Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Zdzisław Suwałowski

Zdzisław Suwałowski - fotografia świadka historii
Zdzisław Suwałowski - fotografia świadka historii (Autor: Suwałowski, Zdzisław (1932-2020))

Zdzisław Suwałowski urodził się 18 marca 1932 roku w Lublinie przy ulicy Towarowej 13 na Kalinowszczyźnie, gdzie mieszkał do 1951 roku. Ukończył siedem klas w szkole podstawowej nr 10 im. Henryka Sienkiewicza przy ulicy Tatarskiej. Na skutek ciężkiej choroby – tyfusa plamistego - w roku 1942 stracił ojca. Miał siedmiu braci i siostrę, która była najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Pracował w garbarni od roku 1942 do 1952, kiedy to z powodu nacisków przełożonych – chcieli go wcielić do ZMP, odszedł z zakładu pracy i stał się „ prywaciarzem ” , m. in. świadczył usługi przewozowe – posiadał taksówki. Obecnie na emeryturze, nadal mieszka w Lublinie.

Zdzisław Suwałowski - relacja świadka historii

Wspomnienia pana Zdzisława Suwałowskiego sięgają jeszcze do czasów przedwojennego Lublina, kiedy miasto i jego mieszkańców oglądał oczyma małego chłopca. Z opowieści wyłania się obraz przedwojennej Kalinowszczyzny, zamieszkałej przez żyjących obok siebie Polaków i Żydów. Odtworzona z pamięci zostaje topografia tej dzielnicy, jak i innych fragmentów miasta. Wspomnienia dotyczą również bardziej osobistych spraw – rodziny, dzieciństwa, szkoły, zabaw. Ważnym momentem opowieści pana Zdzisława jest wybuch wojny, którego następstwem są kolejne wspominane wydarzenia, takie jak: początek zagłady Żydów lubelskich, budowa obozu na Majdanku, czy wzajemne, różnie układające się w owym czasie stosunki i relację między Polakami i Żydami, jak i postawy Niemców wobec mieszkańców miasta. Z relacji wyłania się również obraz nieistniejącej już żydowskiej części Lublina, jawiącej się wspomnieniami ulicy Krawieckiej, żydowskich jatek, zniszczonej w niejasnych okolicznościach bóżnicy. Przytoczone są także indywidualne losy Żydów, którym udało się przetrwać wojnę.

Czytaj więcej

Zdzisław Suwałowski - relacja świadka historii

Czytaj więcej

Zdzisław Suwałowski - relacja świadka historii

Czytaj więcej