Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Marianna Węgorek

Marianna Węgorek - fotografia świadka historii
Marianna Węgorek - fotografia świadka historii (Autor: Czajkowski, Tomasz)

Marianna Węgorek z domu Kowalik urodziła się 30 października 1918 roku w Sielcach. Po czterech latach wraz z matką i ojczymem przeprowadziła się do Osin i tam mieszkała przez kolejne dwadzieścia trzy lata. Ukończyła tamtejszą szkołę powszechną, uczyła się krawiectwa od przyrodniej siostry – dyplomowanej krawcowej, a następnie rozpoczęła naukę w Szkole Instruktorów Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach prowadzonej przez Stowarzyszenie Zjednoczonych Ziemianek. Po ukończeniu nauki w 1936 roku rozpoczęła pracę w sklepie w Osinach, od jesieni 1938 roku do wiosny 1939 uczestniczyła w kursie wojskowym w Dęblinie. Podczas okupacji prowadziła działalność konspiracyjną, początkowo w harcerstwie, później w Batalionach Chłopskich. W 1944 roku wyszła za mąż i urodziła córkę, która zmarła w wieku trzech miesięcy podczas rewizji i przesłuchiwania matki przez UB. W 1945 roku Marianna Węgorek przyjęła obowiązki sekretarki PSL, została aresztowana wraz z mężem przez UB i osadzona w więzieniu na Zamku w Lublinie, a następnie przewieziona na Majdanek. Po zwolnieniu z więzienia podjęła studia prawnicze w Lublinie, z których została wyrzucona wraz z grupą studentów protestujących podczas procesu profesora Kierka, oskarżonego o podpisywanie wyroków śmierci na aelowców. W 1956 roku sprzedała gospodarstwo i przeniosła się z mężem i czworgiem dzieci do Puław. Zajmowała się hodowlą drobiu i ogrodnictwem, pełniła funkcję prezesa Powiatowego Koła Hodowców Drobiu, pracowała w Komisji Socjalno-Bytowej ZBOWiD-u w Puławach, była aktywna w Lidze Kobiet i ZSL-u. Została odznaczona Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Walecznych, a także mianowana na stopień kapitana.

Marianna Węgorek - relacja świadka historii

Marianna Węgorek opowiada o rodzinie, dzieciństwie w przedwojennych Osinach, szkole powszechnej – wspomina nauczycieli i koleżanki, a także wycieczkę do Puław z okazji dziesięciolecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Mówi o nauce krawiectwa u przyrodniej siostry i pragnieniu podjęcia nauki w prowadzonej przez Stowarzyszenie Zjednoczonych Ziemianek Szkole Instruktorów Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, czemu sprzeciwiali się matka i ojczym, a co udało się zrealizować dzięki uporowi i zaradności. W relacji mowa o przedwojennych okolicznych miejscowościach – Puławach, Końskowoli, Żyrzynie, znajdujących się tam sklepach i mieszkającej ludności żydowskiej. Poruszona jest również kwestia stosunków polsko-żydowskich, widocznych głównie w handlu, ale pojawia się też wątek ukrywania Żydów podczas okupacji. Marianna Węgorek wspomina też o eksterminacji ludności żydowskiej, przywołując obraz wozów wypełnionych ciałami zamordowanych Żydów transportowanych przez Niemców na cmentarz żydowski. Kolejnym tematem jest działalność konspiracyjna podczas wojny początkowo w harcerstwie, a później w Batalionach Chłopskich. Osobną część stanowi opowieść o powojennej rzeczywistości – inwigilacji przez UB, śmierci córki, aresztowaniu i osadzeniu w więzieniu na Zamku Lubelskim i na Majdanku, podjęciu studiów prawniczych, działalności w PSL-u i Wiciach, sądach doraźnych, problemach związanych z odmową współpracy z UB.

Czytaj więcej