Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Zofia Swinarska

Zofia Swinarska - fotografia świadka historii
Zofia Swinarska - fotografia świadka historii (Autor: Lasota, Piotr. Fot.)

Zofia Swinarska (z domu Nawara) urodziła się w lutym 1933 roku w Łukowie. W 1934 roku, wraz z rodzicami, wyjechała do Warszawy, gdzie mieszkali w latach 1934-1937. W Warszawie urodził się również młodszy brat. Warunki bytowe w stolicy były bardzo trudne. Ojciec pracował jako taksówkarz zmiennik, a następnie jeździł samochodem reklamowym. W tym czasie zamieszkiwali na ulicy Twardej w jednym pokoju z niewydzieloną kuchnią. Wiosną 1937 roku wrócili do Łukowa, a w październiku urodziła się siostra. Dziadek Konstanty, ojciec matki, prowadził młyn motorowy i pomagał rodzinie. Tuż przed wybuchem wojny ojciec dostał propozycję prowadzenia klubu dla wojskowych, który cieszył się dużym powodzeniem. U dziadków rodzina miała do swojej dyspozycji pokój z kuchnią i spiżarką. Wraz z wybuchem wojny w 1939 roku, ojciec, jako kierowca, został zmobilizowany do wojska i przydzielony do Brześcia. Dziadek w tym czasie sprowadził do Łukowa pozostałą część rodziny, przez co w domu na ulicy Międzyrzeckiej zrobiło się bardzo ciasno. Ojciec wrócił z wojny w listopadzie 1939 roku w bardzo złym stanie fizycznym. W czasie okupacji Zofia Swinarska uczęszczała do lokalnej szkoły. W tym czasie ojciec kupił działkę przy ulicy Nowopijarskiej, gdzie prowadził skład materiałów budowlanych, a w czerwcu 1942 roku rozpoczął budowę domu. W 1943 roku urodziła się jeszcze jedna siostra. Po wojnie Zofia Swinarska rozpoczęła naukę w gimnazjum krawieckim - pierwszą klasę kończyła w Łukowie, a drugą i trzecią w Siedlcach. Następnie rozpoczęła naukę w Warszawie, jednak szkoła nie spełniła jej oczekiwań i przeniosła się do liceum dla pracujących w Łukowie, które zakończyła egzaminem maturalnym. W międzyczasie ukończyła kurs pedagogiczny w Lublinie i dostała pracę na zastępstwo w szkole, którą kończyła w 1946 roku. Po zdaniu matury w 1952 roku zdawała do Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Warszawie, gdzie nie została przyjęta z powodu „braku miejsc". Rozpoczęła więc pracę w sądzie, gdzie przez rok pracowała jako protokolantka. Następnie podjęła zatrudnienie w sekretariacie liceum im. T. Kościuszki, gdzie przepracowała 10 lat, do 1963 roku. Dodatkowo prowadziła również zajęcia praktyczno-techniczne w liceum. W 1964 roku, wraz z rodziną, przeprowadziła się do Puław, gdzie przez pół roku pracowała w Wydziale Gospodarki Mieszkaniowej, a następnie otrzymała pracę w szkole podstawowej, w której przepracowała 17 lat. W tym czasie odświeżyła również swoje związki z harcerstwem (szczep harcerski obrał imię powstańczego batalionu „Wigry"). Obecnie przebywa na emeryturze, nadal jest mieszkanką Puław.

Zofia Swinarska - relacja świadka historii

Zofia Swinarska swoją opowieść rozpoczyna od wspomnień z okresu dzieciństwa, które spędziła w Łukowie oraz częściowo w Warszawie. Opowiada o dziecięcych zabawach, rodzinie, topografii dawnego Łukowa oraz warunkach mieszkaniowych i ważnych dla niej wydarzeniach mających miejsce przed wybuchem II wojny światowej, która zastała ją wraz z rodziną w Łukowie. Z okresem okupacji wiążą się natomiast wspomnienia dotyczące szkoły, życia codziennego, bombardowania i wyzwolenia Łukowa, a także tragedii jego żydowskich mieszkańców. Lata powojenne, to głównie opowieści dotyczące nauki, harcerstwa, pracy, muzyki, obchodzenia wydarzeń rodzinnych oraz przeprowadzki z Łukowa do Puław.

Czytaj więcej