Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Josef Wakszul

Josef Wakszul - fotografia świadka historii
Josef Wakszul - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Josef Wakszul urodził się 22 sierpnia 1919 roku w Lublinie. Ojciec Icchak pochodził z Bełżyc, matka Golda z Lubartowa. W domu było pięcioro dzieci: czterech braci – Kalman, Jeremijahu, Josef i Heniek oraz jedna siostra – Gucia. Josef Wakszul mieszkał z rodziną przy ulicy Ruskiej 7, a następnie, gdy miał 9 lat, przeprowadzili się do większego mieszkania na ulicy Sierocej 7. W suterynie domu ojciec prowadził Fabrykę Łóżek Metalowych, w której dwudziestu pracowników produkowało metalowe łóżka na specjalne zamówienie dla wojska i dla szpitali. Josef chodził do szkoły powszechnej na Czwartku, a po ukończeniu szkoły zaczął pracę w fabryce ojca. Pod wpływem ojca syjonisty wstąpił do organizacji Hanoar Hacijoni. W wieku 20 lat, tuż po wybuchu II wojny światowej, uciekł na wschód, najpierw do Lwowa, a następnie do Chersonia, gdzie mieszkał dwa lata. W 1941 roku wstąpił do Armii Czerwonej, z którą brał udział m.in. w bitwie o Rostów nad Donem. Do Polski wrócił w 1945 roku. Nie spotkawszy nikogo z najbliższej rodziny wyjechał do Niemiec, a stamtąd w 1947 roku do Izraela. Mieszka w Ramat Ganie.

Josef Wakszul - relacja świadka historii

Josef Wakszul opowiada o swoim dzieciństwie w przedwojennym Lublinie, o rodzeństwie, rodzicach, Fabryce Łóżek Metalowych swojego ojca, a także o dzielnicy żydowskiej, ulicy Ruskiej i spacerach na Łąki Czechowe. Wspomina swoją szkołę powszechną na Czwartku, działalność w organizacji młodzieży syjonistycznej - Hanoar Hacijoni oraz członków hachszary, którzy przyjechali do Lublina z Białegostoku. Szczególne miejsce w pamięci mają święta i szabatowe kolacje spędzane w rodzinnym domu, które wspomina jako bardzo ładne, radosne i przyjemne. Josef Wakszul opowiada również o życiu towarzyskim i kulturalnym w przedwojennym Lublinie. Wspomina domowe potańcówki, Teatr Stary, lubelskie kina, lokal sportowy w pobliżu katedry w którym można było grać w ping-ponga lub uprawiać boks. Mówi także o lokalu Bejtaru na Rynku numer 5, w którym urządzane były tańce, tzw. five o'clock . Relacja dotyczy również wojennych losów Josefa Wakszula, który po wybuchu wojny, w wieku 20 lat, opuścił dom rodzinny i udał się na wschód, docierając do Lwowa. Kolejnym etapem wojennej tułaczki był Chersoń, gdzie pracował przez dwa lata. W 1941 roku wstąpił do Armii Czerwonej, z którą brał udział w wielu walkach, m.in. w bitwie pod Rostowem nad Donem. Josef Wakszul opowiada również o wojennych losach pozostałej w Lublinie rodziny, z którą udawało mu się utrzymywać listowny kontakt do 1940 roku. Z listów, a także z powojennych opowiadań znajomych, dowiedział się, m.in. że rodzina przeprowadziła się na teren getta i zamieszkała na ulicy Ruskiej 8, o śmierci brata, który został zastrzelony podczas próby ucieczki z łapanki, oraz że ojciec z młodszym bratem znaleźli się w getcie na Majdanie Tatarskim. W relacji mowa także o powojennych losach Josefa Wakszula – powrocie do Polski w 1945 roku, wyjeździe do Niemiec, o pobycie w zorganizowanym tam kibucu, a następnie o wyjeździe do Izraela w 1947 roku. Opowiada także o działalności Ziomkostwa Lubelskich Żydów, na którego spotkania chodzi każdego roku. Na koniec pokazuje przedwojenne fotografie rodzinne, m.in. z rodzinnych wczasów, domowych przyjęć i spacerów po Krakowskim Przedmieściu.

Czytaj więcej