowieść o życiu mieszkańców, opowieść o mieście." Jest to równocześnie fascynujący przewodnik po przedwojennym Lublinie- jego tajemnicach, magicznych miejscach i wspomnieniach... Wystawa Wielka Księga Miasta. Lublin w Fotografii do 1939 roku została otwarta w 1997 roku.

W roku 1997 powstał w ramach programu „Wielka Księga Miasta” pomysł na zorganizowanie w siedzibie Ośrodka wystawy starych fotografii pokazujących przedwojenny Lublin. Zwróciliśmy się z apelem do mieszkańców Lublina o udostępnienie nam swoich fotografii. Dzięki temu ale również dzięki poszukiwaniom w archiwach i bibliotekach zgromadziliśmy kilkaset przedwojennych fotografii. Zdecydowaliśmy, że wystawa, na której będą pokazane te fotografie, będzie miała charakter scenografii teatralnej. W ten sposób w maju 1998 roku doszło do otwarcia wystawy „Lublin w fotografii do 1939 r.”

Pomysłodawca: Tomasz Pietrasiewicz.

Realizacja plastyczna: Monika Krzyżanowska, Katarzyna Pol, Agnieszka Rogala.

IdeaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

„Proszę nakreślić w wyobraźni mapę tych okolic, powiększyć każdą z tych kropeczek na mapie zwykłej czy wojskowej (1:50 000), powiększyć je do rzeczywistych rozmiarów, oznaczyć ulice i domy, (...), a następnie wejść na podwórze, do domu, wyrysować plan mieszkania, sporządzić spis mebli i drzew owocowych; i proszę nie zapominać o nazwach kwiatów rosnących w ogrodzie za domem ani o gazetach, (...), o cenach smalcu i węgla (...)”.

Danielo Kis „Encyklopedia"

Pomysł był prosty: wykorzystując stare zdjęcia stworzyć wystawę poświęconą przedwojennemu polsko-żydowskiemu Lublinowi, pokazać jak nasze miasto wtedy wyglądało. Do tego celu wykorzystane zostały zbiory nagrań historii mówionej- wywiadów z mieszkańcami Lublina oraz zbiory fotografii i dokumentów związanych z historią Lublina.

RealizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Projekt ten był wspólnym przedsięwzięciem lubelskiej redakcji „Gazety Wyborczej" i Ośrodka „Brama Grodzka- Teatr NN". Chcąc uzyskać jak najwięcej fotografii rozpoczęliśmy zamierzone na dużą skalę poszukiwania. Lubelska „Gazeta" ogłosiła apel do mieszkańców Lublina o przynoszenie do nas starych zdjęć. Od marca 1997 do maja 1998 roku ukazało się w lubelskiej „Gazecie Wyborczej" około 100 artykułów, opracowanych przez red. Małgorzatę Bielecką-Hołdę, opisujących przedwojenną codzienność naszego miasta.

Równolegle zostały też przeprowadzane liczne kwerendy w archiwach i bibliotekach w Lublinie i całej Polsce. Efektem tej współpracy była wystawa fotograficzna poświęconą przedwojennemu polsko-żydowskiemu Lublinowi zatytułowana właśnie: "Wielka Księga Miasta - Lublin w fotografii do 1939 roku". 

Projekt DOM - Grodzka 19Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Projekt "DOM - Grodzka19" był pierwszą artystyczną realizacją programu „Wielka Księga Miasta", próbą dotknięcia końca pewnego okresu w życiu Starego Miasta w Lublinie oraz związanej z nim mikrospołeczności.

Lubelskie Stare a zmienia się. Remontowane są kolejne kamienice i za kilka lat będzie to zupełnie inne miejsce. Chcąc uchwycić chociaż część tego rozpoczętego procesu zmian zdokumentowano fotograficznie i na taśmie video ostatnie dni pobytu lokatorów z kamienicy Grodzka 19 przeznaczonej do kapitalnego remontu. Nagrano też rozmowy z jej mieszkańcami. Uzyskany materiał dokumentalny stał się punktem wyjścia do projektu artystycznego , który nazwaliśmy "Dom - Grodzka 19".
Projekt ten na zasadzie wydarzenia artystycznego zaistniał tylko raz przez kilka godzin 10 lutego 1998 roku w pustej już przestrzeni kamienicy. Realizatorką projektu była Agnieszka Rogala - wówczas jeszcze studentka Wydziału Fotografii Akademii Sztuk Pięknych w Bratysławie, a wspomagały ją Monika Krzyżanowska i Katarzyna Pol.

MiejscaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Ten swoisty przewodnik prowadzi nas po miejscach, które dla współczesnego Lublinianina są być może tylko znakiem orientacyjnym w przestrzeni miasta, jednak bo zetknięciu się z ich historią stają się pobudzającymi wyobraźnię samodzielnymi bytami. Jak wyglądała lubelska fara, wieża ciśnień i inne nieistniejące obiekty? Dworzec kolejowy jakiego nie znacie. 

LudzieBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Lublinianie wyciągali z szaf stare rodzinne albumy, dzielili się z nami historiami rodzinnymi, zapraszali do odwiedzenia ich gniazd rodzinnych. Poznajmy więc pierwszego prezydenta Lublina, legionistę - rzemieślnika, eksperta od końskich remontów oraz seminarzystkę z Wołynia.

Miasto żydowskieBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Jak poznać to, czego już nie ma? Jak zrozumieć to, do czego już nie ma dostępu? Jak dotknąć niewidzialnego? Jak poradzić sobie z pustką...

Żydowskie Miasto Lublin to miejsce, którego nie ma. Co nam dzisiaj mówi nazwa „Synagoga Maharszala" albo „ulica Szeroka"? Nędzne kamieniczki obrośnięte komórkami, ciemne sklepiki, zaniedbane brudne ulice ciągnące się ze Starego Miasta w stronę Zamku... Czy tylko takie wspomnienia nam dziś zostały?  

WspomnieniaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Wielka Księga Miasta nie powstałaby, gdyby nie... wspomnienia. Bez nich nie poznalibyśmy nazw potraw gotowanych w szabas, ani nazwiska tajemniczej kobiety na zdjęciu. Bez wspomnień nie mielibyśmy po prostu przeszłości... Jak znalazłam dziadka? Szkoła, lotnicy i konspiracja. Jego miłość-konie. Co wspominają dawni mieszkańcy Lublina? 

PostscriptumBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Po co nam pamięć? Dlaczego warto zajmować się przeszłością? Czy potrzebna jest nam tożsamość lokalna? Dla kogo Lublin jest „małą ojczyzną"?... Takie dylematy stały się zaczynem twórczym dla projektu Wielka Księga Miasta. Jeśli ktoś nadal dręczą te wątpliwości, niech sięgnie do artykułów poruszających te problemy w archiwum Wielkiej Księgi. Znajdzie tam także ciekawostki i kulisy powstawania Wielkiej Księgi Miasta. 

Powiązane wydarzenia

Zdjęcia

Kategorie

Słowa kluczowe